Η κριτική του κοινοτισμού στο φιλελευθερισμό: Alasdair Macintyre και Charles Taylor

Abstract

The thesis critically presents “communitarianism’s” criticism of liberation. It aims to show the interrelation between three levels: 1) the epistemological presuppositions of theory, 2) the social conditions whence it emerges and 3) the political implications of theory. Methodologically, the thesis defends classical liberalism against its communitarian rejection of criticism, while at the same time it makes clear that liberal theory involves antinomies that are reflected in contemporary liberal societies. The thesis concludes that communitarianism is not a neo-aristotelian or neo-hegelian argument but a distortion of them which emerges in the early ‘80s because of the inability of capitalist societies to solve their internal contradictions and because of the abandonment of Marxian social analysis. Even though communitarianism rejects or criticizes liberal argument, it epistemologically presupposes it. Communitarianism, among its many versions, also constitutes a religious neo-thomist (MacIntyre) or neo-romantic (Taylor) attempt to introduce values, which nonetheless does not avoid value dogmatism or value relativism.

Η διατριβή πραγματεύεται την κριτική του φιλελευθερισμού από τον «κοινοτισμό» (“communitarianism”), θέτοντας ως στόχο την κατάδειξη της διαπλοκής τριών επιπέδων: 1) των επιστημολογικών προϋποθέσεων της θεωρίας, 2) των κοινωνικών συνθηκών εντός των οποίων εκείνη αναδύεται και 3) των πολιτικών συνεπειών της θεωρίας. Εκκινώντας μεθοδολογικά από μια τέτοια διαπλοκή, η διατριβή υπερασπίζεται τον κλασσικό φιλελευθερισμό έναντι της κοινοτιστικής απόρριψης ή κριτικής του, τονίζοντας όμως ότι η φιλελεύθερη θεωρία ενέχει αντινομίες, οι οποίες αντικατοπτρίζονται στις σύγχρονες φιλελεύθερες κοινωνίες. Η διατριβή συμπεραίνει ότι ο κοινοτισμός δεν αποτελεί νεοαριστοτελικό ή νεοεγελιανό επιχείρημα αλλά διαστρέβλωσή τους η οποία αναδύεται στη δεκαετία του ’80 εξαιτίας αδυναμίας των καπιταλιστικών κοινωνιών να επιλύσουν ενδογενείς τους αντιφάσεις και ταυτόχρονης εγκατάλειψης της μαρξικής θεωρίας ως εργαλείου κοινωνικής ανάλυσης. Αν και ο κοινοτισμός απορρίπτει ή σε άλλες περιπτώσεις ελέγχει το φιλελεύθερο επιχείρημα, στην πραγματικότητα το προϋποθέτει επιστημολογικά. Ο κοινοτισμός, μέσα στις πολλαπλές εκφάνσεις του, συγκροτείται και ως μια θεολογικών προϋποθέσεων νεοθωμιστική (MacIntyre) ή νεορομαντική (Taylor) απόπειρα εισαγωγής αξιών, η οποία όμως δεν αποφεύγει τη διολίσθηση είτε σε αξιακό δογματισμό είτε σε σχετικισμό.