Η μουσική ως θεραπευτικό μέσο για παιδιά με ψυχικές διαταραχές στο ειδικό σχολείο

Abstract

Since very early, mankind has been using music as a resort, inspiration and therapeutic means. Quite recently the therapeutic application of music (music therapy), as an organized clinical approach, attempts to awaken the wish of patients with psychological disorders, for creating music and musical experience sharing. The dissertation is a qualitative scientific study, which -by means of analyzing recorded therapeutic sessions with children with autism or mentally disability- examines the process of creating a relationship between the therapist and the child in the context of music-therapeutic moments. The analysis of therapeutic moments, carried out through the EBQ-instrument led to A) the evaluation of the quality of relationship between the therapist and the child with autism or mentally disability during therapy, B) the evaluation of the correspondence of the therapeutic intervention to each child's developmental level (modus) and C) the appreciation of the positive or not differentiation in the relationship between the therapist and the child with autism or mentally disability, as well as the size of that differentiation. Regardless of the pathology, it was observed that music therapy with children is advisable when the child shows disorders in his/her emotional development and in the ability to create a relationship. Music-therapeutic interventions that use the child itself as a starting point and follow the concept of elemental music and movement, succeed in mobilizing children's with autism or mental disability healthy part and promote their development, in many areas. In the theoretical part the concepts of music, music education and music therapy are defined, basic views in the pathology of autism and mental disability are reviewed and theories of developmental psychology and infant studies, which form the base of the EBQ instrument, applied in the research part are presented. The music therapeutic method is also discussed in details. The writer carried out the music therapeutic sessions and the evaluation of credibility was examined by comparison to six other music therapists' evaluations.

Από νωρίς ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τη μουσική ως καταφύγιο, πηγή έμπνευσης και θεραπευτικό μέσο. Τα τελευταία χρόνια η θεραπευτική εφαρμογή της μουσικής, ως οργανωμένη κλινική προσέγγιση, επιδιώκει να αφυπνίσει την επιθυμία ασθενών, με ψυχικές κυρίως παθήσεις, για μουσική δημιουργία, μουσική συνεύρεση και μοίρασμα εμπειριών. Η συγκεκριμένη εργασία αφορά σε μια ποιοτική ερευνητική μελέτη που -μέσω της ανάλυσης μαγνητοσκοπημένων μουσικοθεραπευτικών συνεδριών παιδιών με αυτισμό και παιδιών με νοητική καθυστέρηση- διερευνά τη διαδικασία δημιουργίας σχέσης ανάμεσα στο θεραπευτή και το παιδί στο πλαίσιο στιγμών μουσικοθεραπείας που διεξήχθησαν σε ειδικό σχολείο. Η ανάλυση των θεραπευτικών στιγμών, η οποία πραγματοποιήθηκε μέσω του (Instrument zur Einschätzung der Beziehungsqualität) εργαλείου EBQ οδήγησε Α) στην αξιολόγηση της ποιότητας της σχέσης ανάμεσα στο θεραπευτή και το παιδί με αυτισμό ή νοητική καθυστέρηση κατά τη θεραπεία, Β) στον έλεγχο της αντιστοιχίας της θεραπευτικής παρέμβασης ως προς το επίπεδο ανάπτυξης του κάθε παιδιού, καθώς και Γ) στην εξαγωγή συμπερασμάτων τόσο για τη θετική ή όχι διαφοροποίηση της ποιότητας της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και παιδιού με αυτισμό ή νοητική καθυστέρηση, όσο και για το μέγεθος της συγκεκριμένης διαφοροποίησης κατά τις σημαντικές θεραπευτικές στιγμές. Διαπιστώθηκε πως η μουσικοθεραπεία σε παιδιά ενδείκνυται όταν το παιδί παρουσιάζει διαταραχή στη συναισθηματική ανάπτυξη και στην ικανότητα δημιουργίας σχέσης. Οι μουσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις, που έχουν ως αφετηρία το ίδιο το παιδί και ακολουθούν το σκεπτικό της στοιχειοδομικής μουσικής και κίνησης, κινητοποιούν το υγιές κομμάτι παιδιών με αυτισμό ή νοητική καθυστέρηση, προωθώντας την πολύπλευρη ανάπτυξή τους. Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας ορίζονται οι έννοιες της μουσικής, της μουσικοπαιδαγωγικής και της μουσικοθεραπείας, αναφέρονται βασικές όψεις της παθολογίας του αυτισμού και της νοητικής καθυστέρησης και παρουσιάζονται θεωρίες της αναπτυξιακής ψυχολογίας και της έρευνας στα βρέφη στις οποίες βασίζεται τόσο το εργαλείο EBQ, όσο και η μουσικοθεραπευτική μέθοδος που εφαρμόζεται στο ερευνητικό μέρος της εργασίας. Η αξιοπιστία της αξιολόγησης της ερευνήτριας, που πραγματοποίησε τις μουσικοθεραπευτικές συνεδρίες, ελέγχθηκε μέσω σύγκρισης με την αξιολόγηση έξι μουσικοθεραπευτών.