Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου από τη σκοπιά διευθυντών σχολικών μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

This study investigates the opinions held by secondary school’s heads on the evaluation of teachers and educational work at the level of school unit. The research questions on the premises of which this study is based involve the necessity of educational work’s evaluation, the goals, the criteria, as well as the evaluation vehicles of the teacher and the school. The terms and conditions that guarantee the effectiveness of the teacher evaluation by the school principal are also investigated. The method which was used is quantitative, through anonymous mailed questionnaire. Reference population was secondary school’s heads from Central Macedonia. We sent the questionnaire to every other school and the percentage of replies we received was 67.15%. Almost every Head participating in this research supports the necessity of educational work’s evaluation on the grounds that many of the existing problems at schools are due to lack of evaluation. They also hold that the educational process itself will contribute to the improvement of the school's educational reality. Almost all Heads clearly state that they consider educational evaluation part of their responsibilities. Regarding the goals of educational work’s evaluation, the principals consider the school improvement as most important being a result of the correlation between the evaluative operation, the school’s Development Scheme, and the executives’ selection. The achievement of the above mentioned goals of the educational work’s evaluation is guaranteed by the implementation of two completely distinct evaluative processes. The first involves the improvement of the school conditions and the teachers' qualifications. The second involves the executives’ selection. It is of note, the principals do not generally accept school evaluation as a tool for compiling a report that indicates the reasons why parents choose certain schools. The next research question is the educational work’s evaluation criteria. Heads hold that these criteria shouldn’t be confined to “procedural” parameters, such as teaching, learning and school administration. Instead, they should be extended to include “input” parameters, such as the school’s material and technical infrastructure, and the curricula along with “output” parameters, such as the students' performance and social development. The Head's evaluation criteria for the teacher involve matters which are related to the administrative and educational operation of the school, and to the clearly educational-learning procedures. However, it should be noted that the matter of the educational work’s evaluation criteria constitutes the most critical and controversial part of the evaluative procedure. That is because there is a correlation between the goals of the evaluation procedure and education in general. Another research question involves the opinions held by secondary school’s heads on the vehicles of the school and teacher evaluation. Internal school evaluation, its primary vehicles being the principal and the teaching personnel (as team), is considered more important than external. It can effectively tackle each school’s special problems. We should admit though, that it might be questionable. The acceptance the School Advisor enjoys, in relation to the teacher’s and school’s evaluation, is notable, as opposed to every other vehicle of external evaluation. Considering that both internal and external school evaluation are necessary, the importance of the above mentioned observation lies in the ability to put in full and effective use the School Advisor institution. It will help disperse some of the weaknesses and make all the above forms of school evaluation processes even more effective. Finally, the last research question posed here involves the investigation of the terms and conditions that guarantee the effectiveness of the teacher’s evaluation by the school head. The opinions of the principals point to an evaluative operation which will guarantee the presupposed acceptance by those being evaluated. The goals and the criteria will be jointly determined. The evaluative procedure will be characterized by democratic elements and developmental directions. Heads believe that an essential condition is the need for meritocracy in the principals’ selection procedure and their thorough training in order to effectively complete the evaluation process. They themselves refer to the aspect of the principal’s/evaluator’s proficiency, as the main criterion determining the effectiveness of the evaluation process operation.

Η μελέτη αυτή αποσκοπεί στη διερεύνηση των απόψεων διευθυντών σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Τα ερευνητικά ερωτήματα που τίθενται αναφέρονται στην αναγκαιότητα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, στους στόχους, στα κριτήρια, καθώς και στους φορείς αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και του σχολείου. Διερευνώνται επίσης οι όροι και οι προϋποθέσεις αποτελεσματικής λειτουργίας της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού από το διευθυντή του σχολείου. Χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική μεθοδολογία μέσω ανώνυμου ταχυδρομημένου ερωτηματολογίου. Ο πληθυσμός αναφοράς της έρευνας ήταν όλοι οι διευθυντές των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας. Το ερωτηματολόγιο εστάλη σε κάθε δεύτερο σχολείο και το ποσοστό επιστροφής διαμορφώθηκε στο 67,15%. Η αναγκαιότητα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου υποστηρίζεται από όλους σχεδόν τους διευθυντές που πήραν μέρος στην έρευνα με το σκεπτικό ότι πολλά από τα υπάρχοντα προβλήματα στο σχολείο οφείλονται στην έλλειψη αξιολόγησης αλλά και στην πεποίθηση ότι η ίδια η αξιολογική διαδικασία θα συμβάλλει στη βελτίωση της εκπαιδευτικής πραγματικότητας στο σχολείο. Η θεώρηση άλλωστε της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου ως μέρος των καθηκόντων τους δηλώνεται με σαφήνεια από όλους σχεδόν τους διευθυντές. Σχετικά με τους στόχους αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, οι διευθυντές θεωρούν ως πιο σημαντικούς τη βελτίωση του σχολείου που θα προέλθει από τη σύνδεση της αξιολογικής λειτουργίας με το Σχέδιο Ανάπτυξης του σχολείου και την επιλογή στελεχών. Η εφαρμογή όμως δύο απολύτως διακεκριμένων αξιολογικών διαδικασιών, η μια με στόχο τη βελτίωση του σχολείου και του εκπαιδευτικού και η άλλη την επιλογή στελεχών είναι αυτή που εγγυάται την επίτευξη και των δύο προαναφερθέντων στόχων της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η αξιολόγηση του σχολείου με στόχο την αξιοποίηση της σχετικής έκθεσης για την επιλογή σχολείου από τους γονείς, συναντά πολύ μικρή αποδοχή από τους διευθυντές. Τα κριτήρια αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας είναι το επόμενο ερευνητικό ερώτημα. Η άποψη των διευθυντών είναι ότι αυτά δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο σε παραμέτρους «διαδικασίας», όπως η διδασκαλία, η μάθηση και η διοίκηση του σχολείου αλλά να εκτείνονται και σε παραμέτρους «εισόδου», όπως η υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου και τα αναλυτικά προγράμματα αλλά και παραμέτρους «εξόδου», όπως η επίδοση και η κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. Όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης του εκπαιδευτικού από το διευθυντή του σχολείου, αυτά εντοπίζονται σε ζητήματα που σχετίζονται τόσο με τη διοικητική και παιδαγωγική λειτουργία του σχολείου όσο και με την καθαρά διδακτική - μαθησιακή διαδικασία. Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι το θέμα των κριτηρίων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου αποτελεί το πιο κρίσιμο και αμφιλεγόμενο μέρος της αξιολογικής διαδικασίας, γιατί συνδέεται με το ζήτημα των στόχων της αξιολόγησης και γενικότερα της εκπαίδευσης. Οι απόψεις των διευθυντών σχετικά με τους φορείς αξιολόγησης του σχολείου και του εκπαιδευτικού είναι το επόμενο ερευνητικό ερώτημα. Η εσωτερική αξιολόγηση του σχολείου, με κύριους φορείς το διευθυντή και το Σύλλογο Διδασκόντων, θεωρείται πιο σημαντική από την εξωτερική, διότι μπορεί να αντιμετωπίσει πληρέστερα και σε βάθος τα ιδιαίτερα προβλήματα του κάθε σχολείου, με την παραδοχή ωστόσο της πιθανότητας ύπαρξης προβλημάτων αντικειμενικότητας. Η μεγάλη αποδοχή που απολαμβάνει ο Σχολικός Σύμβουλος, εν αντιθέσει με τους άλλους φορείς εξωτερικής αξιολόγησης, τόσο σε σχέση με την αξιολόγηση του σχολείου όσο και του εκπαιδευτικού, είναι αξιοσημείωτη. Με δεδομένο ότι τόσο η εσωτερική όσο και η εξωτερική αξιολόγηση του σχολείου είναι απαραίτητες, η σημασία της παραπάνω επισήμανσης έγκειται στη δυνατότητα αξιοποίησης του θεσμού του Σχολικού Συμβούλου για την άρση ορισμένων αδυναμιών και την αποτελεσματικότερη λειτουργία και των δύο προαναφερθέντων μορφών αξιολόγησης του σχολείου. Το επόμενο ερευνητικό ερώτημα που τίθεται αφορά τη διερεύνηση των όρων και των προϋποθέσεων αποτελεσματικής λειτουργίας της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού από το διευθυντή του σχολείου. Οι σχετικές απόψεις των διευθυντών σκιαγραφούν μια αξιολογική λειτουργία που θα έχει την αποδοχή των αξιολογουμένων, που οι στόχοι και τα κριτήρια αξιολόγησης θα καθορίζονται από κοινού, μια αξιολογική λειτουργία δημοκρατικού χαρακτήρα με αναπτυξιακή κατεύθυνση. Ως βασική προϋπόθεση οι διευθυντές προβάλουν την ανάγκη αξιοκρατικής επιλογής του διευθυντή και την ουσιαστική επιμόρφωσή του για τη διαδικασία της αξιολόγησης, θέτοντας οι ίδιοι το ζήτημα της επάρκειας του διευθυντή - αξιολογητή ως κυρίαρχου στοιχείου αποτελεσματικής λειτουργίας της αξιολογικής διαδικασίας