Επαγγελματισμός, επαγγελματικοποίηση και επαγγελματικές ικανότητες της σχολικής ηγεσίας: τάσεις, θεσμικές διαστάσεις, χαρακτηριστικά και προοπτικές στη διεθνή και την ελληνική πραγματικότητα

Abstract

Ένα επιτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που συμβάλλει θετικά στην εθνική οικονο-μία, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση στηρίζεται στους ικανούς λειτουρ-γούς του. Από αυτούς ο διευθυντής σχολικής μονάδας θεωρείται ότι στο μικροεπίπε-δο του σχολείου συμβάλλει αποφασιστικά στην επίτευξη αειφόρων σχολικών επι-τευγμάτων. Αυτή η παραδοχή που επιρρώνεται από τις έρευνες πεδίου επέχει ουσια-στικά τον χαρακτήρα του αιτίου για τη θεμελιώδη αλλαγή που φαίνεται να υφίσταταιτόσο η ουσία της θέσης του διευθυντή σε σχέση με τους ρόλους, τις εξουσίες και τιςαρμοδιότητές του όσο και τα προικίσματα που πρέπει αυτός να κομίζει στη θέση.Μαζί με το σημαίνον μεταβάλλεται ασφαλώς και το σημαινόμενο που προσδιορίζειτον επικεφαλής της σχολικής μονάδας· ο διευθυντής πρέπει να γίνει σχολικός ηγέτης,γεγονός το οποίο υπαγορεύεται από μία σειρά παραγόντων, όπως ο νέος ορθολογι-σμός της μετανεωτερικότητας που επιτάσσει η πραγματικότητα να είναι συνισταμένητων συμφερόντων των πολλών, η παγκοσμιοποίηση που χαράσσει νέους προσανατο-λισμούς για την εκπαίδευση, οι ταξιδεύουσες πολιτικές της Νέας Δημόσιας Διοίκη-σης, της σχολικής αυτονομίας και της λογοδοσίας που επαναπροσδιορίζουν τους ρό-λους των διευθυντών και τις απαιτήσεις από αυτούς και τέλος, οι Διεθνείς Οργανι-σμοί που ομνύουν στον οικονομικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και συνιστούν τουςβασικούς βραχίονες διάδοσης των δικών τους καθεστώτων αλήθειας σε ό,τι αφοράστην εκπαίδευση και τους διευθυντές σχολικών μονάδων. Όλα τα παραπάνω υπαγο-ρεύουν το πέρασμα από τον γραφειοκρατικό ρόλο του διευθυντή στον ρόλο του αυ-τόνομου κορυφαίου επαγγελματία, επιβάλλουν τον μετασχηματισμό της θέσης αλλάκαι την αναπολιτισμοποίηση αυτού του είδους της εργασίας. Ο διευθυντής πρέπειπλέον να μετασχηματισθεί σε επαγγελματία, να πλαισιωθεί από μία σειρά θεσμώνπου θα κατοχυρώσουν τον επαγγελματισμό του και εν γένει να επαγγελματικοποιηθείμέσω της απόκτησης μίας σειράς χαρακτηριστικών που διαθέτουν τα καθιερωμέναεπαγγέλματα της ιατρικής και του δικαίου. Κατά συνέπεια, το αναπολιτισμοποιημένοεπάγγελμα του σχολικού ηγέτη, στο πλαίσιο ενός Νέου δημοκρατικού και συνεργατι-κού Επαγγελματισμού πρέπει να διαθέτει μία νέα επαγγελματική ταυτότητα, ένα σύ-νολο επαγγελματικών προδιαγραφών, ένα βαθμό εργασιακής αυτονομίας, ένα κώδικαεπαγγελματικής δεοντολογίας, ένα στέρεο σώμα επιστημονικής και επαγγελματικήςγνώσης, νέες γενικές και τεχνικές δεξιότητες, μία σειρά αποδείξιμων επαγγελματικώνικανοτήτων, συγκεκριμένα σύνολα αξιών αλλά και μία σειρά ιδιοτήτων που θα τουπαρέχουν τη δυνατότητα να αξιοποιεί όλα τα προηγούμενα προς όφελος της σχολικής του μονάδας. Η διεθνής πραγματικότητα φαίνεται λοιπόν, να εξελίσσεται προς αυτήτην κατεύθυνση σε αντίθεση με την ελληνική που ακόμα επιφυλάσσει στον διευθυντήσχολικής μονάδας καθαρά εκτελεστικούς και διεκπεραιωτικούς ρόλους, άρα και ένασυρρικνωμένο επαγγελματισμό με αντίστοιχα ισχνές επαγγελματικές ικανότητες.