Ελληνική οικογένεια σε κρίση: αντιλήψεις παιδιών νηπιακής ηλικίας για τη γονεϊκή ζεστασιά και αντιλήψεις γονέων για την παιδική συμπεριφορά

Abstract

The aim of the present doctoral thesis is to study the behavioral and emotional problems and difficulties in preschool children, according to their parents’ opinions, and the parental acceptance and rejection, according to the children’s point of view, as well as their connection with the crisis in the family context (unemployment, divorce/separation, migration). The sample of the present research consists of 550 families. Specifically, the sample includes 550 preschool children (Μ=4.91 years), almost half of them boys (48.9%) and half of them girls (51.1%). Also, the sample includes 916 parents of the children, while most of them are mothers (57.3%), with mean of age 36.7 years, and the rest fathers (42.7%), with mean of age 40.43 years. Regarding the family crisis, the families with at least one unemployed parent consist the 25.3%, the families with divorced/separated parents consist the 12.9% and the families with a migrant parent who is absent for large periods of time consist the 11.5% of the sample. It total, the families without crisis consist the 50.4% of the sample and the families with crisis consist the 49.6% of the sample. The psychometric tools were (i) the Early Childhood Parental Acceptance-Rejection Questionnaire (ECPARQ) for the mother and the father, which was completed by the children and (ii) the Child Behavior Checklist (CBCL) for Ages 1½-5 years, which was completed by the parents. The main results reveal that: (a) the boys are assessed higher in some scales of behavioral problems, (b) the mothers are conceived as more warm and more hostile at the same time, (c) the children coming from families with crisis are assessed higher in the internalizing problems scales, (d) the parents coming from families with crisis are conceived as more indifferent and hostile, while the fathers are also conceived as less warm, (e) the children coming from families with divorce/separation have the highest percentages of being assessed to be in the clinical range of the CBCL scales, (f) in families with unemployment the mothers are conceived as more hostile, while in families with divorce/separation the fathers are conceived as more indifferent and hostile and as less warm, (g) the higher the maternal and paternal warmth is, the less are the scores of the children in the CBCL scales, while the higher the maternal and paternal indifference and hostility/rejection are, the higher are the scores of the children in the CBCL scales, (h) the children, who come from families with divorce/separation and in parallel are assessed to be in the clinical range of the CBCL scales, tend to conceive the lowest scores of maternal and paternal warmth and the highest scores of maternal and paternal indifference and hostility/rejection.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να διερευνηθούν τα προβλήματα/δυσκολίες συμπεριφοράς και συναισθήματος του παιδιού νηπιακής ηλικίας, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των γονέων, και η αντιλαμβανόμενη από το παιδί γονεϊκή αποδοχή και απόρριψη, αλλά και η σύνδεσή τους με την ύπαρξη ή μη οικογενειακής κρίσης (ανεργία, διαζύγιο/διάσταση, μετακίνηση). Το δείγμα αποτελείται από 550 οικογένειες, οπότε περιλαμβάνει 550 παιδιά νηπιακής ηλικίας (Μ=4,91 έτη), από τα οποία περίπου τα μισά είναι αγόρια (48,9%) και τα μισά κορίτσια (51,1%). Επίσης, περιλαμβάνει 916 γονείς, από τους οποίους οι περισσότερες είναι μητέρες (57,3%), με μέσο όρο ηλικίας 36,70 έτη, και οι υπόλοιπο πατέρες (42,7%), με μέσο όρο ηλικίας 40,43 έτη. Όσον αφορά την οικογενειακή κρίση, οι οικογένειες με ανεργία αποτελούν το 25,3%, οι οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση γονέων αποτελούν το 12,9% και οι οικογένειες με μετακίνηση και απουσία του ενός γονέα για μεγάλα χρονικά διαστήματα αποτελούν το 11,5%. Στο σύνολο του δείγματος της παρούσας έρευνας, το 50,4% είναι οικογένειες χωρίς κρίση και το 49,6% οικογένειες με κρίση. Στα παιδιά χορηγήθηκε το Ερωτηματολόγιο Γονεϊκής Αποδοχής-Απόρριψης στην Προσχολική Ηλικία (ECPARQ) για τη μητέρα και τον πατέρα, ενώ στους γονείς χορηγήθηκε η Λίστα Ελέγχου Παιδικής Συμπεριφορές για ηλικίες 1½-5 ετών (ΛΕΠΣ). Τα ευρήματα της παρούσας διατριβής υποδεικνύουν ότι: (α) τα αγόρια εμφανίζουν υψηλότερες τιμές σε ορισμένες κλίμακες προβλημάτων συμπεριφοράς, (β) οι μητέρες γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο στοργικές και παράλληλα περισσότερο εχθρικές, (γ) τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με κρίση εμφανίζουν υψηλότερες τιμές σε εσωτερικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς, (δ) οι γονείς που προέρχονται από οικογένειες με κρίση γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο αδιάφοροι και εχθρικοί, ενώ οι πατέρες και ως λιγότερο στοργικοί, (ε) τα παιδιά οικογενειών με διαζύγιο/διάσταση έχουν τα υψηλότερα ποσοστά κατάταξης στο κλινικό φάσμα των κλιμάκων συνδρόμων της ΛΕΠΣ, (στ) σε οικογένειες με ανεργία οι μητέρες γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο εχθρικές, ενώ σε οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση οι πατέρες γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο αδιάφοροι και εχθρικοί και λιγότερο στοργικοί, (ζ) όσο υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής ζεστασιάς βιώνουν τα παιδιά, τόσο λιγότερο συχνά τείνουν να εκδηλώνουν δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθήματος, ενώ όσο υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής αδιαφορίας ή εχθρότητας/ απόρριψης βιώνουν τα παιδιά, τόσο πιο συχνά τείνουν να εκδηλώνουν δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθήματος, (η) τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση και παράλληλα κατατάσσονται από τους γονείς στο κλινικό φάσμα των κλιμάκων συνδρόμων της ΛΕΠΣ τείνουν να βιώνουν τα χαμηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής ζεστασιάς και τα υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής αδιαφορίας και εχθρότητας/απόρριψης.