Κοινωνική δικαιοσύνη, έλλειψη θεσμών - πελατειακές σχέσεις - διασυνδέσεις και προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής: η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

Recently, most countries have experienced the burden of excessive debt and budget deficits due to factors such as excessive public spending and inadequate revenues. As these problems have led to unsustainable financial situations and macroeconomic instability, countries have focused on finding a lasting solution to confront these problems. This doctoral dissertation consists of four essays: Firstly, is mentioned an overall approach to the success of the fiscal adjustment programs, identifying four factors: the time of fiscal consolidation, the degree of openness of the economy, the institutional framework and the state of public finances of the country's economy over the last 5-6 years before the start of the crisis. In addition, the effectiveness of institutional fairness and party linkages in fiscal adjustment programs is theoretically and empirically examined. The analysis is based on panel data whereas the estimated model is based on a reaction function proposed by (Bohn, 1998). Our main conclusions show that the impact of fiscal austerity on GDP is positive and depends on the degree of opening of the economy, the institutional framework of the country and the state of the country's public finances in the last 5-6 years before the start of the crisis. Moreover, the "fair" fiscal adjustment programs and the institutions (political and budgetary) have a positive impact on budgetary performance. However, the effects of clientelism are a brake on reducing fiscal imbalances, debt and thus the success of fiscal adjustment programs. Our analysis has shown a clear variation in the political strategies of political parties in Greece and Portugal in terms of fiscal consolidation during the debt crisis. While the Portuguese parties have agreed on a number of fiscal constraints, in Greece the exact opposite is happened. Finally, it turns out that the crisis in Greece is the result not only of the international economic crisis, but also of the policies implemented by governments and the environment of clientelism of previous years.

Πρόσφατα, οι περισσότερες χώρες έχουν βιώσει την επιβάρυνση του υπερβολικού χρέους και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων εξαιτίας παραγόντων όπως είναι οι υπερβολικές δημόσιες δαπάνες και τα ανεπαρκή έσοδα. Δεδομένου ότι αυτά τα προβλήματα οδήγησαν σε μη βιώσιμες δημοσιονομικές καταστάσεις και μακροοικονομική αστάθεια, οι χώρες έχουν επικεντρωθεί στην εξεύρεση μιας μόνιμης λύσης για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελείται από τέσσερα δοκίμια: Αρχικά γίνεται αναφορά μιας συνολικής προσέγγισης όσον αφορά την επιτυχία των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής εντοπίζοντας τέσσερις παράγοντες: το χρονικό διάστημα της δημοσιονομικής εξυγίανσης, τον βαθμό ανοίγματος της οικονομίας, το θεσμικό πλαίσιο, καθώς και την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας τα τελευταία 5-6 χρόνια πριν την έναρξη της κρίσης. Επιπλέον, εξετάζεται θεωρητικά και εμπειρικά η αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης των θεσμών και των κομματικών-πελατειακών διασυνδέσεων στα προγράμματα δημοσιονομικών προσαρμογών. Η ανάλυση βασίζεται σε δεδομένα πάνελ ενώ το εκτιμώμενο μοντέλο βασίζεται σε μια συνάρτηση αντίδρασης που προτάθηκε από τον (Bohn, 1998). Τα κύρια συμπεράσματά μας δείχνουν ότι η επίδραση της δημοσιονομικής λιτότητας στο ΑΕΠ είναι θετική και εξαρτάται από τον βαθμό ανοίγματος της οικονομίας, το θεσμικό πλαίσιο της χώρας και την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας τα τελευταία 5-6 χρόνια πριν από την έναρξη της κρίσης. Επιπλέον τα ''δίκαια'' προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής και οι θεσμοί (πολιτικοί και δημοσιονομικοί) επηρεάζουν θετικά τις δημοσιονομικές επιδόσεις. Ωστόσο, οι επιδράσεις των πελατειακών διασυνδέσεων αποτελούν τροχοπέδη στην μείωση των δημοσιονομικών ανισορροπιών, του χρέους και συνεπώς στην επιτυχία των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής. Η ανάλυσή μας έχει δείξει μια σαφή διακύμανση στις στρατηγικές συνεργασίας των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα και την Πορτογαλία όσον αφορά την δημοσιονομική εξυγίανση κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους. Ενώ τα πορτογαλικά κόμματα συμφώνησαν για μια σειρά μέρων δημοσιονομικών περιορισμών στην Ελλάδα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Τέλος αποδεικνύεται ότι η κρίση στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της διεθνούς οικονομικής κρίσης, αλλά κυρίως των πολιτικών που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις και του πελατειακού περιβάλλοντος των προηγούμενων ετών.