Τεκμηρίωση συλλογών ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος του εγκληματολογικού μουσείου

Abstract

The Museum of Criminology holds collections of very important historical, educational and scientific features. Its objects and human remains are evidence of criminal and violent actions, or are important cases of medical and forensic interest. Museum collections have been deliberately collected by eminent professors of Forensic Medicine, as part of their professional activity, for supporting the educational process of the University and for serving the entire community. The history of crime becomes an important educational, researching and generally informational material, for sectors such as Criminology, Forensic, Toxicology, Forensic Anthropology and branches of Sociology. For this reason, the proper recording and presentation of the history of crime is very important. However, collectors' passion for creating an important collection did not develop to become concern for recording and documenting the information associated with the origin, manufacture, use, and acquisition process. Thus, when the first generation of collectors died, nobody knew the whole story of many objects and thus, their importance and specificity remained silent.Fragmented documentation results in the Museum inability to highlight the importance and the value of the objects (both historical and scientific). Moreover, it is observed that the Museum has limited possibility to present exhibits and manage collections, following modern standards. Limited is also the possibility of carrying out surveys and studies based on collections.Indeed, in order to complete the procedure of highlighting the importance and value of an object, the Museum of Criminology ought not only to document the collections, but also to perform an “artifact study” for its museum objects. Essentially, an "artifact study" is the process of evaluation, cultural analysis (the relationship of the object with culture) and interpretation (the role in the society) of the objects of a museum. Thus, an "artifact study" can examine construction meaning process of the objects of the Museum of Criminology. In addition, the study identifies the symbolic nature of the objects-crime evidences that there are in the Museum collections and exhibition. Consequently, it takes place as an overall study about the Museum nature and material.The subject of this doctoral thesis was the study of the integrated documentation of the collections of the Museum of Criminology, the investigation of specific museological issues that set the context of the Museum interpretive policy, as well as the comparative study of the criminological museums worldwide. Thus, this study aims to document and –partially– to make a museological study about the objects of Museum of Criminology. The importance of the whole enterprise is huge and will have a major impact on museum research in Greece and internationally.The part of documentation includes recording information material and creates a modern system of scientific documentation, based on international standards and good practices. During documentation process, detailed information about all Museum objects has been gathered. The information is about the objects features, origin, history and the reason why they have acquired by the Museum and the previous owners. The final aim of the documentation process is the connection of the objects of the museum to their historical, sociopolitical and scientific context as well as the operational management of the collected information.The part of museological study includes two sections: (i) the cultural-scientific analysis of the objects, via the establishment of a new model for “artifact study”, adjusted to fulfill Museum’s needs and (ii) the comparative study of the criminological museums worldwide, about acquisition characteristics and the kind of collections and objects. The study of the objects of the Museum is absolutely necessary, because only via such a procedure is the accurate determination of the value of the museum objects is possible. Moreover, the comparative study of criminological museums internationally will underline the characteristics of the collections and museums of this category. Here, it should be mentioned that internationally, the number of criminological museums is limited, and even fewer are those which approach the crime from the scientific and educational standpoint. Besides, an important aspect to consider is the fact that to this day there is no other scientific research to study this kind of museums, despite the enormous research interest they present. The results of the comparative study lead to conclusions regarding the collector policy, the collections and the objects for the Museum of Criminology and for the criminological museums worldwide. Such a comparative study is particularly valuable for the development and progress in the field of Museum Studies in Greece, due to the fact that until today there are very few other studies based on a criminological collection.

Το Εγκληματολογικό Μουσείο διαθέτει πολύ σημαντικές συλλογές ιστορικού, εκπαιδευτικού και επιστημονικού χαρακτήρα, με αντικείμενα και ανθρώπινα υπολείμματα που είτε αποτελούν πειστήρια εγκληματικών ή βίαιων ενεργειών, είτε παρουσιάζουν περιπτώσεις ιατρικού και ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος. Οι συλλογές του Μουσείου έχουν σκοπίμως συλλεχτεί από διαπρεπείς καθηγητές της έδρας της Ιατροδικαστικής, στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας τόσο για να υποστηρίξουν το εκπαιδευτικό έργο του Πανεπιστημίου Αθηνών και την εκπαίδευση των ειδικευομένων στην Ιατροδικαστική όσο και ευρύτερα, για να υπηρετήσουν το κοινωνικό σύνολο. Η καταγραφή και η ανάδειξη της ιστορίας του εγκλήματος ως ιδιαίτερου εκπαιδευτικού, ερευνητικού και ευρύτερα πληροφοριακού υλικού καθίστανται σημαντικές, καθώς άπτονται άμεσα τομέων όπως η Εγκληματολογία, η Ιατροδικαστική, η Τοξικολογία, η Δικαστική Ανθρωπολογία και κλάδοι της Κοινωνιολογίας.Εντούτοις, το πάθος των συλλεκτών για τη δημιουργία μιας σημαντικής συλλογής, δεν συνοδεύτηκε από τη μέριμνα για την τεκμηρίωση του υλικού και την καταγραφή κάθε πληροφορίας σχετικής με την προέλευση, την κατασκευή, τη χρήση, αλλά και τον τρόπο πρόσκτησης του υλικού. Έτσι, με την απεβίωση της πρώτης γενιάς συλλεκτών που γνώριζαν τις ιστορίες των αντικειμένων, τη σπουδαιότητα και την ιδιαιτερότητά τους, πολλά από αυτά παρέμειναν σιωπηλά. Συνέπεια της αποσπασματικής τεκμηρίωσης είναι η αναποτελεσματική ανάδειξη της σπουδαιότητας και της ιστορικής και επιστημονικής αξίας των μουσειακών αντικειμένων του Εγκληματολογικού Μουσείου. Επιπλέον, παρατηρείται αδυναμία στην προβολή των εκθεμάτων αλλά και στην οργάνωση του Μουσείου με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προδιαγραφές. Περιορισμένη είναι άλλωστε και η δυνατότητα πραγματοποίησης ερευνών και μελετών βασισμένων στις συλλογές. Μάλιστα, για να είναι ολοκληρωμένη η διαδικασία ανάδειξης της σπουδαιότητας και της ιστορικής και επιστημονικής αξίας των μουσειακών αντικειμένων του Εγκληματολογικού Μουσείου απαιτείται όχι μόνο η τεκμηρίωση των συλλογών, αλλά και η μελέτη των μουσειακών αντικειμένων. Ουσιαστικά, η μελέτη αντικειμένων είναι η διαδικασία αξιολόγησης, πολιτισμικής ανάλυσης (η σχέση του αντικειμένου με τον πολιτισμό) και ερμηνείας (ο ρόλος του στην κοινωνία) των αντικειμένων ενός μουσείου. Μέσω της μελέτης αντικειμένων εξετάζεται ο τρόπος δημιουργίας των νοημάτων των αντικειμένων που απαρτίζουν τις συλλογές του Εγκληματολογικού Μουσείου. Επιπλέον, προσδιορίζεται ο συμβολικός χαρακτήρας των αντικειμένων-πειστηρίων εγκλήματος, των συλλογών και της έκθεσης του Μουσείου. Με τον τρόπο αυτό, εξετάζεται, συνολικά η φύση του Μουσείου και του υλικού του. Με την παρούσα διδακτορική διατριβή έγινε μία προσπάθεια ολοκληρωμένης τεκμηρίωσης των συλλογών του Εγκληματολογικού Μουσείου, καθώς και διερεύνηση συγκεκριμένων μουσειολογικών θεμάτων που σκοπό έχουν να θέσουν το πλαίσιο της ερμηνευτικής πολιτικής του Μουσείου –όπως η πολιτισμική-επιστημονική ανάλυση των αντικειμένων και η συγκριτική μελέτη των μουσείων εγκληματολογίας διεθνώς. Ο στόχος της παρούσας μελέτης είναι η τεκμηρίωση και, εν μέρει, η μουσειολογική μελέτη των αντικειμένων του Εγκληματολογικού Μουσείου. Η σπουδαιότητα του όλου εγχειρήματος είναι τεράστια και θα έχει σημαντική απήχηση στη μουσειακή έρευνα τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.Το κομμάτι της τεκμηρίωσης περιλαμβάνει την καταγραφή του πληροφοριακού υλικού και τη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος επιστημονικής τεκμηρίωσης, βασισμένου σε διεθνή πρότυπα και καλές πρακτικές. Με την τεκμηρίωση συγκεντρώνονται λεπτομερείς πληροφορίες για κάθε αντικείμενο που έχει αποκτήσει το Μουσείο ως προς τα χαρακτηριστικά του, την προέλευσή του, την ιστορία του, τους λόγους απόκτησής του από το Μουσείο και τους προηγούμενους κατόχους του. Απώτερος σκοπός της διαδικασίας της τεκμηρίωσης είναι η σύνδεση των μουσειακών αντικειμένων με το ιστορικό, κοινωνικοπολιτικό και επιστημονικό τους πλαίσιο, αλλά και η λειτουργική διαχείριση του συνόλου του συλλεχθέντος πληροφοριακού υλικού. Το κομμάτι της μουσειολογικής μελέτης περιλαμβάνει δύο μέρη: (i) την πολιτισμική-επιστημονική ανάλυση των αντικειμένων, μέσω της εφαρμογής ενός νέου μοντέλου μελέτης αντικειμένων, προσαρμοσμένου στις ανάγκες του Μουσείου και (ii) τη συγκριτική μελέτη αναφορικά με τις συλλεκτικές πολιτικές, τις συλλογές και τα αντικείμενα που διαθέτουν τα μουσεία εγκληματολογίας διεθνώς. Η μελέτη των αντικειμένων του Μουσείου κρίνεται απολύτως απαραίτητη, καθώς μόνο μέσω μιας τέτοιας διαδικασίας –σε συνδυασμό και με την τεκμηρίωση– μπορεί να καταστεί εφικτός ο επακριβής προσδιορισμός της αξίας των μουσειακών αντικειμένων. Επιπλέον, στο πλαίσιο της συγκριτικής μελέτης των μουσείων εγκληματολογίας διεθνώς θα αναλυθούν τα χαρακτηριστικά των συλλογών αλλά και των μουσείων που εμπεριέχονται σε αυτή την κατηγορία. Υπογραμμίζεται, ότι διεθνώς, ο αριθμός των μουσείων εγκληματολογίας είναι περιορισμένος, ενώ ακόμα λιγότερα είναι τα μουσεία που προσεγγίζουν το έγκλημα από την επιστημονική και εκπαιδευτική του σκοπιά. Άλλωστε, είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι έως σήμερα ελάχιστες έρευνες έχουν διεξαχθεί αναφορικά με αυτού του είδους την κατηγορία μουσείων, παρά το τεράστιο ερευνητικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει. Τα αποτελέσματα της συγκριτικής μελέτης αποσκοπούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με τη συλλεκτική πολιτική, τις συλλογές και τα αντικείμενα τόσο του Εγκληματολογικού Μουσείου, όσο και των λοιπών μουσείων εγκληματολογίας ανά τον κόσμο. Μια τέτοια συγκριτική μελέτη είναι ιδιαιτέρως πολύτιμη για την ανάπτυξη και την πρόοδο της έρευνας στον τομέα των Μουσειακών Σπουδών, καθώς ελάχιστες είναι οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί με βασικό αντικείμενο τις συλλογές εγκληματολογίας.