Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και η συνεισφορά της στην εξάλειψη της διαφθοράς και την βελτίωση των υπηρεσιών στη δημόσια διοίκηση

Abstract

Never before have the Information and Communication Technologies (ICT) gained broader acceptance among ordinary users and public or private organizations and businesses. The technological distances are reduced, the users’ electronic knowledge and skills are maximized and we are no longer that far away from the obvious, i.e. that ICT constitute the professional tool of the active population as a whole. This fact, combined with the universal prevalence of the Internet as a global connecting web, has created a number of positive developments in the operation of institutions, despite the diverging opinions and effects. The aforementioned became a reality in the Greek Public Administration with the ad hoc Integrated Information Systems (IIS) that, although facing problems in terms of organization, infiltration and ultimately efficiency, implemented what for years was the obvious for the private enterprises, that is, the computerization of their resources and procedures. However, besides these already familiar facts, the European Union as a whole took a step further by setting a target known as the "Lisbon Strategy" that, among other things, plans to give the benefiting citizens and businesses, the possibility of electronically accessing Public Administration, which means that the latter is “required” to become accessible «On Line». Along the same lines as the vision of the European Union for the Public Administrations of its Member States, the United States’ vision is literally expressed as "Better public administration through better use of information, personnel, procedures and technology.” Thus was born the concept of e-Government, which determined the global vision of the modernization and strengthening of public administrations in all countries, through the use of Information and Communication Technologies. The international research and literature charted (Caldow, 1999) and consistently continued to "X-ray" the e-Government, by initially inquiring what it involved and what it was constituted of (Silcock, 2001), and then by investigating what the citizens, businesses and non-governmental organizations expected from it (Cook, 2000), while managing to devise and explore the possible ways of being productively adopted through implementation models that would make it operationally more feasible (Layne & Lee, 2001). However, the research question posed by the present study is nothing more than whether "The institutionalized or non-institutionalized application of e-Governance tools can effectively contribute – and if so, to what extent – to fighting or even eliminating corruption in the Public Administration and if the application of this innovative form of governance can also improve the quality of the public administration services provided to the Citizens–Client". Parallel to this, the issue of corruption in Public Administration against the citizen has unfortunately never been so grossly and outrageously revealed to this day. Tax authorities, public hospitals or health facilities, transport directorates and mostly urban planners are a daily target of the General Public Administration Inspector and the mass media (and conversely), with stories of daily speculation to the detriment of partly or wholly innocent citizens. I will define corruption in Public Administration as the illegal act that contributes to the abuse of power and is committed by employees–civil servants. The most common kind of corruption lies in actions secret by inference and ultimately aiming at acquiring illegal private property. The “recipients” of such corruption are the citizens themselves or the state, which, in most cases, results in loss of public income. This definition may need to be completed or updated during the writing of the proposed thesis, on the basis of its results. However, I shall consider this concept as inherent in the Greek Public Administration, the trends of which will be investigated here. In Greece, the Body of Public Administration Auditors and Inspectors and the General Public Administration Inspector are institutions that have issued a series of legislative decrees in compliance with the international commitments of the Country, essentially aiming at ensuring the smooth and efficient operation of the Public Administration. The second institution was especially established to monitor and evaluate the control mechanisms of the Public Administration. Its basic mission is to identify the phenomena of corruption or mismanagement, which subsequently leads to the prosecution of public servants who have committed disciplinary and/or criminal offences. The annual reports of the General Public Administration Inspector demonstrate the success of this institution; however, the results reveal that Greece is placed among the first on the list of countries affected by the phenomenon of corruption, which is far from giving satisfaction to the state. This institution’s ascertaining and repressive character has a relatively limited prevention capacity and is restricted to legislative proposals for the regulation of the phenomena of corruption that are detected. Fighting the causes of corruption and correspondingly developing and implementing e-Government do not constitute its objects, although they are clearly stated in its reports as significant factors in reducing corruption. By contrast, on a global level, "Transparency International", the only non-governmental organization fighting corruption, as well as the related research and literature began to investigate the contribution of e-Government to fighting corruption (Seongcheol et. Al, 2008), as well as how useful it can be (Bhatnagar, 2003, 2008) only several years later. The results seem to lead to the creation of a "culture of transparency" and, ultimately, to anti-corruption through the use of ICT & E. and e-Governance (Bertot et. al, 2010). Moreover, more than ever and beyond any technological developments, the simultaneous need for development of the Public Administrations came from the citizens themselves who, in a rapidly diversifying national and international economy, insistently and increasingly require a more equitable, effective and also cheaper Public Administration that will meet their needs and expectations. The efforts for a responsive Public Administration thus started. A responsive Public Administration that was partly implemented, or rather envisioned, and that was based on a model with the Citizen-Client as focal point. The dominant doctrine is that "public services exist to serve their citizens and enterprises", by contrast with the previous or the present forms of Public Administration that promoted the model of the administering public servant commanding the citizen while poorly serving him/her. […]

Ποτέ άλλοτε, οι Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) 1 δεν είχαν πιο ολοκληρωμένη αποδοχή τόσο σε επίπεδο απλών χρηστών όσο και Δημοσίων ή Ιδιωτικών οργανισμών και επιχειρήσεων. Οι τεχνολογικές αποστάσεις έχουν μειωθεί, οι ηλεκτρονικές γνώσεις και δεξιότητες των χρηστών έχουν μεγιστοποιηθεί και δεν βρισκόμαστε πια πολύ μακριά από το αυτονόητο πλέον, οι ΤΠΕ να αποτελούν επαγγελματικό εργαλείο του συνόλου του ενεργού πληθυσμού. Η πραγματικότητα αυτή, σε συνδυασμό με την καθολική επικράτηση του Internet ως συνδετικού παγκόσμιου ιστού δημιούργησαν, παρά τις όποιες αντίθετες απόψεις ή επενέργειες, μια σειρά θετικών εξελίξεων στη λειτουργία των θεσμών. Τα προηγούμενα απέκτησαν «σάρκα και οστά» στην Ελληνική Δημόσια Διοίκηση με τα κατά περίπτωση Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα2 – Ο.Π.Σ. – τα οποία παρά τα όποια προβλήματα κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν σε επίπεδο οργάνωσης, διείσδυσης και εν τέλει αποτελεσματικότητας, υλοποίησαν αυτό που εδώ και χρόνια αποτελούσε το αυτονόητο στο επίπεδο των ιδιωτικών επιχειρήσεων, τη μηχανογράφηση των πόρων και διαδικασιών τους. Εντούτοις, πέρα από τα προηγούμενα ήδη γνωστά και δεδομένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε ένα βήμα επιπλέον, θέτοντας στο σύνολό της ένα στόχο γνωστό ως «Η Στρατηγική της Λισσαβόνας»3, ο οποίος εκτός των άλλων προσβλέπει στο να δώσει στους ωφελούμενους πολίτες και τις επιχειρήσεις, τη δυνατότητα της ηλεκτρονικής πρόσβασης στη Δημόσια Διοίκηση, «απαιτώντας» από την τελευταία να καταστεί «On Line». Στην ίδια λογική με το όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Δημόσιες Διοικήσεις των κρατών μελών της, δεν διαφέρει εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών το οποίο έχει αυτολεξεί καταγραφεί με την έκφραση, «Καλύτερη δημόσια διοίκηση δια μέσου της καλύτερης χρήσης των πληροφοριών, του προσωπικού, των διαδικασιών και της τεχνολογίας». Έτσι, δημιουργήθηκε η έννοια της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης4 καθορίζοντας παράλληλα το Παγκόσμιο Όραμα για τον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των δημόσιων διοικήσεων όλων των κρατών, με την χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών. Η διεθνής έρευνα και βιβλιογραφία, χαρτογράφησε (Caldow, 1999) και εξακολουθεί με συνεχή και συνεπή τρόπο να «ακτινογραφεί» την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, ξεκινώντας από το ερώτημα του τι την αποτελεί και σε τι συνίσταται αυτή (Silcock, 2001), συνεχίζοντας δε και ερευνώντας το τι προσδοκίες έχει από αυτήν ο πολίτης, οι επιχειρήσεις και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (Cook, 2000) ενώ παράλληλα, προσπάθησε και κατάφερε να μηχανευτεί και να εξερευνήσει πιθανούς τρόπους για να υιοθετηθεί παραγωγικά, μέσα από μοντέλα εφαρμογής τα οποία θα την καταστήσουν πιο εφικτή λειτουργικά (Layne & Lee, 2001). Το ερευνητικό εντούτοις ερώτημα το οποίο θέτει η παρούσα διατριβή δεν είναι άλλο από το εάν, «Η θεσμοθετημένη - ή μη - εφαρμογή των εργαλείων της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά και αν ναι σε ποιο βαθμό, στην καταπολέμηση ή ακόμα και την εξάλειψη της διαφθοράς στη Δημόσια Διοίκηση και επίσης, εάν η εφαρμογή αυτής της καινοτομικής μορφής διακυβέρνησης, μπορεί παράλληλα να βελτιώσει την ποιότητα των Υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης, προς τον Πολίτη – Πελάτη». Σε παράλληλη δυστυχώς τροχιά, πότε ως σήμερα το θέμα της Διαφθοράς5 στην Δημόσια Διοίκηση δεν είχε αναδειχθεί και αποκαλυφθεί τόσο εξόφθαλμα όσο και προκλητικά εις βάρος του πολίτη. Οικονομικές εφορίες, δημόσια νοσοκομεία ή δομές υγείας, διευθύνσεις μεταφορών, αλλά κυρίως Πολεοδομίες, βρίσκονται καθημερινά στο στόχαστρο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης ή και αντίστροφα, με ιστορίες καθημερινής κερδοσκοπίας στις «πλάτες» των εν μέρει ή ολικά αθώων πολιτών. Ως Διαφθορά στην Δημόσια Διοίκηση6, θα ορίσουμε την παράνομη πράξη η οποία συντελεί κατάχρηση εξουσίας και προέρχεται από τους υπαλλήλους – δημόσιους λειτουργούς, με το συνηθέστερο, η Διαφθορά να έγκειται σε ενέργειες κατά τεκμήριο μυστικές, με απώτερο σκοπό την απόκτηση παράνομης ιδιωτικής περιουσίας. Η Διαφθορά έχει αποδέκτες τους ίδιους τους πολίτες, ή και το κράτος, στις περισσότερες δε περιπτώσεις, αποβαίνει σε απώλεια Δημοσίων Εσόδων. Ο ορισμός αυτός, θα πρέπει ενδεχομένως κατά τη συγγραφή της προτεινόμενης διατριβής να συμπληρωθεί ή να επικαιροποιηθεί βάσει των αποτελεσμάτων της. Δεδομένο εντούτοις θα θεωρούμε ότι η έννοια αυτή είναι σύμφυτη με την Ελληνική Δημόσια Διοίκηση, οι δε τάσεις της, θα αποτελέσουν αντικείμενο της έρευνας. Στην Ελλάδα, οι θεσμοί του Σώματος Ελεγκτών Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης7 και του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης8 καθιερώθηκαν με μια σειρά νομοθετικών διαταγμάτων, σε συμμόρφωση με τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας και βασικό σκοπό να διασφαλίσουν την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης. Ειδικά ο δεύτερος, θεσπίστηκε με στόχο την παρακολούθηση και αξιολόγηση των ελεγκτικών μηχανισμών της Δημόσιας Διοίκησης και βασική αποστολή τον εντοπισμό των φαινομένων Διαφθοράς ή κακοδιοίκησης, τα οποία έχουν ως συνεπακόλουθη την άσκηση διώξεων κατά των Δημοσίων Λειτουργών οι οποίοι υπέπεσαν, στα πειθαρχικά ή / και ποινικά αδικήματα. Οι ετήσιες εκθέσεις του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης αποδεικνύουν το επιτυχές του θεσμού, εντούτοις τα αποτελέσματα τοποθετούν την Ελλάδα σε μια από τις πρώτες θέσεις στην εμφάνιση φαινομένων Διαφθοράς και κάθε άλλο παρά εθνική ικανοποίηση προκαλούν. Ο διαπιστωτικός και κατασταλτικός χαρακτήρας του έχει σχετικά περιορισμένες ικανότητες ως προς την πρόληψη και περιορίζεται σε προτάσεις νομοθετικών ρυθμίσεων για τα φαινόμενα διαφθοράς που διαπιστώνονται. Η καταπολέμηση των αιτίων που προκαλούν την Διαφθορά και εν προκειμένω η εφαρμογή και ανάπτυξη της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, παρότι αναφέρεται ξεκάθαρα στις εκθέσεις του ως παράγοντας σημαντικής βελτίωσης στον «άξονα» μείωσης της Διαφθοράς, δυστυχώς, δεν αποτελεί αντικείμενο του.[…]