Η αξιοποίηση των σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων στην εκπαιδευτική πράξη: εφαρμογές στη διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας στο γυμνάσιο και στο λύκειο

Abstract

The aim of this dissertation was to contribute to reforming the teaching of History in secondary education, by conducting a research based on the humanistic view of education, systems theory and cognitive theory. The research was developed in two stages. Initially a pilot study was made. In the second stage the findings were used in planning an alternative teaching proposal, which was applied and evaluated for a school year in three junior and three senior high schools in Thessaloniki. In the planning of the proposal the basic assumption was that learning based on principles such as reciprocity, equal participation and cooperative behavior in educational praxis can positively contribute to a change of the way students consider History. To accomplish this, previous knowledge, real life experience of the students and positive reinforcement were utilized in learning activities. In addition, the students were encouraged to participate in activities using the educational technology and multimedia. The evaluation procedure was adapted to the school class framework. It included established evaluation techniques that are directly connected with quantitative and qualitative methods and tools (tests, homework, questionnaire, interview, observation, diary).The main goal of the teaching proposal was, apart from historical knowledge acquisition and retention, the development of specific skills and ability to work with historical material. Based on the total evaluation (formative, summative and follow up) of the research, it is considered that this goal was achieved by the majority of the students, who were progressively guided from the level of simple recall to a more complex and creative state of thinking. They acquired historical knowledge through inductive processes and developed specific cognitive skills.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν να συμβάλει προς την κατεύθυνση της αναμόρφωσης της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με την οργάνωση μιας έρευνας, ο θεωρητικός προβληματισμός της οποίας απορρέει από την ανθρωπιστική θεώρηση της εκπαίδευσης και από τις αρχές της συστημικής και της γνωστικής θεωρίας. Για το σκοπό αυτό - και με αφετηρία τα δεδομένα μιας πιλοτικής διερεύνησης που προηγήθηκε - σχεδιάστηκε, εφαρμόστηκε και αξιολογήθηκε μια εναλλακτική πρόταση μεθόδευσης της διδασκαλίας της Ιστορίας, η οποία δοκιμάστηκε για ένα ολόκληρο σχολικό έτος σε τρία γυμνάσια και τρία λύκεια της Θεσσαλονίκης και είχε ως σημείο αναφοράς το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα. Βασική ήταν η παραδοχή ότι η δημιουργία συνθηκών διερευνητικής μάθησης, μέσα σε ένα επικοινωνιακό πλαίσιο που βασίζεται στις αρχές της αμοιβαιότητας, της ισότιμης συμμετοχής και της συμπληρωματικής παρουσίας εκπαιδευτικού και μαθητών στη διδακτική διαδικασία, μπορεί να συμβάλει θετικά στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι μαθητές αντιμετωπίζουν το μάθημα της Ιστορίας. Έτσι, στη διάρκεια της διδακτικής παρέμβασης αναδείχθηκαν η προηγούμενη γνώση και οι ζωντανές εμπειρίες των μαθητών, ενώ παράλληλα ενθαρρύνθηκε η εφαρμογή πρακτικών που αξιοποιούν την εκπαιδευτική τεχνολογία και τα πολυμέσα. Η διαδικασία αξιολόγησης που διαμορφώθηκε ήταν προσαρμοσμένη στις συνθήκες λειτουργίας της σχολικής τάξης? συμπεριέλαβε τόσο καθιερωμένους τρόπους αξιολόγησης που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με ποσοτικά στοιχεία της διδασκαλίας (π.χ. βαθμοί σε tests και εργασίες, προφορική βαθμολογία, ερωτηματολόγιο) όσο και ποιοτικές μεθόδους και εργαλεία (π.χ. συνέντευξη, παρατήρηση, ημερολόγιο).Κύριος στόχος της διδακτικής παρέμβασης ήταν - πέρα από την απόκτηση ιστορικών γνώσεων - η σταδιακή ευαισθητοποίηση των μαθητών, ώστε να ενεργούν μετά από περίσκεψη και να μη δρουν κινούμενοι μόνο στην επιφάνεια του ιστορικού υλικού που πραγματεύονται. Με βάση τη συγκεντρωτική αξιολόγηση της έρευνας, θεωρούμε ότι ο στόχος αυτός κατακτήθηκε από τους περισσότερους μαθητές. Ειδικότερα, οι μαθητές οδηγήθηκαν από το επίπεδο της απλής αναπαραγωγής σε ένα άλλο πιο σύνθετο και δημιουργικό, στην κριτική - αναστοχαστική προσέγγιση του ιστορικού υλικού, στην κατάκτηση ιστορικών γνώσεων με επαγωγικές διαδικασίες και στην ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων - ικανοτήτων.