Παράγοντες της σχολικής ηγεσίας που συντελούν στην ενδυνάμωση εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης

Abstract

The role of the school principal is highly complex and dynamic and therefore requires ongoing professional development and learning if the principal hopes to lead effectively and respond to the challenges inherent to school leadership. The purpose of this study is to determine the relationship between teacher empowerment and school principals as school leaders. Participants in this study were administered: a) 18 impromptu questions regarding demographics of the sample (e.g. gender, age, marital status, specialty/educational sector, education level); b) the School Participant Empowerment Scale (SPES); this scale measures teacher empowerment on six dimensions: decision making; professional growth; status; self-efficacy; autonomy; and impact (Hobbs & Moreland, 2009. Short & Rinehart, 1992); c) the Inventory of Principals’ Characteristics that Contribute to Teacher Empowerment (IPCCTE), (Blase & Blase, 2001). The third part of the questionnaire consisted of three questions open-ended regarding characteristics of school principals that teachers consider that promoting their empowerment; d) the Managerial Practices Survey (Yukl, 2012). It includes 60 leadership behaviors and practices of managers, initially classified in 15 different groups administrative practices: clarification, design, monitoring jobs, troubleshooting, support, development of the skills of the members, recognition project, empowerment, advocacy for change, vision, encouraging innovation, facilitate collective learning, networking, control external conditions and representation and then in four meta-categories of leadership: leadership oriented work, leadership oriented relations, leadership oriented change and external leadership. The questionnaire were distributed to educators (mostly teachers) of primary education by general schools and special education from 13 regions divided the greek territory. The response rate for this study was 683 participants. The findings indicated a high degree of agreement of all educators as to six dimensions of school empowerment. Index words: teacher empowerment, school principal, school leadership, decision making, professional growth, status, self-efficacy, autonomy, impact

Η σχολική ηγεσία και η σχολική ενδυνάμωση αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα θέματα της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα. Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας, που αναφέρεται στη σχολική ηγεσία καθιστά προφανές ότι αυτή, σε αρκετές περιπτώσεις, ταυτίζεται με τη θέση του διευθυντή ως του σημαντικότερου συντελεστή για την ενδυνάμωση του σχολείου (Dufour & Marzano, 2011. Hoy & Miskel, 2013. Θεοφιλίδης, 2012. Σαΐτης, 2008). Η παρούσα μελέτη σκοπεύει να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής στον χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αναφορικά με τους παράγοντες της σχολικής ηγεσίας, τα χαρακτηριστικά και τις πρακτικές του σχολικού ηγέτη που συνδέονται με τη διαμόρφωση ή/και προαγωγή της ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών. 536 εκπαιδευτικοί γενικής και 147 ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (683 συνολικά) από τις 13 περιφέρειες της ελληνικής επικράτειας απάντησαν σε ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από: α) 18 αυτοσχέδιες ερωτήσεις σχετικές με δημογραφικά στοιχεία του δείγματος, β) την Κλίμακα Ενδυνάμωσης των Εκπαιδευτικών (School Participant Empowerment Scale - Short & Rinehart, 1992), η οποία αναφέρεται στις έξι διαστάσεις της ενδυνάμωσης: συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, επαγγελματική ανάπτυξη, κύρος-επαγγελματικός σεβασμός, αυτο-αποτελεσματικότητα, επαγγελματική αυτονομία και επιρροή στη σχολική ζωή, γ) τρεις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου αναφορικά με τα Χαρακτηριστικά του σχολικού διευθυντή που συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών (Inventory of Principals’ Characteristics that Contribute to Teacher Empowerment, IPCCTE - Blase & Blase, 2001) και δ) την Κλίμακα Διερεύνησης Διοικητικών Πρακτικών (Managerial Practices Survey, Yukl, 2012), που περιλαμβάνει 60 ηγετικές συμπεριφορές/πρακτικές των διευθυντών, οι οποίες αρχικά ταξινομούνται σε 15 διαφορετικές ομάδες διοικητικών πρακτικών και στη συνέχεια σε 4 μετα-κατηγορίες ηγετικής συμπεριφοράς: την ηγεσία προσανατολισμένη στο έργο, την ηγεσία προσανατολισμένη στις σχέσεις, την ηγεσία προσανατολισμένη στην αλλαγή και την εξωτερική ηγεσία. Τα ευρήματα έδειξαν υψηλό βαθμό συμφωνίας όλων των εκπαιδευτικών ως προς τις έξι διαστάσεις της σχολικής ενδυνάμωσης και μέτριες έως ισχυρές θετικές συσχετίσεις μεταξύ της ενδυνάμωσης και καθεμιάς από τις 6 διαστάσεις της και των 4 μετα-κατηγοριών ηγεσίας.