Σύγχρονη διακυβέρνηση και έλεγχος του εγκλήματος: ο ρόλος της τεχνολογίας της επιτήρησης και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Abstract

Aim of the present study is the way that ‘new governance’ is applied upon crime control. Confronting crime, nowadays, has changed in such a quantitative, as a qualitative way, firstly, due to the involvement of numerous partners and secondly, because surveillance has become massive and doesn’t concentrate to individuals, as is used to be in the past. At the same time, surveillance and control of crime are realized through modern technology, while one of the main issues remains the protection of human rights.Some of the basic queries of the thesis are: a) how is applied ‘new governance of security’ and under which manner? b) what are the reasons for such power transfer from ‘centre’ (the state) to the ‘periphery’ (diverse partners) in modern anti-crime policy? c) state has hollowed-out as a result of ‘governing at a distance’ or remains the basic ‘player’ in such ‘control network’?, d) how is governance of security realized in ‘risk societies’ and more specifically after terrorist attacks of 9/11 in USA? e) was that date, as well as the organization of Greek Olympic Games 2004, nodal in the introduction and mass extensiveness of security technology in Greece and worldwide? f) which are the tools and methods of monitoring everyday life of population and under which circumstances are they effective in reducing crime rates? Do they bear ‘panoptic’ characteristics? and finally, g) if there exist some kind of human rights violations through these new surveillance techniques.In the second part of the thesis, are exhibited the results of the research that the writer has conducted, in her effort to investigate how ‘new governance of security’ is formulated in Greece and which is the surveillance technology used. During her contacts with the representatives of the main partners involved in modern anti-crime policy (both from public and private sector), among the discussed issues were the function, expansion, practical use, effectiveness, technical insufficiencies and law protection of all these new means for ‘plural’ crime prevention.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο ασκείται η σύγχρονη διακυβέρνηση στον έλεγχο του εγκλήματος. Βασική θέση της εργασίας είναι ότι η αντιμετώπιση του εγκληματικού φαινομένου στις μέρες μας έχει υποστεί μία ποιοτική, όσο και ποσοτική αλλαγή, μια μετάλλαξη στην ουσία, επειδή πλέον εμπλέκονται ποικίλοι φορείς, ενώ την ίδια στιγμή η επιτήρηση εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον πληθυσμό και όχι μόνο σε μεμονωμένους υπόπτους, όπως γινόταν παλαιότερα. Ταυτόχρονα, ο έλεγχος και η επιτήρηση πραγματοποιούνται από απόσταση με τη συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας, ενώ καίριας σημασίας ζήτημα είναι το εάν αυτός ο τρόπος διαχείρισης της παρέκκλισης, γίνεται με γνώμονα την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνοπτικά, τα ερωτήματα της εργασίας είναι: 1) πώς ασκείται η σύγχρονη διακυβέρνηση της ασφάλειας και ποιες μορφές παίρνει; 2) πού οφείλεται αυτή η μετάθεση εξουσιών από το ‘κέντρο’ (κράτος) στην ‘περιφέρεια’ (πολυάριθμους εταίρους) κατά την άσκηση της ‘σύγχρονης’ αντεγκληματικής πολιτικής; 3) το κράτος ‘αποδυναμώνεται’ στην προσπάθειά του να κυβερνήσει από απόσταση ή εξακολουθεί να διατηρεί κυρίαρχη θέση μέσα σε αυτό το ‘δίκτυο’ ελέγχου του εγκλήματος; 4) πώς ασκείται η διακυβέρνηση στην ‘κοινωνία της διακινδύνευσης’ και ιδίως μετά τα τρομοκρατικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ; 5) υπήρξε η ημερομηνία αυτή, καθώς και οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2004, το κομβικό σημείο για την ευρεία εισαγωγή κι επέκταση της τεχνολογίας ασφαλείας, τόσο διεθνώς, όσο και στη χώρα μας; 6) με ποια μέσα και τεχνικές υλοποιούνται οι πολιτικές ολικής παρακολούθησης των πολιτών (τόσο από τον ιδιωτικό, όσο και τον δημόσιο τομέα), ποια είναι η αποτελεσματικότητά τους στη μείωση της εγκληματικότητας και στην εξιχνίαση των αδικημάτων, καθώς κι αν φέρουν κάποια ‘πανοπτικά’ χαρακτηριστικά, και τέλος, 7) εάν προκύπτουν παραβιάσεις στα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών από την ‘εντατική’ και αυτοματοποιημένη επιτήρηση.Στο δεύτερο μέρος της διατριβής, το οποίο είναι το Ερευνητικό, επιχειρείται η εμπειρική διερεύνηση της κατάστασης στη χώρα μας, όσον αφορά τη σύγχρονη διακυβέρνηση στον έλεγχο του εγκλήματος (πώς και από ποιους πραγματοποιείται) αφενός, και τη χρησιμοποιούμενη επιτηρητική τεχνολογία αφετέρου. Έτσι, κατά τη διάρκεια των επαφών-συναντήσεων της γράφουσας με φορείς, τόσο του ιδιωτικού, όσο και του δημόσιου τομέα, τέθηκαν ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία, την έκταση, τη μορφή, την πρακτική χρήση, την αποτελεσματικότητα, τις τεχνικές ανεπάρκειες και τη νομοθετική κάλυψη όλων των τεχνολογικών μέσων και πρακτικών που έχουν υιοθετηθεί, στο πλαίσιο μιας πολυμερούς αντεγκληματικής πολιτικής.