Άμα πάθεις κάτι, έρχονται οι δικοί σου στο σπίτι και σε φροντίζουν. Έτσι και στο νοσοκομείο θα είναι μαζί σου: κλινική εθνογραφία μαζί με τους Λαρισαίους Τσιγγάνους

Abstract

The purpose of this dissertation is to investigate how clinics function. It attempts to analyze the social and cultural processes that subjects use in the clinic as strategies of resistance against mechanisms of control and the discipline of clinical biopower. Through the lens of Larissaian Gypsies, this dissertation explores power relations in the clinic, the space in which these are shaped, the expression and exercise of clinical hegemony, the ways in which subjects present themselves at the clinic, how they manage their identities, and how these become objects of negotiation. Also discussed are the processes adopted by the clinic to preserve the ideology of “omnipotent” and “homogenized” biomedicine, making healthcare the exclusive prerogative of biomedicine as though it alone is the only “true” healthcare.The literature review shows that clinics are, on one hand, embedded in wider social and cultural forms, and so reinforce and reflect prevalent social and cultural processes; and, on the other hand, that they constitute a space where core values and beliefs of a culture come to the fore. Therefore, the clinic mirrors society at large. However it has its own biopower and biopolitics that align with state legislation. It has its own way of exercising biopower, “ungraspable” by the casual observer.Through the lens of clinical anthropology, wherein according to Kleinman, the clinic is a continuation of the life of people in other walls and other buildings, this dissertation takes on the study of the clinic’s operation through a group that is visible in the clinic. The Larissaian Gypsies have color and have their own power and hierarchy while they presume that decisions about the health and death of someone belonging to their lineage (sói) to be in their own hands and not in those of doctors. On one hand, Larissaian Gypsies in this case carry their own culture based on lineage and on family, but encounter another culture at the clinic. On the other hand, health professionals often are not trained to be sensitive to the importance of cultural differences in medical and clinical practices. It seems that health professionals and Larissaian Gypsies have different explanatory models of disease and causal links of illness, and differing ideologies on the needs of patients and successful treatment.Within this context, this dissertation analyzes the importance of rituals in the clinical setting, the worldview of the “Latsó,” beliefs, habits, and customary practices, and the Larissaian Gypsy habitus of health and sickness. Various aspects of observation but also multiple personal experiences of people in the clinic are also discussed. The research offers a “distanced” perspective (to the extent feasible) on clinical reality, capturing and offering it for potential further development.

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η διερεύνηση της λειτουργίας της κλινικής. Με τη χρήση ανθρωπολογικών εργαλείων επιχειρείται η ανάλυση των κοινωνικών και πολιτισμικών διεργασιών που τα υποκείμενα χρησιμοποιούν στην κλινική ως στρατηγικές αντίστασης απέναντι στους μηχανισμούς ελέγχου και πειθαρχίας της κλινικής βιοεξουσίας. Μέσα από το πρίσμα των Λαρισαίων Τσιγγάνων, διερευνώνται οι σχέσεις εξουσίας στην κλινική, το πεδίο πάνω στο οποίο αυτές διαμορφώνονται, η έκφραση και επιτέλεση της κλινικής ηγεμονίας και οι τρόποι με τους οποίους τα υποκείμενα παρουσιάζουν τους εαυτούς τους στην κλινική, πώς διαχειρίζονται τις ταυτότητές τους και πώς αυτές αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Παράλληλα σχολιάζονται οι διεργασίες που η κλινική υιοθετεί, προκειμένου να συντηρήσει την ιδεολογία μιας «παντοδύναμης» και «ομογενοποιημένης» βιοϊατρικής καθιστώντας τη φροντίδα της υγείας αποκλειστικό προνόμιο της βιοϊατρικής ωσάν αυτή μόνο να είναι η μοναδική «αληθινή» φροντίδα υγείας.Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνει αφενός ότι οι κλινικές είναι ενσωματωμένες σε ευρύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές μορφές, ενώ ενισχύουν και αντικατοπτρίζουν κυρίαρχες κοινωνικές και πολιτισμικές διεργασίες μιας κοινωνίας αφετέρου αποτελούν έναν χώρο όπου κεντρικές αξίες και πεποιθήσεις ενός πολιτισμού έρχονται στο προσκήνιο. Επομένως η κλινική καθρεπτίζει την ευρύτερη κοινωνία. Ωστόσο έχει την δική της βιοεξουσία και την δική της βιοπολιτική που είναι τακτοποιημένες με τη νομοθεσία του κράτους. Έχει τον δικό της τρόπο άσκησης της βιοεξουσίας, «άπιαστο» από τον απλό παρατηρητή. Μέσα από το πρίσμα της κλινικής ανθρωπολογίας όπου σύμφωνα με τον Kleinman η κλινική είναι μια συνέχεια της ζωής των ανθρώπων μέσα σε άλλους τοίχους άλλα κτίρια, επιχειρείται η μελέτη της λειτουργία της κλινικής μέσω μιας ομάδας, η οποία είναι ορατή στην κλινική. Οι Λαρισαίοι Τσιγγάνοι έχουν χρώμα έχουν δική τους εξουσία και ιεραρχία ενώ οι αποφάσεις για την υγεία και τον θάνατο για κάποιον που ανήκει στο σόι θεωρούν ότι είναι στα δικά τους χέρια και όχι στα χέρια των γιατρών. Στην προκείμενη περίπτωση αφενός οι Λαρισαίοι Τσιγγάνοι κουβαλούν την δική τους κουλτούρα που είναι βασισμένη στο σόι και στην οικογένεια, συναντούν ωστόσο μια άλλη κοινωνία στην κλινική. Αφετέρου οι επαγγελματίες υγείας συχνά δεν εκπαιδεύονται να είναι ευαίσθητοι στην σημασία των πολιτιστικών διαφορών στις ιατρικές και κλινικές πρακτικές. Φαίνεται ότι επαγγελματίες υγείας και Λαρισαίοι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετικά ερμηνευτικά μοντέλα της ασθένειας και της αιτιώδης συνάφειας της νόσου και διαφορετικές ιδεολογίες για τις ανάγκες των ασθενών και την επιτυχή θεραπεία. Στο πλαίσιο αυτό αναλύονται η σημασία των τελετουργιών στο κλινικό περιβάλλον, η κοσμοθεωρία του «Λατσό», οι πεποιθήσεις, έξεις και εθιμικές πρακτικές, το habitus των Λαρισαίων Τσιγγάνων για την υγεία και την αρρώστια ενώ σχολιάζονται οι ποικίλες πτυχές της παρατήρησης, αλλά και οι πολλαπλές προσωπικές εμπειρίες των ανθρώπων στην κλινική. Η έρευνα προσφέρει μια «αποστασιοποιημένη», στο μέτρο του εφικτού, οπτική στην κλινική πραγματικότητα την οποία καταγράφει και προσφέρει για ενημέρωση και περαιτέρω πιθανή αξιοποίηση.