Συνεργασία και επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών ειδικής και γενικής αγωγής μέσα σε διαδικτυακές επαγγελματικές κοινότητες μάθησης

Abstract

Η παρούσα μελέτη αφορά στην οικοδόμηση και διερεύνηση της συνεργασίας και της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών ειδικής και γενικής αγωγής μέσα σε μια διαδικτυακή επαγγελματική κοινότητα. Στο πλαίσιο αυτής διερευνάται η συνεργασία ως συμμετοχή σε δραστηριότητες λύσης προβλημάτων συνεργασίας των εκπαιδευτικών και συμπεριληπτικής εκπαίδευσης των μαθητών/ριών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό πρωτοβάθμιο σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται ο βαθμός συμμετοχής των εκπαιδευτικών στην κοινότητα, οι επιδράσεις των δημογραφικών και ατομικών, επαγγελματικών στοιχείων, καθώς και των δυσκολιών συμμετοχής σ’ αυτόν και οι επιδράσεις του βαθμού συμμετοχής στα ατομικά οφέλη και στην αίσθηση της κοινότητας στα μέλη. Επίσης, διερευνώνται οι λόγοι για τους οποίους οι εκπαιδευτικοί συμμετείχαν στην κοινότητα, τα ατομικά οφέλη και η αίσθηση της κοινότητας που ανέπτυξαν από τη συμμετοχή τους, καθώς και οι διαφορές μεταξύ των δύο επαγγελματικών ομάδων ειδικής και γενικής αγωγής ως προς τα παραπάνω. Περαιτέρω διερευνάται η συμβολή των εργαλείων της κοινότητας στην ανάπτυξη της διαδικτυακής συνεργασίας, οι διαφορές στη μορφή και το περιεχόμενο των σχολίων των δύο επαγγελματικών ομάδων ειδικής και γενικής αγωγής, οι προτάσεις των εκπαιδευτικών στη λύση των σεναρίων- προβλημάτων της κοινότητας και η εφαρμογή τους στη σχολική πράξη. Για τη διερεύνηση των παραπάνω χρησιμοποιήθηκε η πολυμεθοδική προσέγγιση που συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους συλλογής δεδομένων. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν η συνέντευξη, το ερωτηματολόγιο, οι ομάδες εστίασης και το ηλεκτρονικό συνεργατικό περιβάλλον eCollab, το οποίο αξιοποιήθηκε ως εργαλείο οικοδόμησης της κοινότητας και της ηλεκτρονικής συνεργασίας μεταξύ των μελών της.Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι οι εκπαιδευτικοί παρακινήθηκαν να συμμετάσχουν στην κοινότητα κυρίως για να ενημερωθούν για την διαδικτυακή συνεργασία κι ότι στην πλειοψηφία τους αποκόμισαν οφέλη επαγγελματικής ανάπτυξης και ανέπτυξαν την αίσθηση της κοινότητας. Διαφορές μεταξύ των δύο επαγγελματικών ομάδων ειδικής και γενικής αγωγής επισημάνθηκαν στις δυσκολίες που αντιμετώπισαν κατά τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες της κοινότητας, ενώ βρέθηκε ότι ο βαθμός συμμετοχής των εκπαιδευτικών επηρεάστηκε τόσο από τα δημογραφικά και ατομικά, επαγγελματικά τους στοιχεία, όσο και από τις δυσκολίες συμμετοχής. Ειδικότερα, ο βαθμός συμμετοχής των εκπαιδευτικών γενικής αγωγής, οι οποίοι/ες κατά κύριο λόγο αναζήτησαν τη γνώση, επηρεάστηκε αρνητικά από την απαιτητικότητα των δραστηριοτήτων της κοινότητας, την ελλιπή υποστήριξη του συνεργατικού έργου και το μη παρακινητικό και ενδιαφέρον περιεχόμενο. Από την άλλη, ο βαθμός συμμετοχής των εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής, που κατά κύριο λόγο πρόσφεραν τη γνώση στην κοινότητα, επηρεάστηκε αρνητικά από την έλλειψη προϋπάρχουσας γνώσης και εμπειρίας στη λύση προβλημάτων συνεκπαίδευσης, από το έλλειμμα σε ατομικές δεξιότητες χρήσης και από την ευχρηστία του συστήματος. Περαιτέρω, από τα εργαλεία της κοινότητας αυτό που κυρίως συνέβαλλε στην ανάπτυξη της συνεργασίας και συγκεκριμένα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών ήταν οι ασύγχρονες συζητήσεις, από τις οποίες όμως αναδύθηκαν εντάσσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών ειδικής και γενικής αγωγής. Τα ατομικά οφέλη και την αίσθηση της κοινότητας των εκπαιδευτικων ειδικής αγωγής επηρέασαν θετικά κυρίως η είσοδος στο ηλεκτρονικό περιβάλλον για το διάβασμα των ηλεκτρονικών σχολίων και το διάβασμα της Βοήθειας της κοινότητας, ενώ τα ατομικά οφέλη και την αίσθηση της κοινότητας των εκπαιδευτικών γενικής αγωγής επηρέασαν θετικά κυρίως η πλοήγηση μέσω των υπερσυνδέσμων των στατικών σεναρίων σε κείμενα και ιστοτόπους, η εισαγωγή απαντήσεων στις ερωτήσεις των σεναρίων και το διάβασμα των εισαγωγικών κειμένων της κοινότητας. Τέλος, η εφαρμογή των προτάσεων της κοινότητας στη σχολική πράξη συνάντησε εμπόδια που σχετίζονταν με τη δια ζώσης συνεργασία των εκπαιδευτικών μεταξύ τους, καθώς και με γονείς και ειδικούς, και με την εφαρμογή της διαφοροποιημένης διδασκαλίας στη γενική τάξη.