Διαταραχές του λίπους και ο ρόλος των ορμονών της ενεργειακής ομοιόστασης σε ασθενείς με ιδιοπαθή φλεγμονώδη εντερική νόσο

Abstract

Inflammatory bowel diseases (IBD) are chronic relapsing diseases of the digestive system. Dr Burill B Crohn was the first, who observed the characteristic hypertrophic appearance of the mesenteric white adipose tissue (WAT) in the disease that bears his name (fat wrapping). During the last 10 years, a new role has been revealed for WAT and deals with the production, under certain circumstances, of highly active molecules, collectively known as “adipokines”, which participate in the inflammatory process. Among these products, four hormones, leptin, adiponectin, resistin and ghrelin seem to hold a pivotal role. Leptin is exclusively produced by adipose tissue. It is a crucial regulator of apetite and metabolism. It is increased in various inflammatory conditions. Adiponectin is also secreted, under normal condition, from the adipose tissue. It induces β-oxidation of fatty acids in the muscles and improves glucose metabolism by increasing tissue sensitivity to insulin. It also prevents the evolution of inflammation and possibly atheromatosis. Resistin is not exclusively produced by WAT and seems to hold an ambiguous role in insuline resistance. Ghrelin is the endogenous substrate of growth hormone secretagogue receptors (GHS-Rs). Its role includes the induction of growth hormone, adrenocorticotropin hormone and prolactin secretion, the induction of apetite and the participation in energy homeostasis. The role of adiponectin, resistin and ghrelin in the IBD patients is unknown. In the present study, we investigated (a) serum concentration of leptin, adiponectin, resistin and ghrelin in IBD patients compared to healthy controls (HC) and its relationship with markers of inflammation and disease clinical parameters, (b) the existence of any relationship between measured adipokines and the apetite and body mass index disorders observed in IBD patients and (c) serum concentration of leptin, adiponectin and resistin in IBD patients before and after infliximab (IFX) treatment. Leptin concentration was lower in the IBD patients, especially those with ulerative colitis, compared to HC. IFX therapy led to a non significant increase in leptin concentration. Adiponectin concentration was higher in the IBD patients. IFX therapy led to a non significant decrease in adiponectin concentration. Resistin and ghrelin concentration was particularly higher in the IBD patients compared to HC. IFX treatment resulted in a significant decrease in resistin concentration. No relationship was found between the above mentioned adipokines and the markers of inflammation or the clinical parametres of the disease, indicating the primary nature of the alteration of their serum concentration. The results of the present study describe the significant change that is observed in the serum concentration of leptin, adiponectin, resistin and ghrelin in the IBD patients compared to HC and also the crucial impact that anti-TNFα agents exert on these molecules. So through these results, the important role of WAT in IBD is revealed offering an open scientific field for further investigation.

Οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντερικές νόσοι (ΙΦΕΝ) αποτελούν χρόνιες υποτροπιάζουσες φλεγμονώδεις παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα. Ήδη από την εποχή του Dr Burill B.Crohn είχε επισημανθεί η χαρακτηριστική υπετροφική εμφάνιση του μεσεντερίου λιπώδους ιστού (ΛΙ) στη νόσο που φέρει το όνομά του (λιπώδες περιτύλιγμα). Τα τελευταία δέκα έτη έχει αναδειχθεί ένας επιπλέον ρόλος για το λευκό λιπώδη ιστό (ΛΛΙ) και αφορά την παραγωγή κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες μακρομορίων, των «λιποκινών», που συμμετέχουν ενεργά στο μηχανισμό της φλεγμονής. Μεταξύ αυτών κυρίαρχη θέση διατηρούν η λεπτίνη, η λιπονεκτίνη, η ρεζιστίνη και η γκρελίνη. Η λεπτίνη (leptin) παράγεται αποκλειστικά από το ΛΙ. Αποτελεί ένα σημαντικό ρυθμιστή της όρεξης και του μεταβολισμού ενώ αυξάνεται σε διάφορες φλεγμονώδεις καταστάσεις. Η λιπονεκτίνη (adiponectin) εκκρίνεται υπό φυσιολογικές συνθήκες επίσης αποκλειστικά από το ΛΛΙ. Επάγει τη β-οξείδωση των λιπαρών οξέων στους μυς και βελτιώνει το μεταβολισμό της γλυκόζης αυξάνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Επιπρόσθετα εμποδίζει την εξέλιξη της φλεγμονής και ίσως της αθηρογένεσης. Η ρεζιστίνη (resistin) δεν παράγεται αποκλειστικά από το ΛΛΙ και φαίνεται να διατηρεί διφορούμενο ρόλο στην αντοχή στην ινσουλίνη, που παρατηρείται στους παχύσαρκους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Η συγκέντρωση της ρεζιστίνης στο πλάσμα μειώνεται στη νηστεία και επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα με την πρόσληψη τροφής. Η γκρελίνη (ghrelin) αποτελεί το φυσικό ενδογενές υπόστρωμα των εκκριταγωγών υποδοχέων της αυξητικής ορμόνης (GHS-Rs). Ο ρόλος της περιλαμβάνει την επαγωγή της έκκρισης αυξητικής ορμόνης, προλακτίνης και αδρενοκορτικοτρόπου ορμόνης, την ορεξιογόνο δράση και τη συμμετοχή στην ενεργειακή ομοιόσταση. Ο ρόλος της λιπονεκτίνης, της ρεζιστίνης και της γκρελίνης στους ασθενείς με ΙΦΕΝ είναι άγνωστος. Στην παρούσα διατριβή διερευνήθηκαν (α) η μεταβολή της συγκέντρωσης ορού της λεπτίνης, λιπονεκτίνης, ρεζιστίνης και γκρελίνης στους ασθενείς με ΙΦΕΝ σε σχέση με ΥΜ καθώς και η συσχέτιση της μεταβολής αυτής με τους δείκτες φλεγμονής και τις κλινικές παραμέτρους της νόσου, (β) η ύπαρξη σχέσης μεταξύ των λιποκινών με τις γνωστές διαταραχές στην όρεξη, τη θρέψη και το δείκτη μάζας σώματος και (γ) η μεταβολή της συγκέντρωσης ορού των υπό μελέτη λιποκινών σε ασθενείς με ΙΦΕΝ πριν και μετά την έναρξη αγωγής με infliximab (IFX). Η συγκέντρωση λεπτίνης ήταν σημαντικά χαμηλότερη στους ασθενείς με ΙΦΕΝ, κυρίως σε αυτούς με ελκώδη κολίτιδα, σε σύγκριση με τους ΥΜ. Η χορήγηση IFX δεν επηρέασε σημαντικά τη συγκέντρωση της λεπτίνης αν και υπήρξε μία σαφής αυξητική τάση. Η συγκέντρωση λιπονεκτίνης ήταν αυξημένη στους ασθενείς με ΙΦΕΝ σε σχέση με τους ΥΜ με τη διαφορά να αγγίζει τα όρια στατιστικής σημαντικότητας. ...