Επαγγελματική ικανοποίηση και πηγές εργασιακού άγχους στις ειδικότητες των επαγγελματιών μηχανικών στην Ελλάδα

Abstract

The current study explores job satisfaction and sources of occupational stress in a sample of 722 engineers (men and women) in Greece. In order to study the occupational stress and the job satisfaction of the subjects, we used the revised edition of the Occupational Stress Inventory-OSI-R and also the Minnesota Satisfaction Questionnaire-MSQ. In this paper there’s being made an effort to research all the factors that contribute to the experience of occupational stress in these particular workers, with an extra focus in those factors concerning the occupational role itself, such as role overload, role insufficiency, role ambiguity, role boundary, responsibility and working conditions. In addition, we explore strains-symptoms of occupational stress, with an emphasis in vocational strain, psychological strain, interpersonal strain and physical strain.The availability of coping resources of the individuals is also being studied, that is what the engineers do in order to prevent or deal with work stress. The emphasis here is being given in recreation, self-care, social support and rational-cognitive coping. The general job satisfaction that engineers perceive from their work is also being examined through the description of Intrinsic and extrinsic job characteristics. Both occupational stress and job satisfaction are being evaluated in relation to various job characteristics of the engineering profession, such as the working sector, the working position, the specialty and the main job subject, as well as personal characteristics such as gender, age, place of residence and family status (especially when the parent role is involved).Τhere’s also being made an effort to combine both questionnaires in order to assess the relationship between occupational stress and job satisfaction in these particular workers.The main sources of work role stress for engineers seem to be role overload and responsibility and the most common strain is physical strain, while seeking social support and using rational-cognitive skills are the most important coping resources. Finally, engineers seem to perceive a lot of general job satisfaction.

Η παρούσα έρευνα είχε ως στόχο τη μελέτη της επαγγελματικής ικανοποίησης και των πηγών εργασιακού άγχους σε δείγμα 722 ανδρών και γυναικών μηχανικών στην Ελλάδα. Για τη διερεύνηση του εργασιακού άγχους των μηχανικών χρησιμοποιήθηκε το Ερωτηματολόγιο Εργασιακού Άγχους(Occupational Stress Inventory-Revised/OSI-R), ενώ για τη μέτρηση της επαγγελματικής ικανοποίησης το Ερωτηματολόγιο Ικανοποίησης Μινεσότα (Minnesota Satisfaction Questionnaire-MSQ). Στην εργασία αυτή διερευνήθηκαν όλοι οι παράγοντες που δυνητικά συμβάλλουν στην εμπειρία εργασιακού άγχους στους εργαζόμενους μηχανικούς, με ιδιαίτερη έμφαση στους παράγοντες που πηγάζουν από τον ίδιο τον εργασιακό ρόλο, όπως ο υπερ-φόρτος ρόλου, η ασάφεια ρόλου, η ανεπάρκεια στην άσκηση ρόλου, τα όρια και η σύγκρουση ρόλων, η ανάληψη ευθυνών και οι εργασιακές συνθήκες. Επιπλέον, ερευνήθηκαν οι τρόποι αντίδρασης-συμπτώματα εργασιακού άγχους των μηχανικών, κυρίως αυτά που αφορούν στον επαγγελματικό ρόλο, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την έκφραση συναισθημάτων (ψυχολογικές αντιδράσεις) και τις συνέπειες σε σωματικό επίπεδο. Επίσης, δόθηκε έμφαση στη διαθεσιμότητα ή μη αποθεμάτων αντιμετώπισης του άγχους (coping resources), με ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση δραστηριοτήτων αναψυχής, την υιοθέτηση συνηθειών φροντίδας του εαυτού, την αξιοποίηση της κοινωνικής υποστήριξης και την ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων. Ταυτόχρονα, έγινε μελέτη της γενικής ικανοποίησης που λαμβάνουν οι μηχανικοί μέσα από την περιγραφή εσωγενών και εξωγενών χαρακτηριστικών της εργασίας τους. Τα δύο φαινόμενα του εργασιακού άγχους και της επαγγελματικής ικανοποίησης μελετήθηκαν υπό το πρίσμα διαφόρων χαρακτηριστικών του επαγγέλματος του μηχανικού (εργασιακός τομέας, εργασιακή θέση, ειδικότητα και αντικείμενο απασχόλησης), καθώς και δημογραφικών μεταβλητών όπως το φύλο, η ηλικία, ο τόπος κατοικίας και η οικογενειακή κατάσταση με κύρια τη διάσταση απόκτησης παιδιών. Παράλληλα, έγινε προσπάθεια συσχέτισης των δύο ερωτηματολογίων για τη διεξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη σχέση που υφίσταται μεταξύ εργασιακού άγχους και επαγγελματικής ικανοποίησης στους συγκεκριμένους. εργαζόμενους. Βασικά συμπεράσματα της έρευνας ήταν ότι οι βασικότερες πηγές άγχους των μηχανικών είναι ο υπερβολικός φόρτος ρόλων και η ανάληψη ευθυνών, ενώ οι αντιδράσεις άγχους είναι κυρίως σε σωματικό επίπεδο και παίρνουν τη μορφή σωματικών ενοχλημάτων, διαταραχών ύπνου και φαγητού καθώς και υιοθέτησης ανθυγιεινών συνηθειών όπως το κάπνισμα και η χρήση αλκοόλ. Το άγχος που προκύπτει από την εργασία οι μηχανικοί το αντιμετωπίζουν κυρίως με την αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης αλλά και με την ενεργοποίηση γνωστικών δεξιοτήτων. Τέλος, οι μηχανικοί δηλώνουν σημαντικά επίπεδα επαγγελματικής ικανοποίησης.