Κίνητρα και στρατηγικές εκμάθησης των μαθητών της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας

Abstract

The aim of the dissertation is to investigate the motivation and the learning strategies when learning Greek as a second language. The research questions try to identify the motives for students who learn Greek in Greece and the language learning strategies they choose. In addition this dissertation explores the relationship between motivation and language learning strategies as well as their correlation to factors such as the type of the language learning program, the level of language proficiency and the length of stay in Greece.In order for the motives to be studied, the L2 Motivational Self-System was adopted (L2MSS, Dörnyei 2005). The motivation is approached through the concept of the self. The L2 Motivational Self-System consists of the following three components: ideal self, ought-to ideal self and learning experience. Moreover, the concept of instrumentality promotion and instrumentality prevention were adopted as later additions to L2MSS. The motivation scheme in this dissertation is completed with the attitudes toward L2 community in accordance to the third component of the model, the L2 learning experience.Attitudes toward L2 community were identified as an important motivation factor due to the particular characteristics of this research, related to its subject. The subject of the dissertation is learning a language as a second rather than learning a language in terms of foreign one, for which the L2MSS was proposed and applied. Therefore it was necessary to assess the attitudes towards the L2 community as motivation for language learning. The Oxford (1990) taxonomy of language learning strategies was chosen. Oxford divides language learning strategies into two main classes, direct and indirect, which are further subdivided into 6 categories (memory, cognitive, compensation, metacognitive, affective and social strategies).For the research purposes of this thesis quantitative research was designed and conducted. Data were collected by completing separate questionnaires on motivation and learning strategies. 280 adult foreign students who participated in different Greek language learning programs constituted the study group. They differed in several features such as age and length of stay in Greece.The statistical analysis of the data revealed that students of Greek as a second language have motivation, with the most important one the attitude toward language learning and its community. In addition the ideal self and instrumentality promotion were proved strong motives. Regarding the strategies we showed that students more frequently choose social strategies followed by metacognitive, cognitive and compensation strategies. As to the relationship between motivation and strategies, it was demonstrated that motivation was significantly associated with every type of strategies while the strongest correlation was observed between the strategies and the ideal self, all the attitudes and the instrumentality promotion. Finally, it turned out that while the type of language-learning program affects the choice of language learning strategies, the language level, gender and the length of stay in Greece do not.

Στόχος της διατριβής είναι η διερεύνηση των κινήτρων και των στρατηγικών γλωσσικής εκμάθησης κατά την εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Τα ερευνητικά ερωτήματα αφορούν τον προσδιορισμό των κινήτρων των μαθητών που μαθαίνουν Ελληνικά στην Ελλάδα και των στρατηγικών που αυτοί επιλέγουν κατά την γλωσσική εκμάθηση. Εκτός από την εξέταση των κινήτρων και των στρατηγικών, αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η διερεύνηση της μεταξύ τους σχέσης αλλά και την σχέσης κινήτρων και στρατηγικών με παράγοντες, όπως το είδος του προγράμματος γλωσσκής εκμάθησης, το γλωσσικό επίπεδο ή το χρονικό διάστημα παραμονής στην Ελλάδα.Για την μελέτη των κινήτρων υιοθετήθηκε το πρότυπο L2 Motivational Self System (L2MSS, Dörnyei 2005) μέσα στο οποίο τα κίνητρα προσεγγίζονται μέσω της έννοιας του Εαυτού. Στο L2MSS διακρίνoνται τρία συστατικά των κινήτρων: ο Ιδανικός Εαυτός, ο Υποχρεωτικός Εαυτός και η εμπειρία από την γλωσσική εκμάθηση. Σε συνδυασμό με τα παραπάνω βασικά συστατικά του προτύπου υιοθετούνται, επίσης, οι έννοιες Προαγωγική και Αποτρεπτική Λειτουργικότητα που αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες στο L2MSS. Το σχήμα για τα κίνητρα στην παρούσα διδακτορική διατριβή συμπληρώνεται με τις Στάσεις απέναντι στην κοινότητα της Γ2 κατ’αναλογία με το τρίτο συστατικό των κινήτρων, την εμπειρία από την γλωσσική εκμάθηση. Οι στάσεις απέναντι στην κοινότητα της Γ2 αξιολογήθηκαν ως σημαντικός παράγοντας κινήτρου εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της παρούσας έρευνας που συνδέονται με το αντικείμενό της. Αντικείμενο της έρευνας είναι η εκμάθηση μιας γλώσσας ως δεύτερης και όχι η εκμάθηση μιας γλώσσας με όρους ξένης, περίπτωση για την οποία έχει σχεδιαστεί και εφαρμοστεί το L2MSS. Κρίθηκε, λοιπόν, απαραίτητη η αξιολόγηση των Στάσεων απέναντι στην κοινότητα της Γ2 ως κινήτρων για την γλωσσική εκμάθηση. Ως θεωρητικό πλαίσιο για τις στρατηγικές γλωσσικής εκμάθησης επιλέχθηκε η ταξινόμηση της Oxford (1990) σύμφωνα με την οποία διακρίνονται δύο γενικές κατηγορίες στρατηγικών (άμεσες, έμμεσες) και έξι είδη στρατηγικών (μνημονικές, γνωστικές, αντισταθμιστικές, μεταγνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές). Για τους ερευνητικούς σκοπούς της διδακορικής διατριβής σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα. Η συλλογή των ερευνητικών δεδομένων προέκυψε μέσω της συμπλήρωσης ξεχωριστών ερωτηματολογίων για τα κίνητρα και τις στρατηγικές. Το δείγμα αποτέλεσαν 280 ενήλικοι αλλόγλωσσοι μαθητές που συμμετείχαν σε διαφορετικά προγράμματα γλωσσικής εκμάθησης της Ελληνικής και διέφεραν ως προς ένα συνολο χαρακτηριστικών (π.χ. Γ1, ηλικία, χρονικό διάστημα παραμονής στην Ελλάδα).Από την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων προέκυψε ότι οι μαθητές της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας διαθέτουν κίνητρα με σημαντικότερο τις στάσεις απέναντι στην γλωσσική εκμάθηση και την γλωσσική κοινότητα. Ο ιδανικός εαυτός και η προαγωγική λειτουργικότητα αποδείχθηκαν επίσης ισχυρά κίνητρα. Ως προς τις στρατηγικές αποδείχθηκε ότι οι μαθητές στο δείγμα επιλέγουν συχνότερα κοινωνικές στρατηγικές με τις μεταγνωστικές, γνωστικές και αντισταθμιστικές στρατηγικές να αποτελούν τις επόμενες επιλογές τους. Ως προς την σχέση κινήτρων και στρατηγικών βρέθηκε ότι τα κίνητρα συνδέονται σημαντικά με κάθε είδος στρατηγικών ενώ η ισχυρότερη συσχέτιση παρατηρείται ανάμεσα στις στρατηγικές και τον ιδανικό εαυτό, το σύνολο των στάσεων και την προαγωγική πλευρά της λειτουργικότητας. Τέλος, αποδείχθηκε ότι το είδος του προγράμματος γλωσσικής εκμάθησης συνδέεται σημαντικά με την επιλογή στρατηγικών γλωσσικής εκμάθησης ενώ αντίθετα το γλωσσικό επίπεδο, το φύλο και η διάρκεια παραμονής στην Ελλάδα δεν φαίνεται να επηρεάζουν την επιλογή στρατηγικών γλωσσικής εκμάθησης.