Η διδασκαλία της ιστορίας στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση: 1914 και εξής

Abstract

The aim of this dissertation is to identify and examine the processes and procedures through which the views of an event, the academic discipline of history and the collective memory influence the status and role of the lesson of History in Greek primary schools. Quantitative and qualitative content analysis, semiotic analysis and the critical historical interpretive approach were chosen as methodological tools. The views and teaching practices behind the aims of History in primary school were investigated. Changes in suggested teaching methods, in the structure of the curriculum and in the number of history periods a week were recorded. The development of primary school history textbooks was examined. The ethical, political and historical meaning of representations of the past was looked into, with events being treated as historical phenomena directly dependent on the symbols of each era. The nature and the role of activities given to primary school children in the context of the lesson of History were defined. Finally, aspects of the aesthetic and moral judgment of the people and events that make up the narrative of the nation were looked into, along with the ways in which school History in every era perceives and approaches the environment.

Στόχος της διατριβής είναι ο προσδιορισμός και η συνεξέταση διεργασιών και διαδικασιών υπό τις οποίες οι αντιλήψεις της εκάστοτε συγκυρίας, η ιστορική επιστήμη και η συλλογική μνήμη επηρέασαν τη θέση και το ρόλο του μαθήματος της ιστορίας στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο σχολικό χώρο. Η ποιοτική και ποσοτική ανάλυση περιεχομένου, η σημειωτική ανάλυση και η κριτική ιστορική ερμηνευτική προσέγγιση επιλέχθηκαν ως μεθοδολογικά εργαλεία. Διερευνήθηκαν οι αντιλήψεις και οι διδακτικές πρακτικές για τη σκοποθεσία του μαθήματος της ιστορίας στο δημοτικό σχολείο. Καταγράφηκαν οι αλλαγές στις μεθοδολογικές υποδείξεις, στη διάρθρωση της διδακτέας ύλης αλλά και στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Εξετάστηκε η εξέλιξη του θεσμού των σχολικών εγχειριδίων για το μάθημα της ιστορίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αναζητήθηκε το ηθικό, πολιτικό και ιστορικό νόημα των παραστάσεων του παρελθόντος με τα γεγονότα να αντιμετωπίζονται ως ιστορικά φαινόμενα σε άμεση συνάρτηση με το συμβολικό σύστημα της εκάστοτε εποχής. Προσδιορίστηκε η φύση και ο ρόλος των δραστηριοτήτων στο μάθημα της ιστορίας, οι οποίες ανατίθενται στους μαθητές του δημοτικού σχολείου. Αναζητήθηκαν πτυχές αισθητικής και ηθικής αξιολόγησης στα πρόσωπα και τα γεγονότα που συνθέτουν το εθνικό αφήγημα καθώς και οι τρόποι με τους οποίους η σχολική ιστορία της κάθε εποχής αντιλαμβάνεται και προσεγγίζει το περιβάλλον.