Οι εξελίξεις και η ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου στην Ελλάδα και διεθνώς: έρευνα της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου σε εταιρείες του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών (Χ.Α.Α.), ακολουθώντας το υπόδειγμα COSO

Abstract

The modern business world is characterized by complexity and competition which companies have to face in order to survive and prosper beyond. The internal audit function of an enterprise helps to ensure the proper implementation of the decisions of the General Assembly and the Board of Directors, relating to the operation and of a company. The modern internal auditor has to ensure that the corporate decisions are implemented. Moreover, the modern internal auditor should ensure the implementation of laws by a company, the reduction of risks which a company can face at the lowest possible level, the implementation of the corporate governance rules and the proper functioning of the internal control systems.The subject of the PhD dissertation is the quality of internal auditing. The research examines the factors affecting the quality of internal auditing. The contribution of the internal audit quality on the effectiveness of the business is immeasurable. The scientific scope of internal auditing has not been studied enough in Greece. This kind of research is innovative and it deals with a field of science with importance for a business. Specifically, the research deals with those quality elements which lead to the effectiveness of internal controls in accordance with the model COSO (Committee of Sponsoring Organization’s). The sample of our research is the companies that are listed on the Athens Stock Exchange. Specifically, the sample consists of the industries of Industrial Products & Services, Food & Beverage and Travel and Leisure.The PhD dissertation is divided into two parts. The first part is theoretical and the second part is the research. The first part presents the basic concepts of internal auditing, the institutional framework of internal auditing, the contribution of internal auditing to the quality management strategy, the results of the lack of internal audit quality, the risks that can face a firm and the modern developments of internal auditing. The modern developments in internal auditing include update issues. These issues have been studied very little in Greece and in other countries. Some issues are the International Financial Reporting Standards, the model of Balanced Scorecard, Total Quality Management, Human Resource Management, Technology, Environmental Protection and Quality Assurance Systems (ISO). These matters are examined not in isolation, but in relation to internal auditing.The second part of the PhD dissertation contains the research. Specifically, this section includes the research, the previous studies in relation with the quality of internal auditing, the importance of internal audit quality, the sample of the survey, the reasons for selecting the sample, the goals of the research, the innovation of it and the research methodology. The research methodology includes the categorization of the research, the reasons for choosing the model COSO, the reasons for selecting specific types of questions, the principles of questionnaire design and the statistical analysis. Finally, it is presented the response rate of the research and the results of it. The results are presented by industry for the 35 questions of the questionnaire. Descriptive statistics have been presented for a specific type of questions. Finally, correlations between the questions have been examined using the program of SPSS.The contribution of internal audit quality has greatly increased in the latest years because of the difficult economic conditions prevailing in Greece. The internal auditing can contribute decisively to the improvement of the competitiveness of the Greek businesses and to the Greek economy as a whole. The improvement of the competitiveness of Greek businesses can help Greece get out from the economic crisis. The Greek companies should be improved in order to increase their competitiveness.

Ο σύγχρονος επιχειρηματικός κόσμος χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα και ανταγωνισμό τον οποίο οι επιχειρήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν προκειμένου να επιβιώσουν αρχικά και να ευημερήσουν μετέπειτα. Η λειτουργία του εσωτερικού ελέγχου μιας επιχείρησης βοηθά καταλυτικά στη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου της, που αφορούν τη λειτουργία και τον κανονισμό της εταιρείας, χωρίς οποιαδήποτε απόκλιση. Ο σύγχρονος εσωτερικός ελεγκτής οφείλει να αποτελέσει τον θεματοφύλακα διασφάλισης ότι οι εταιρικές αποφάσεις εφαρμόζονται, υπάρχει συμμόρφωση της επιχείρησης με τους νόμους, οι κίνδυνοι της επιχείρησης έχουν μειωθεί στον χαμηλότερο δυνατό βαθμό, η επιχείρηση εφαρμόζει τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης και τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου λειτουργούν σε ικανοποιητικό βαθμό. Αντικείμενο της παρούσας Διδακτορικής Διατριβής αποτελεί η ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου. Η έρευνα συνεισφέρει στη διερεύνηση των παραγόντων εκείνων που συνθέτουν την ποιότητα του εσωτερικού ελέγχου. Η συνεισφορά της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου στην αποτελεσματικότητα της επιχείρησης είναι ανυπολόγιστη. Το επιστημονικό αντικείμενο του εσωτερικού ελέγχου δεν έχει μελετηθεί αρκετά στη χώρα μας. Η συνεισφορά του εσωτερικού ελέγχου στην επιτυχία της επιχείρησης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καθοριστική. Η παρούσα έρευνα είναι καινοτόμα, διότι πραγματεύεται ένα επιστημονικό πεδίο ιδιαίτερα σημαντικό για την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων, αλλά ταυτόχρονα τόσο αδιερεύνητο στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, η έρευνα ασχολείται με τα ποιοτικά στοιχεία που οδηγούν στην αποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου σύμφωνα με το υπόδειγμα COSO (Committee of Sponsoring Organisation). Το δείγμα της έρευνάς μας είναι οι επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Συγκεκριμένα, εξετάζονται οι κλάδοι των Βιομηχανικών Προϊόντων και Υπηρεσιών, Τροφίμων και Ποτών και Ταξιδιών και Αναψυχής.Η Διδακτορική Διατριβή διαχωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι το θεωρητικό και το δεύτερο μέρος είναι η έρευνα. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες του εσωτερικού ελέγχου, το θεσμικό πλαίσιο εσωτερικού ελέγχου, η συνεισφορά της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου στη στρατηγική διοίκηση, τα αποτελέσματα της έλλειψης της ποιότητας εσωτερικού ελέγχου, οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει μια επιχείρηση και οι σύγχρονες εξελίξεις του εσωτερικού ελέγχου. Οι σύγχρονες εξελίξεις του εσωτερικού ελέγχου περιλαμβάνουν επίκαιρα και συνάμα θέματα που έχουν μελετηθεί σε μικρό βαθμό τόσο στην παγκόσμια βιβλιογραφία, όσο και στην ελληνική. Μερικά θέματα είναι τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης, το υπόδειγμα Balanced Scorecard, η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας, η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού, η Τεχνολογία, η Προστασία του Περιβάλλοντος και τα Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας (ISO). Τα παραπάνω θέματα εξετάζονται όχι μεμονωμένα, αλλά σε σχέση με τον εσωτερικό έλεγχο.Το δεύτερο μέρος της Διδακτορικής Διατριβής περιλαμβάνει την έρευνα. Συγκεκριμένα, στο μέρος αυτό περιλαμβάνεται το αντικείμενο της έρευνας, οι προηγούμενες έρευνες, η σημασία της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου, το υπό εξέταση δείγμα, οι λόγοι εξέτασής του, οι στόχοι, η καινοτομία της έρευνας και η μεθοδολογία έρευνας. Στην μεθοδολογία έρευνας περιλαμβάνεται η κατηγοριοποίηση των ερευνών, οι λόγοι επιλογής του υποδείγματος COSO, οι λόγοι επιλογής συγκεκριμένων τύπων ερωτήσεων, οι αρχές κατάρτισης του ερωτηματολογίου και η στατιστική ανάλυση. Τέλος, παρουσιάζεται το ποσοστό ανταπόκρισης του δείγματος, καθώς και τα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ανά κλάδο για τις 35 ερωτήσεις του ερωτηματολογίου. Σχετικά με τις ερωτήσεις της κλίμακας 1-5 έχουν βρεθεί στατιστικά δεδομένα περιγραφικής στατιστικής. Τέλος, έχουν διερευνηθεί συσχετίσεις μεταξύ των ερωτήσεων με τη βοήθεια του προγράμματος SPSS.Η συμβολή της ποιότητας του εσωτερικού ελέγχου είναι ιδιαίτερα αυξημένη στις μέρες μας δεδομένου των δύσκολων οικονομικών συνθηκών που διανύει η χώρα μας. Ο εσωτερικός έλεγχος μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση της ελληνικής οικονομίας.Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων μπορεί να αποτελέσει το όχημα εκείνο που θα βοηθήσει να εξέλθουμε ευκολότερα από την οικονομική κρίση. Οι ελληνικές επιχειρήσεις προκειμένου να επιτύχουν την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους θα πρέπει οι ίδιες να βελτιωθούν. Με άλλα λόγια θα πρέπει να εφαρμόσουν το ρητό του Σωκράτη, το οποίο φαίνεται στο έργο «Η Απολογία του Σωκράτη» και είναι το εξής: «Εκείνος που θέλει να ταρακουνήσει τον κόσμο, ας ταρακουνήσει πρώτα τον εαυτό του».