Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού της φυσικής αγωγής με σύστημα κριτηρίων

Abstract

The purpose of this study was, on the one hand, the examination of a self-assessment tool and, on the other hand, the creation and inspection of a systematic observation tool; a rubric for the assessment of teaching effectiveness of physical education teachers. A secondary purpose was the examination of a) possible differences in self-assessment of effective teaching due to gender and level of educators, b) potential differences of effective teaching depending on gender and class in primary education, through systematic observation (peer assessment). A scale of 90 questions, developed by Derri (2008) was used for teachers’ self-assessment. Initially, it was filled in by 250 physical education teachers (135 male and 115 female), 140 of whom were occupied in primary education and the other 110 in secondary education. After its examination, the questionnaire was filled in by 200 physical education teachers (104 male and 96 female), 105 of whom were working in primary and 95 in secondary schools. Also, a systematic observation protocol of effective teaching was created with which 22 primary schools teachers of physical education were evaluated in the prefectures of Pella, Imathia and Thessaloniki (14 men and 8 women). The teaching process in the 2nd and 5th grade was observed, and a total number of 88 teaching sessions (44 for the 2nd grade and 44 for the 5th respectively) were filmed. To statistically determine the number of factors that should be retained in the questionnaire, principal component analysis (PCA) was conducted while a confirmatory factor analysis (CFA) for the adaption of data in the model followed. Results showed that the self-assessment questionnaire, consisting of 25 topics and 6 thematic units, had high structural validity, satisfactory adaptation in the data, and its factors exhibited a sufficient degree of internal consistency (reliability). Similarly, the construct validity of the observation protocol proved that it is a reliable tool which can discriminate the quality of the teaching and can be used therefore since it can differentiate – discriminate the teaching practice of the educators in all six thematic units for both second and fifth grades. In addition, multivariate analysis of variance yielded a statistically significant interaction between gender and level of education. The female teachers in primary education believe that they implement the general content of the lesson in a greater extend compared to their colleagues in the same level or to the teachers, both men and women, in secondary schools. In addition, they believe that they perform the lesson of physical education more successfully than their male colleagues and those (male and female) in secondary education. According to the findings from the analyses of variance which were used for the observation protocol, there was a significant main effect of gender and grade. Female teachers outperformed males in the variables “Learning environment” and “Assessment” while the influence of the grade was statistically significant for the variables “General content”, “Physical education lesson implementation” and “Assessment” in which both male and female teachers of 5th grade achieved higher scores in teaching than their colleagues in 2nd grade. The findings of this study verify that the six thematic units of the questionnaire and the observation protocol capture the core of the theoretical structure of a high quality, effective teaching that research evidence appointed about the educator and teaching. Moreover, they constitute valid and reliable tools for the evaluation of the quality and effectiveness of the teaching practice of physical education teachers. In addition, differences in effective teaching that are related to gender, grade and class level should be taken into consideration in future educational interventions for physical education teachers.

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν αφενός ο έλεγχος ενός εργαλείου αυτοαξιολόγησης της αποτελεσματικής διδασκαλίας της φυσικής αγωγής και αφετέρου η δημιουργία και ο έλεγχος ενός εργαλείου συστηματικής παρατήρησης, μιας ρουμπρίκας ετεροαξιολόγησης της διδακτικής πρακτικής εκπαιδευτικών φυσικής αγωγής. Δευτερεύων σκοπός ήταν η εξέταση: α) πιθανών διαφορών λόγω φύλου και βαθμίδας των εκπαιδευτικών στην αυτοαξιολόγηση της αποτελεσματικής διδασκαλίας και β) πιθανών διαφορών στην αποτελεσματική διδασκαλία, λόγω φύλου και τάξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μέσω συστηματικής παρατήρησης (ετεροαξιολόγηση). Για την αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευτικών, χρησιμοποιήθηκε Κλίμακα 90 ερωτήσεων που αναπτύχθηκε από τη Δέρρη (2008). Αρχικά συμπληρώθηκε από 250 καθηγητές φυσικής αγωγής (135 άνδρες και 115 γυναίκες) από τους οποίους οι 140 εργάζονταν στην πρωτοβάθμια και οι 110 στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μετά τον έλεγχό του, το εργαλείο συμπληρώθηκε από 200 Καθηγητές Φυσικής Αγωγής (104 άνδρες και 96 γυναίκες) από τους οποίους οι 105 εργάζονταν στην πρωτοβάθμια και οι 95 στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Eπίσης, δημιουργήθηκε πρωτόκολλο παρατήρησης της αποτελεσματικής διδακτικής πρακτικής με το οποίο αξιολογήθηκαν 22 από τους 105 καθηγητές Φυσικής Αγωγής της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (14 άνδρες και 8 γυναίκες) των Νομών Πέλλας, Ημαθίας, και Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε η διδασκαλία τους στην Β΄ και στην Ε΄ τάξη και βιντεοσκοπήθηκαν συνολικά 88 διδασκαλίες (44 για τη Β΄ τάξη και 44 για την Ε΄ τάξη). Για να προσδιοριστεί ο αριθμός των παραγόντων που έπρεπε να διατηρηθούν στο ερωτηματολόγιο διενεργήθηκε ανάλυση κύριων συνιστωσών (PCA) και ακολούθησε επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση (CFA) για την προσαρμογή των δεδομένων στο μοντέλο. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι το ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης των 25 θεμάτων και των έξι θεματικών ενοτήτων είχε υψηλή δομική εγκυρότητα, ικανοποιητική προσαρμογή στα δεδομένα και οι παράγοντες του αποδεκτό βαθμό εσωτερικής συνοχής (αξιοπιστίας). Ομοίως, η δομική εγκυρότητα του πρωτόκολλου παρατήρησης υπέδειξε ότι είναι ένα έγκυρο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διακρίνει την ποιότητα της διδακτικής πρακτικής, αφού μπόρεσε να διαφοροποιήσει – διαχωρίσει την διδακτική πρακτική των εκπαιδευτικών στις έξι θεματικές ενότητες και για τις δύο εξεταζόμενες τάξεις. Επίσης, από την πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση φύλου και βαθμίδας. Οι καθηγήτριες στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση πιστεύουν ότι εφαρμόζουν σε μεγαλύτερο βαθμό το γενικό περιεχόμενο του μαθήματος από τους συναδέλφους τους στην ίδια βαθμίδα και από τους καθηγητές και τις καθηγήτριες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, θεωρούν ότι υλοποιούν με μεγαλύτερη επιτυχία το μάθημα της φυσικής αγωγής συγκριτικά με τους άνδρες συναδέλφους τους αλλά και τους καθηγητές και καθηγήτριες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από τις αναλύσεις διακύμανσης που διενεργήθηκαν για το πρωτόκολλο παρατήρησης προέκυψε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση του «φύλου» και της «τάξης». Το φύλο επέδρασε σημαντικά, με τις καθηγήτριες να υπερέχουν στις μεταβλητές «Περιβάλλον μάθησης» και «Αξιολόγηση» ενώ η επίδραση της τάξης ήταν στατιστικά σημαντική στις μεταβλητές «Γενικό περιεχόμενο», «Υλοποίηση του μαθήματος φυσικής αγωγής» και «Αξιολόγηση με τους καθηγητές/τριες να πετυχαίνουν υψηλότερα σκορ στην διδασκαλία της Ε΄ Τάξης. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας επιβεβαιώνουν ότι οι έξι θεματικές ενότητες του ερωτηματολογίου και του πρωτοκόλλου παρατήρησης συλλαμβάνουν τον πυρήνα της θεωρητικής δομής μιας ποιοτικής και αποτελεσματικής διδασκαλίας που ανέδειξε η έρευνα για τη διδασκαλία και τον διδάσκοντα και αποτελούν έγκυρα και αξιόπιστα εργαλεία αξιολόγησης της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της διδακτικής πρακτικής των εκπαιδευτικών φυσικής αγωγής. Επίσης, οι διαφορές ως προς το φύλο, τη βαθμίδα και την τάξη στην αυτοαξιολόγηση και την ετεροαξιολόγηση της αποτελεσματικής διδασκαλίας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε μελλοντικές επιμορφωτικές ενέργειες των εκπαιδευτικών της φυσικής αγωγής.