Ο ρόλος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των ΤΠΕ στην υπηρεσία του μεταρρυθμιστικού πλαισίου της ελληνικής δημόσιας διοίκησης

Abstract

This PhD thesis examines the role that the e-government has played to date in the service of the reform framework of the Hellenic public administration, with the prospect of transforming it into new forms of administrative procedures and public services. Simultaneously, it attempts to identify and highlight the factors that influence the degree of development of e-government in Greece.The theoretical part of the dissertation examines the concept of administrative reform and the evolution of public administration, under the influence of the main stations of administrative reforms. Subsequently, we examine the problems and pathogenesis of the Hellenic public administration, to determine that e-government and information technology have contributed or may contribute to solving or reducing them. Through this analysis, we attempt to investigate and evaluate the degree of e-government’s development in the Greek public administration, compared to other countries and particularly to the EU Member States. In the research part of the dissertation, we examine the degree of integration of e-government in the Hellenic public administration, through three separated qualitative researches. The research part includes the results and conclusions from the use of e-government a) by the internal users, meaning the public servants, b) by the private sector companies and c) by the citizens, under the specific circumstances developed by the health crisis caused of the Covid-19 pandemic. The internal and external users’ attitudes, intentions and final behaviors reflect the qualitative characteristics of e-government in Greece nowadays, and the improvement actions needed to be made by the Greek state. The dissertation result in valuable conclusions regarding the qualitative characteristics of e-government in our country and its development. It also demonstrates the factors that hinder its further utilization, for the modernization of public administration and for the improvement of the services provided to the citizens and the private enterprises. In Greece, e-government has made significant progress in Greece, as it demonstrates successful electronic services, to citizens and businesses for remote and intangible access. It also provides them with direct and satisfactory services. However, equally considerable, is the number of public services provided only in part electronically or not at all electronically. In addition, despite the fact that more and more citizens use the electronic public services, a large percentage of them and the small and very small private enterprises (which are the 99,6% of all Greek enterprises) are facing difficulties accessing the electronic public services for various reasons, e.g. digital illiteracy, age, internet access and basic IT equipment.

H παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει το ρόλο που έχει διαδραματίσει μέχρι σήμερα η ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην υπηρεσία του μεταρρυθμιστικού πλαισίου της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, με την προοπτική μετασχηματισμού της σε νέες μορφές διοικητικών διαδικασιών και δημοσίων υπηρεσιών. Παράλληλα επιχειρεί να εντοπίσει και να αναδείξει τους παράγοντες που επιδρούν στο βαθμό ανάπτυξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα. Στο θεωρητικό σκέλος της διατριβής εξετάζεται η έννοια της διοικητικής μεταρρύθμισης και η εξελικτική πορεία της δημόσιας διοίκησης, υπό τις επιδράσεις των κυριότερων σταθμών διοικητικών μεταρρυθμίσεων. Στη συνέχεια διερευνώνται τα ιδιαίτερα προβλήματα και οι παθογένειες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, με σκοπό να διαπιστωθεί πως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και οι τεχνολογίες πληροφορικής έχουν συμβάλει ή δύναται να συμβάλλουν στην επίλυση ή στη μείωσή τους. Μέσα από την ανάλυση αυτή, επιχειρείται η διερεύνηση και η αξιολόγηση του βαθμού ανάπτυξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην ελληνική δημόσια διοίκηση, εν συγκρίσει με τις άλλες χώρες και ειδικότερα με τα κράτη μέλη της Ε.Ε.. Στο ερευνητικό σκέλος της διατριβής εξετάζεται μέσω τριών ποιοτικών ερευνών ο βαθμός ενσωμάτωσης και διείσδυσης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Το ερευνητικό σκέλος περιλαμβάνει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα από τη χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης α) από τους εσωτερικούς χρήστες, ήτοι τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης, β) από τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα και γ) από τους πολίτες, υπό τις ιδιάζουσες συνθήκες που διαμορφώθηκαν έπειτα από την υγειονομική κρίση που προέκυψε από την πανδημία Covid-19. Η στάση, η πρόθεση και η τελική συμπεριφορά των εσωτερικών και εξωτερικών χρηστών απεικονίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα σήμερα, και τους τομείς στους οποίους απαιτούνται βελτιωτικές ενέργειες εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας. Η διατριβή καταλήγει σε πολύτιμα συμπεράσματα αναφορικά με τα επιμέρους ποιοτικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη χώρα μας και το βαθμό ανάπτυξής της, αλλά και αναφορικά με τους παράγοντες εκείνους που εμποδίζουν την περαιτέρω αξιοποίησή της, για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης και για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην Ελλάδα έχει επιτύχει σημαντική πρόοδο, καθώς έχει να επιδείξει επιτυχείς ηλεκτρονικές πλατφόρμες, στις οποίες πολίτες και επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα απομακρυσμένης και άυλης πρόσβασης, παρέχοντάς τους άμεσα ικανοποιητικές υπηρεσίες. Εξίσου σημαντικός όμως είναι ο αριθμός δημοσίων υπηρεσιών που παρέχονται μόνον κατά ένα μέρος ηλεκτρονικά ή που δεν παρέχονται ηλεκτρονικά. Επίσης, παρότι ολοένα και περισσότεροι πολίτες χρησιμοποιούν τις παρεχόμενες από το δημόσιο ηλεκτρονικές υπηρεσίες, είναι μεγάλο το ποσοστό των πολιτών και των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (που αποτελούν το 99,6% του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων) που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες πρόσβασης στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του δημοσίου για διάφορους λόγους, π.χ. ψηφιακός αναλφαβητισμός, ηλικία, πρόσβαση στο διαδίκτυο και σε βασικό εξοπλισμό τεχνολογιών πληροφορικής.