Το ζήτημα του πολέμου στο φιλοσοφικό στοχασμό και στην ιστορική πραγματικότητα

Abstract

This PhD thesis comprises three parts. In the first part an analysis of the concept of war is presented elaborating on its definition, forms and causes. The second part presents experts’ and philosophers’ views on war, including ideas that helped the Just War Theory evolve and focusing on Jus ad Bellum and Jus in Bello criteria. In the third part an analysis and comparison of four different historical eras is deployed: using this comparison, and in the light of historico-philosophical notions, it is attempted to reach a conclusion believed to be well-grounded, since it is valid for a wide range of times and places. What has been attempted is to locate certain constants that rule human life, so as to anticipate how events may develop, or, at least, to have a benchmark when assessing current historical issues. Our research tool is philosophical discourse, aiming at the revival of classic philosophic texts, which are used to draw from a wealth of philosophical heritage notions so as to comprehend and interpret current human affairs. The thesis is supplemented by an Annex of war witness testimonies, which were used to highlight human mental attitudes and behaviour in the battle field. There is a second Annex presenting views on war expressed by artists, who, through their sensitivity, bring a special note to the discourse.

Το διδακτορικό αρθρώνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο, αναλύσαμε την έννοια του πολέμου ως προς τον ορισμό, τις μορφές, και τα αίτια. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής, καταγράψαμε τις απόψεις ειδημόνων και φιλοσόφων σχετικά με τον πόλεμο. Επικεντρωθήκαμε ιδιαίτερα στις αντιλήψεις τους που συνέβαλαν εξελικτικά στη διαμόρφωση της Θεωρίας περί Δικαίου Πολέμου (Just War Theory), η οποία περιλαμβάνει τα κριτήρια που καθιστούν έναν πόλεμο δίκαιο (Jus ad Bellum), κι εκείνα που αφορούν στη δεοντολογική διεξαγωγή του (Jus in Bello). Στο τρίτο μέρος, αναλύσαμε και συγκρίναμε τέσσερις διαφορετικές εποχές, κι από τη μεταξύ τους σύγκριση επιχειρήσαμε μ’ ένα ιστορικό-φιλοσοφικό πρίσμα να καταλήξουμε σε μια θέση, η οποία εκτιμάται ότι, κατά το μάλλον ή ήττον, θα έχει βάση, επειδή επιβεβαιώνεται διαχρονικά και διατοπικά. Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τις σταθερές που διέπουν την ανθρώπινη δράση, ώστε να διαβλέψουμε την εξέλιξη των γεγονότων ή, τουλάχιστον, να έχουμε ένα μέτρο αξιολόγησης του παρόντος. Εργαλείο της έρευνας έγινε ο φιλοσοφικός λόγος, και αποσκοπούμε στην αναβίωση των κλασικών φιλοσοφικών κειμένων, για να αντλήσουμε από την πλούσια φιλοσοφική παρακαταθήκη του παρελθόντος σκέψεις που θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τα ανθρώπινα δρώμενα διαχρονικά. Στο διδακτορικό προστίθεται ένα παράρτημα με πολεμικές μαρτυρίες, από τις οποίες επιχειρήσαμε να αναδείξουμε την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά στο πεδίο της μάχης. Το δεύτερο παράρτημα περιελάμβανε τις απόψεις για τον πόλεμο προσώπων από το χώρο της τέχνης, τα οποία με τις ευαισθησίες τους δίνουν έναν ιδιαίτερο τόνο στο κείμενο.