Στρατός και εθνικό ζήτημα στην Ελλάδα 1880-1909: από την αναδιοργάνωση στην παρέμβαση

Abstract

The thesis deals with the reorganization and modernization of the Greek army which took place during the period of Charilaos Trikoupis governance and they were continued by the subsequent governments until the Goudi Coup. The aim of the thesis is to explore the reasons and the mechanisms with which the powerless Greek army managed within a period of three decades to challenge the political power and to intervene actively in the country's political life. Besides, the thesis attempts to highlight the influence of irredentism to Greek militaries during this critical period for the National Question, emphasizing the way in which the officers perceived their role towards Great Idea. Furthermore, the thesis tries to study private, individual or collective initiatives for armed action and to record the interaction between the militaries and the political power. The thesis attempts, finally, to answer questions for the process of the reorganization of the army (the reasons which led the political authorities in this option, the difficulties they had to face as well as the plans that existed for its implementation), for the short-term and long term effects and for the actions through which the army began to take initiatives in order to play an active role in central politics. The main conclusion of the thesis is that the course of its reorganization, within a period of thirty years, eventually allowed the Greek army not only to improve its image, but also to obtain such confidence in its capabilities, so that, starting from the Goudi Coup to begin to controvert systematically the political authorities throughout most of the 20th century.

Η διατριβή πραγματεύεται την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού στρατού που επιχειρήθηκαν την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Χαρίλαο Τρικούπη και συνεχίστηκαν από τις επόμενες κυβερνήσεις έως το κίνημα στο Γουδί. Στόχος της είναι να διερευνήσει τους λόγους και τους μηχανισμούς μέσα από τους οποίους ο έως τότε ανίσχυρος και δέσμιος των πελατειακών σχέσεων ελληνικός στρατός, κατάφερε σε διάστημα τριών δεκαετιών να αμφισβητήσει την πολιτική εξουσία και να παρέμβει δυναμικά στην πολιτική ζωή της χώρας. Παράλληλα, επιχειρεί να αναδείξει την επιρροή του αλυτρωτισμού στους έλληνες στρατιωτικούς αυτή την κρίσιμη περίοδο για το εθνικό ζήτημα, δίνοντας έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι οι αξιωματικοί αντιλαμβάνονταν τα ρόλο τους απέναντι στη Μεγάλη Ιδέα. Να μελετήσει τις ιδιωτικές, ατομικές ή συλλογικές, πρωτοβουλίες για ένοπλη δράση και να καταγράψει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στους στρατιωτικούς και την πολιτική εξουσία. Επιχειρεί, τέλος, να απαντήσει σε ερωτήματα που περιστρέφονται γύρω από την ίδια τη διαδικασία ανασυγκρότησης του στρατού (τους λόγους που οδήγησαν την πολιτική εξουσία σε αυτήν την επιλογή, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και τους σχεδιασμούς που υπήρχαν για την πραγματοποίησή της), τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματά της, καθώς και τις ενέργειες μέσα από τις οποίες ο στρατός άρχισε να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προκειμένου να παίξει ενεργό ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Βασικό συμπέρασμα της διατριβής αποτελεί το ότι η τριακονταετής πορεία της ανασυγκρότησής του επέτρεψε στον ελληνικό στρατό, όχι μόνο να βελτιώσει την εικόνα του, αλλά και να αποκτήσει τέτοια εμπιστοσύνη στις δυνατότητές του, ώστε με αφετηρία το κίνημα στο Γουδί να αρχίσει να αμφισβητεί συστηματικά την πολιτική εξουσία καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του 20ου αιώνα.