Προσδιοριστές των δυνητικών δωρητών μυελού των οστών

Abstract

Haemopoietic stem cells from bone marrow, blood or umbilical cord blood of matched siblings or appropriate matched unrelated volunteers are used for transplantations purposes. Today, large bone marrow registries have been established in order to help identifying volunteers unrelated bone marrow donors for patients lacking a family donor. Despite the fact that they are almost 10 million registered Potential Bone Marrow Donors (PBMD) worldwide, only 50% of white race patients will have a suitable bone marrow match. Increased number of PBMD will increase the likelihood of finding a compatible donor for a patient. In Greece, with a total population of 10.650.000, in January 2005, only 16.000 persons have being included in the Greek Bone Marrow Donors Registry. So, there are, approximately, 15 PBMD per 10.000 Greek residents which is very low and should be increased. A “case-control” study was conducted. Group of “cases” included 250 Greeks who have registered voluntarily as PBMD in Greek Bone Marrow Donors Registry, while the “control” group included 315 Greeks who have not registered as PBMD. All the participants have lived in Athens at least for the last five years and their age was between 18 and 55 years. Both of groups answered a questionnaire including 36 questions. For statistical purposes we used the Statistical Package for Social Sciences (SPSS) version 13.0 program and the model of univariate and multivariate logistic regression, method of stepwise backward elimination. The results of the multivariate analysis related to volunteering as PBMD were the following: 1. Concerning the gender, there was a slight predominance of females [odds ratio (OR)=2.2, 95% confidence interval (CI) for odds ratio=1.01-4.65, p=0.047]. 2. Persons who had discussions with their family about tissues and organs donation, had greater probability to get registered as PBMD (OR=10.8, 95% CI=4.9-24.2, p=0.00). 3. Persons with a relative or a friend who is registered as PBMD, were more likely to volunteer (OR=14, 95% CI=6.3-31.6, p=0.00). 4. Regular blood donors had greater probability to get registered as PBMD (OR=25.8, 95% CI=10.4-63.9, p=0.00). 5. Persons with a relative or a friend in need for Bone Marrow Transplantation (BMT), were more likely to volunteer (OR=8.1, 95% CI=3.7-18, p=0.00). 6. Information about BMT was positively associated with people’s decision to get registered as PBMD (OR=9.9, 95% CI=2.8-34.4, p=0.00). 7. A statistically significant association between the knowledge about BMT and people’s decision to get registered as PBMD has been found (OR=1.9, 95% CI=1.3-2.9, p=0.002). Knowledge concerning BMT was defined with four questions. 8. Persons who declared trusting health professionals had greater probability to get registered as PBMD (OR=6.4, 95% CI=2.9-14, p=0.00). All the above mentioned independent variables together explained the 87% of the variation in the dependent variable. In conclusion, knowledge of the factors which influence a person’s decision to get registered as PBMD will help in creating recruitment strategies. Efforts should be directed toward establishing a donor pool sufficiently large to allow a major trial of transplantation from unrelated bone marrow donors. Increase of PBMD could be achieved by information and sensitization of the population, health educational programs in schools and universities and motivation of health professionals. Information of the public could be accomplished by using mass media, educational brochures, lectures by health professionals and recently by the internet. Finally, regional blood donors centers are particularly well suited for recruitment of unrelated individuals as PBMD.

Αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα, που προέρχονται από τον μυελό των οστών, το περιφερικό αίμα ή το ομφαλοπλακουντιακό αίμα συγγενών ή μη συγγενών συμβατών δωρητών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεταμοσχευτικούς σκοπούς. Σήμερα, έχουν δημιουργηθεί παγκοσμίως Δεξαμενές Δυνητικών Δωρητών Μυελού των Οστών για την ανεύρεση μη συγγενών συμβατών δωρητών μυελού των οστών στην περίπτωση ασθενών που δεν ανευρίσκεται συμβατός δότης στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Παρά το ότι υπάρχουν περίπου 10.000.000 δυνητικοί δωρητές μυελού των οστών (ΔΔΜΟ), μόνο για το 50% των ασθενών που ανήκουν στη λευκή φυλή υπάρχει συμβατός μη συγγενής δωρητής μυελού των οστών. Η αύξηση του αριθμού των ΔΔΜΟ θα αυξήσει την πιθανότητα ενός ασθενή να βρει συμβατό μη συγγενή δωρητή. Στις αρχές του 2005, στην Ελλάδα, ο συνολικός πληθυσμός ήταν περίπου 10.650.000 άτομα, ενώ στην Ελληνική Δεξαμενή ΔΔΜΟ ήταν καταγεγραμμένοι 16.000 ΔΔΜΟ. Έτσι, αντιστοιχούν περίπου 15 ΔΔΜΟ ανά 10.000 Έλληνες ποσοστό ιδιαίτερα χαμηλό το οποίο πρέπει να αυξηθεί. Διεξήχθη μια μελέτη «ασθενών-μαρτύρων», στην οποία η ομάδα των «περιπτώσεων» περιελάμβανε 250 Έλληνες που δήλωσαν εθελοντικά ΔΔΜΟ στην Ελληνική Δεξαμενή ΔΔΜΟ, ενώ η ομάδα των «μαρτύρων» περιελάμβανε 315 Έλληνες που δεν είχαν δηλώσει ΔΔΜΟ. Όλοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν ως μόνιμη κατοικία, τα τελευταία πέντε έτη, την Αθήνα, ενώ η ηλικία τους κυμαινόταν μεταξύ 18 και 55 ετών. Και οι δυο ομάδες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο που περιελάμβανε 36 ερωτήσεις. Η στατιστική ανάλυση των παρατηρήσεων πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο SPSS 13.0 (Statistical Package for Social Sciences). Χρησιμοποιήθηκε η μονομεταβλητή λογιστική παλινδρόμηση, καθώς και η πολυμεταβλητή λογιστική παλινδρόμηση με την εφαρμογή της μεθόδου της διαδοχικής αφαίρεσης. Τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης προέκυψαν από την εφαρμογή της πολλαπλής λογιστικής παλινδρόμησης και ήταν τα εξής: 1. Οι γυναίκες είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με τους άντρες (OR = 2,2, 95% ΔΕ = 1,01 έως 4,65, p = 0,047). 2. Εκείνοι που είχαν συζητήσει με την οικογένειά τους για τη δωρεά οργάνων ή μυελού είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν συζητήσει με την οικογένειά τους το θέμα αυτό (OR = 10,8, 95% ΔΕ = 4,9 έως 24,2, p = 0,00). 3. Εκείνοι που, στο οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, υπάρχει άτομο που έχει δηλώσει καταρχήν να δωρίσει μυελό των οστών του, που έχει δηλαδή ήδη δηλώσει εθελοντικά ΔΔΜΟ, είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που, στο οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, δεν υπάρχει άτομο που είναι ήδη ΔΔΜΟ (OR = 14, 95% ΔΕ = 6,3 έως 31,6, p = 0,00). 4. Εκείνοι που ήταν συστηματικοί αιμοδότες είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που δεν ήταν συστηματικοί αιμοδότες (OR = 25,8, 95% ΔΕ = 10,4 έως 63,9, p = 0,00). 5. Εκείνοι που, στο οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, υπάρχει άτομο που χρειάστηκε ή χρειάζεται μεταμόσχευση μυελού των οστών είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που, στο οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, δεν υπάρχει άτομο που χρειάστηκε ή χρειάζεται μεταμόσχευση μυελού των οστών (OR = 8,1, 95% ΔΕ = 3,7 έως 18, p = 0,00). 6. Εκείνοι που δήλωσαν πως είχαν ενημερωθεί για τις μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που δήλωσαν πως δεν είχαν ενημερωθεί για το θέμα αυτό (OR = 9,9, 95% ΔΕ = 2,8 έως 34,4, p = 0,00). 7. Διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του συνολικού αριθμού σωστών απαντήσεων και της απόφασης ενός ατόμου να δηλώσει εθελοντικά ΔΔΜΟ. Όσες περισσότερες σωστές απαντήσεις είχε ένα άτομο τόσο μεγαλύτερη ήταν η πιθανότητα να δηλώσει εθελοντικά ΔΔΜΟ (OR = 1,9, 95% ΔΕ = 1,3 έως 2,9, p = 0,002). 8. Εκείνοι που δήλωσαν πως έχουν εμπιστοσύνη στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να δηλώσουν εθελοντικά ΔΔΜΟ σε σχέση με εκείνους που δήλωσαν πως δεν έχουν εμπιστοσύνη στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό (OR = 6,4, 95% ΔΕ = 2,9 έως 14, p = 0,00). Οι προαναφερθείσες ανεξάρτητες μεταβλητές μπορούν να ερμηνεύσουν το 86,9% της μεταβλητότητας της εξαρτημένης μεταβλητής. Συμπερασματικά, η γνώση των χαρακτηριστικών που επηρεάζουν την απόφαση ενός ατόμου να δηλώσει εθελοντικά ΔΔΜΟ μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία στρατηγικών αύξησης του αριθμού των ΔΔΜΟ. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να αποβλέπουν στη δημιουργία μιας δεξαμενής ΔΔΜΟ που να επιτρέπει την πραγματοποίηση μεταμοσχεύσεων από μη συγγενείς συμβατούς δωρητές για έναν μεγάλο αριθμό ασθενών. Η αύξηση του αριθμού των ΔΔΜΟ μπορεί να επιτευχθεί με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, με προγράμματα αγωγής υγείας σε σχολεία και πανεπιστήμια και με την κινητοποίηση των επιστημόνων υγείας. Η ενημέρωση του κοινού, εξάλλου, μπορεί να επιτευχθεί με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με εκπαιδευτικά φυλλάδια, με διαλέξεις των επιστημόνων υγείας και μέσω του διαδικτύου. Τέλος, τα κέντρα αιμοδοσίας μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην αύξηση του αριθμού των ΔΔΜΟ.