Εργασιακοί παράγοντες, μείζων κατάθλιψη και διαταραχή γενικευμένου άγχους σε εργαζομένους

Abstract

The purpose of this research was to investigate the working factors in a period of economic crisis, as well as the way and the extent to which they affect the mental health of the working people. In particular, we have studied the correlation of individual work characteristics with the levels of depressive symptoms, Major Depression (MD), and Generalized Anxiety Disorder (GAD) in the working population. Comparative analysis of the state of mental health of working people with that of unemployed persons in times of economic crisis was another objective of this study. The research was quantitative, descriptive, while the methodology was that of the cross-sectional study. The collection of the sample was carried out by conducting an on-the-spot investigation with a structured questionnaire. The Region of Attica was defined as the venue for the study, while the sample consists of permanent residents, working people and unemployed persons. The sampling was carried out in selected public and private organizations, institutions and companies based in the Attica Region, for which the necessary approval was obtained from the responsible authorities. In order to find the sample of unemployed persons, visits were made outside the local Manpower Employment Agency (OAED) Offices. A sampling with quotas of 296 individuals (of which 210 working people and 86 unemployed persons), over 18 years old, was selected. The sampling was based on sex and age levels, according to data from the Hellenic Statistical Authority (ELSTAT). In order to conduct the present study, quantitative research was carried out by creating and providing a questionnaire. For the comparative analysis of the data concerning the mental health of working people and unemployed persons, a second questionnaire was created specifically for the unemployed persons. The following tools were integrated in the questionnaires: a) The Index of Personal Economic Hardship (IPED Index), which shows the difficulty of facing daily financial demands. b) The CES-D Scale, which detects depressive symptoms. c) The Structured Clinical Interview (SCID-I) module on the diagnosis of Generalized Anxiety Disorder. In addition, a Job Satisfaction Scale (JSS), which consists of 22 items, was created to investigate job satisfaction. The internal consistency of the Job Satisfaction Scale (JSS) was tested by the Cronbach's a. Accordingly, for the purpose of investigating job insecurity, a Job Insecurity Scale (JIS) consisted of 15 items was created. The internal consistency of the Job Insecurity Scale (JIS) was tested by the Cronbach's a.The statistical processing of the data revealed that: 1) The position in the profession but not the type of contract affects the rating of the CES-D scale. 45.6% of private employees were found to have depressive symptoms, while the corresponding rate for self-employed was 31.4%. 2) Statistically significant relationship was observed between GAD and contract type (p-value = 0.018). 45.5% of those who had a part-time employment contract during the survey were found to meet the criteria for diagnosing the GAD, while the corresponding percentage for those who had signed a project contract was 0%. 3) Statistically significant correlations were found between the Major Depression (MD) and the independent variables "age" and "marital status" in the sample of working people. In particular, people aged 55-66 and divorced are the categories with Major Depression at a higher rate. 4) A statistically significant relationship (p-value <0.05) was found between the duration of unemployment and personal economic hardship in the sample of the unemployed persons. The long-term unemployed (13-24 months) experience personal economic hardship in a higher percentage. 5) Women, people aged 25-34, cohabiting people, students, people with an annual family income of 3,601-7,560 €, private employees and people working on a part-time contract were found to be the categories with lower rates of job satisfaction. 6) Statistically significant relationship (p-value <0.05) was found between job satisfaction and occupation. Greater rankings in the Job Satisfaction Scale were observed among business owners (more satisfied), while lower grades were observed among private employees. 7) Women, people aged 45-54, married, high school graduates, people with an annual family income of 18.001-21.600 €, self-employed persons and those working without having signed any kind of contract, were found to be those who face high job insecurity at a higher rate. 8) Working people with high personal economic hardship, with high job insecurity and with the diagnosis of Generalized Anxiety Disorder, exhibit depressive symptoms at 58%, 66.7% and 62.5%, respectively. 9) Working people with high personal economic hardship, with low job satisfaction and with the diagnosis of Generalized Anxiety Disorder have significant symptoms for the diagnosis of Major Depression at 6.9%, 9.1% and 12%, respectively. 10) Working people with high job insecurity, with high personal economic hardship and depressive symptomatology, experienced Generalized Anxiety Disorder (GAD) at 75%, 12.1% and 17.9%, respectively. 11) Unemployed persons with high personal economic hardship were found to have depressive symptoms at 82.4%, symptoms capable of diagnosing MD at 15.8%, while the diagnosis of Generalized Anxiety Disorder was found at 10.5 %. 12) Working people and the unemployed persons with high personal economic hardship have been found to have higher rates of MD compared to working people and the unemployed persons with low economic hardship. 13) Unemployed persons have consistently higher rates of depressive symptoms and Major Depression than working people, but not Generalized Anxiety Disorder. 14) Working people with moderate and high job insecurity show increased rates of depressive symptoms, compared to the total number of employees. 15) Working people with low job satisfaction show increased rates of Major Depression, which are very close to the corresponding rates for the group of the unemployed persons. People who experience low job satisfaction have the same chances as the group of unemployed persons to show MD. 16) Working people with high job insecurity show increased rates of Generalized Anxiety Disorder, much higher than those of the group of the unemployed persons. Consequently, people experiencing high job insecurity are at a much greater risk of having GAD, even in relation to the group of unemployed persons.

Σκοπό της έρευνας αυτής αποτέλεσε η διερεύνηση των εργασιακών παραγόντων σε περίοδο οικονομικής κρίσης, καθώς και του τρόπου και του βαθμού που αυτοί επηρεάζουν την ψυχική υγεία των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, μελετήθηκε η συσχέτιση των επιμέρους εργασιακών χαρακτηριστικών με τα επίπεδα καταθλιπτικότητας, Μείζονος Κατάθλιψης (ΜΚ) και Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους (ΔΓΑ) στον εργαζόμενο πληθυσμό. Η συγκριτική ανάλυση της κατάστασης της ψυχικής υγείας των εργαζόμενων με αυτή των άνεργων ατόμων σε περίοδο οικονομικής κρίσης, αποτέλεσε έναν επιπλέον στόχο της μελέτης αυτής. Η έρευνα που διεξήχθη ήταν ποσοτικού τύπου, περιγραφική ενώ η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν αυτή της συγχρονικής μελέτης. Η συλλογή του δείγματος έγινε με τη διεξαγωγή επιτόπιας έρευνας με τη χορήγηση δομημένου ερωτηματολογίου. Ως χώρος διεξαγωγής της μελέτης ορίστηκε η Περιφέρεια Αττικής, ενώ το δείγμα αποτέλεσαν μόνιμοι κάτοικοι, εργαζόμενοι και άνεργοι. Η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε σε επιλεγμένους δημόσιους και μη οργανισμούς, φορείς και επιχειρήσεις που εδρεύουν στην Περιφέρεια Αττικής, για τους οποίους ελήφθη η απαραίτητη έγκριση από τους αρμόδιους. Για την εύρεση του δείγματος των ανέργων πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις έξω από τα κατά τόπους Γραφεία του ΟΑΕΔ. Επιλέχθηκε αντιπροσωπευτικό δείγμα (sampling with quotas) 296 ατόμων (εκ των οποίων 210 εργαζόμενοι και 86 άνεργοι), άνω των 18 ετών. Η δειγματοληψία έγινε κατά στρώματα ως προς το φύλο και την ηλικία σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Για τη διεξαγωγή της παρούσας έρευνας πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα με τη δημιουργία και τη χορήγηση ερωτηματολογίου. Για τη συγκριτική ανάλυση των δεδομένων που αφορούν στην ψυχική υγεία των εργαζόμενων και των ανέργων, δημιουργήθηκε δεύτερο ερωτηματολόγιο ειδικά για τους ανέργους. Στα ερωτηματολόγια ενσωματώθηκαν τα παρακάτω σταθμισμένα εργαλεία: α) Ο Δείκτης Προσωπικής Οικονομικής Δυσχέρειας (IPED Index) από τον οποίο προκύπτει η δυσκολία ανταπόκρισης στις καθημερινές οικονομικές απαιτήσεις. β) Η Κλίμακα CES-D, η οποία ανιχνεύει τα καταθλιπτικά συμπτώματα. γ) Η ενότητα της Δομημένης Κλινικής Συνέντευξης (SCID-I) που αναφέρεται στη διάγνωση Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους. Επιπλέον, για τη διερεύνηση της εργασιακής ικανοποίησης δημιουργήθηκε η Κλίμακα Εργασιακής Ικανοποίησης (ΚΕΙ), η οποία αποτελείται από 22 λήμματα. Η εσωτερική συνοχή της Κλίμακας Εργασιακής Ικανοποίησης (ΚΕΙ) ελέγχθηκε με τον στατιστικό δείκτη Cronbach’s a. Αντίστοιχα, για τη διερεύνηση της εργασιακής ανασφάλειας δημιουργήθηκε Κλίμακα Εργασιακής Ανασφάλειας (ΚΕΑ), η οποία αποτελείται από 15 λήμματα. Η εσωτερική συνοχή της Κλίμακας Εργασιακής Ανασφάλειας (ΚΕΑ) ελέγχθηκε με τον στατιστικό δείκτη Cronbach’s a.Από τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων προέκυψε ότι: 1) Η θέση στο επάγγελμα αλλά όχι το είδος σύμβασης, επηρεάζει τη βαθμολόγηση της Κλίμακας CES-D. Το 45,6% των ιδιωτικών υπαλλήλων βρέθηκε να παρουσιάζει καταθλιπτικά συμπτώματα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους ελεύθερους επαγγελματίες ήταν 31,4%. 2) Στατιστικά σημαντική σχέση παρατηρήθηκε μεταξύ ΔΓΑ και είδους σύμβασης (p-value=0,018). Το 45,5% των ατόμων που κατά τη διάρκεια της έρευνας είχαν συνάψει σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου μερικής απασχόλησης βρέθηκε να πληροί τα κριτήρια για τη διάγνωση της ΔΓΑ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα άτομα που είχαν συνάψει σύμβαση έργου ήταν 0%. 3) Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις βρέθηκαν μεταξύ της Μείζονος Κατάθλιψης (ΜΚ) και των ανεξάρτητων μεταβλητών "ηλικία" και "οικογενειακή κατάσταση", στο δείγμα των εργαζομένων. Ειδικότερα, τα άτομα ηλικίας 55-66 και οι διαζευγμένοι αποτελούν τις κατηγορίες που εμφανίζουν Μείζονα Κατάθλιψη σε μεγαλύτερο ποσοστό. 4) Στατιστικά σημαντική σχέση (p-value<0,05) βρέθηκε μεταξύ διάρκειας ανεργίας και προσωπικής οικονομικής δυσχέρειας στο δείγμα των ανέργων. Οι μακροχρόνια άνεργοι (13-24 μήνες) βιώνουν υψηλή προσωπική οικονομική δυσχέρεια σε μεγαλύτερο ποσοστό. 5) Οι γυναίκες, τα άτομα ηλικίας 25-34, τα άτομα που βρίσκονται σε συμβίωση, οι φοιτητές/ φοιτήτριες, τα άτομα με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 3.601-7.560 €, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι και τα άτομα που εργάζονται με σύμβαση ωρομίσθιας εργασίας, βρέθηκαν να αποτελούν τις κατηγορίες που εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά εργασιακής ικανοποίησης. 6) Στατιστικά σημαντική σχέση (p-value<0,05) βρέθηκε μεταξύ εργασιακής ικανοποίησης και θέσης στο επάγγελμα. Μεγαλύτερες βαθμολογίες στην Κλίμακα Εργασιακής Ικανοποίησης παρατηρήθηκαν στους ιδιοκτήτες επιχείρησης (περισσότερο εργασιακά ικανοποιημένοι), ενώ χαμηλότερες βαθμολογήσεις παρατηρήθηκαν στους ιδιωτικούς υπάλληλους. 7) Οι γυναίκες, τα άτομα ηλικίας 45-54, οι έγγαμοι, οι απόφοιτοι λυκείου, τα άτομα με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 18.001-21.600 €, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα άτομα που εργάζονται χωρίς να έχουν υπογράψει κάποιου είδους σύμβασης, βρέθηκαν να αποτελούν τις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν υψηλή εργασιακή ανασφάλεια σε μεγαλύτερο ποσοστό. 8) Τα εργαζόμενα άτομα με υψηλή προσωπική οικονομική δυσχέρεια, με υψηλή εργασιακή ανασφάλεια και με τη διάγνωση της Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους, εμφανίζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία σε ποσοστό 58%, 66,7% και 62,5% αντίστοιχα. 9) Τα εργαζόμενα άτομα με υψηλή προσωπική οικονομική δυσχέρεια, με χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση και με τη διάγνωση της Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους εμφανίζουν ικανά συμπτώματα για τη διάγνωση Μείζονος Κατάθλιψης σε ποσοστό 6,9%, 9,1% και 12% αντίστοιχα. 10) Τα εργαζόμενα άτομα με υψηλή εργασιακή ανασφάλεια, με υψηλή προσωπική οικονομική δυσχέρεια και με καταθλιπτική συμπτωματολογία παρουσίασαν Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους (ΔΓΑ) σε ποσοστό 75%, 12,1% και 17,9% αντίστοιχα. 11) Τα άνεργα άτομα με υψηλή προσωπική οικονομική δυσχέρεια βρέθηκαν να έχουν καταθλιπτική συμπτωματολογία σε ποσοστό 82,4%, ικανά συμπτώματα για τη διάγνωση της ΜΚ σε ποσοστό 15,8%, ενώ η διάγνωση της Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους βρέθηκε σε ποσοστό 10,5%. 12) Οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι που αντιμετώπιζαν υψηλή οικονομική δυσχέρεια εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά ΜΚ συγκρινόμενοι με τους εργαζόμενους και τους ανέργους με χαμηλή οικονομική δυσχέρεια. 13) Οι άνεργοι εμφανίζουν σταθερά μεγαλύτερα ποσοστά καταθλιπτικών συμπτωμάτων και Μείζονος Κατάθλιψης σε σχέση με τους εργαζομένους, αλλά όχι Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους. 14) Οι εργαζόμενοι με μέτρια και υψηλή εργασιακή ανασφάλεια εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά καταθλιπτικών συμπτωμάτων, έναντι του συνόλου των εργαζομένων. 15) Οι εργαζόμενοι με χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση, εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά Μείζονος Κατάθλιψης, τα οποία προσεγγίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα αντίστοιχα ποσοστά για την ομάδα των ανέργων. Τα άτομα που βρίσκουν την ικανοποίηση από την εργασία τους χαμηλή, έχουν τις ίδιες πιθανότητες με την ομάδα των ανέργων να εμφανίσουν ΜΚ.16). Οι εργαζόμενοι με υψηλή εργασιακή ανασφάλεια εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους, πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ποσοστά της ομάδας των ανέργων. Συνεπώς, τα άτομα που βιώνουν υψηλή εργασιακή ανασφάλεια, διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν ΔΓΑ, ακόμα και σε σχέση με τα άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση ανεργίας.