Ποιοτική διερεύνηση της εμπειρίας φοιτητών μουσικής σε ομάδα μουσικοθεραπείας

Abstract

The aim of the present research is to examine the experience of university music students in a closed, short-term music therapy group. In order to collect the data for this study, the researcher conducted ten music therapy sessions with six university music students. Τhe main research question is divided into the following sub-questions: a) How did the participants experience the music therapy group? b) How did the participants experience the role of music in the sessions? c) What do music improvisations reveal about the participants’ experience? For the exploration of the first and second sub-questions, the researcher conducted individual in-depth interviews with the participants, after the completion of the intervention. The use of Interpretative Phenomenological Analysis (Smith, 2009) was chosen for the analysis of the data gathered from the interviews.The analysis resulted in seven superordinate themes and sixteen subordinate themes. The participants referred amongst others to the feelings of relaxation after sessions, the role of the therapeutic framework as a factor of stability, the therapeutic and music relationship as a factor of intimacy and support in the group, the interpersonal and intrapersonal learning, the experience of music improvisation as a challenge and release from the constraints of music performance anxiety, and the function of movement, voice and rhythmic percussion as means of connecting participants with their innate authentic musicality. The third sub-question was aimed at accessing a deeper understanding of the participants’ experience, by placing an emphasis on what music improvisations reveal about the underlying group dynamics. The researcher conducted the analysis of group improvisations, applying a modification of Ferrara’s phenomenological music analysis approach (1984). The results revealed some additional aspects of the participants’ experience, such as the need for creativity and individuation in music improvisations. Rhythm seemed to have a variety of functions during different phases of the group.The combined results of the research process showed that the participants experienced the group setting and the music as factors of cohesion, and that they valued experimentation with authentic music expression, intimacy, individuation, sharing and differentiation. Free improvisation seemed to facilitate the emergence, containment and processing of all the above developmentally significant issues, while contributing to the group cohesiveness.

Η παρούσα διατριβή επιχειρεί να εξετάσει την εμπειρία της συμμετοχής φοιτητών μουσικής σε βραχεία, κλειστή ομάδα μουσικοθεραπείας. Για τη διαδικασία παραγωγής των δεδομένων, η ερευνήτρια συντόνισε δέκα συνεδρίες για τρεις μήνες στις οποίες συμμετείχαν έξι άτομα. Κατά την εξέλιξη της έρευνας σχηματοποιήθηκαν τρία επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα: Το πρώτο αφορούσε τη διερεύνηση της συνολικής εμπειρίας των φοιτητών στην ομάδα μουσικοθεραπείας. Το δεύτερο ερώτημα επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες βίωσαν και νοηματοδότησαν το ρόλο της μουσικής στην ομάδα και το τρίτο εστίασε στη διερεύνηση της εμπειρίας τους έτσι όπως αυτή αναδύθηκε στους ελεύθερους ομαδικούς αυτοσχεδιασμούς. Όσον αφορά τη διερεύνηση των πρώτων δύο ερωτημάτων, επιλέχθηκε η διεξαγωγή από την ερευνήτρια ατομικών ημι-δομημένων συνεντεύξεων στα μέλη της ομάδας μετά την ολοκλήρωσή της. Η επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της ερμηνευτικής φαινομενολογικής ανάλυσης (Smith, 2009). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης των συνεντεύξεων που παραχώρησαν οι συμμετέχοντες περιλαμβάνουν επτά υπερ-θέματα και δεκαέξι υπο-θέματα. Οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων: στην εμπειρία χαλάρωσης μετά από τις συνεδρίες, στο ρόλο του θεραπευτικού πλαισίου ως σταθερού σημείου αναφοράς, στη θεραπευτική και μουσική σχέση ως παράγοντα εγγύτητας και υποστήριξης στην ομάδα, στη ενδοπροσωπική και διαπροσωπική μάθηση, στην εμπειρία του μουσικού αυτοσχεδιασμού ως πρόκλησης αλλά και αποδέσμευσης από τους περιορισμούς της ερμηνείας και στον ρόλο της κίνησης, της φωνής και των ρυθμικών κρουστών ως ενδιάμεσων για την επανασύνδεση των συμμετεχόντων με την αυθεντική μουσική εκφραστικότητα. Το τρίτο ερώτημα αποσκοπούσε σε μία πιο ενδελεχή κατανόηση της εμπειρίας των συμμετεχόντων μέσα από την διερεύνηση της μουσικής της ομάδας εστιάζοντας παράλληλα στην παρατήρηση των διαπροσωπικών δυναμικών ανάμεσα στα μέλη. Με αφετηρία μία φαινομενολογική μουσικολογική προσέγγιση (Ferrara, 1984), που προσαρμόστηκε για τις ανάγκες της έρευνας, πραγματοποιήθηκε η ανάλυση των ελεύθερων αυτοσχεδιασμών. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν κάποιες ακόμη διαστάσεις της εμπειρίας εμπλουτίζοντας τα ευρήματα της ανάλυσης των συνεντεύξεων, όπως την ανάγκη για δημιουργικότητα και διαφοροποίηση στη μουσική. Ο ρυθμός φάνηκε να επιτελεί διαφορετικής φύσεως λειτουργίες σε κάθε φάση της ζωής της ομάδας. Η σύνθεση των αποτελεσμάτων της ερευνητικής διαδικασίας έδειξε ότι η ομαδική συνθήκη και η μουσική βιώνονταν από τους φοιτητές ως δυνάμεις συνοχής και ότι στους ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς αναδύθηκαν με εξέχοντα τρόπο οι πειραματισμοί των μελών με την αυθεντική μουσική έκφραση, την εγγύτητα, την ατομικότητα, το μοίρασμα και τη διαφοροποίηση. Ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός φάνηκε να λειτουργεί ως γόνιμο έδαφος για την ανάδυση και την εμπερίεξη των παραπάνω ζητημάτων, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της συνεκτικότητας της ομάδας και την επεξεργασία κρίσιμων διεργασιών για την αναπτυξιακή περίοδο που διανύουν οι φοιτητές.