Προοπτική μελέτη παρέμβασης με στόχο τη διερεύνηση του ρόλου της εντατικής εκπαίδευσης στη βελτίωση της συμμόρφωσης των γλαυκωματικών ασθενών

Abstract

Aim: To evaluate the role of intensive training in the rate of adherence in chronic diseases. Regarding the available literature the magnitude of the problem of non adherence and the importance of training the patients lead in an attempt to study the extent to which patients’ education can influence adherence and slow the progression of glaucoma thus contributing to a successful treatment. Our study also examines how the provider patient communication relates to adherence, eye drop technique, IOP and patient satisfaction. Patients and methods: Our study was performed in the in the Glaucoma Unit of the A University Dept of Ophthalmology. All patients participating in the study received medical treatment with prostaglandin (Travatan), dosed once daily at 20:00±1 and compliance was monitored by TDA. Patients with unsatisfactory IOP control with travoprost were switched to travoprost/timolol (Duotrav) dosed once daily. This was a one year randomized attention-placebo controlled adherence trial. Patients were randomized into 2 groups intervention group A and attention placebo group B. Patients in the intervention group received intensive one hour teaching on the nature of glaucoma, the value of IOP control and the importance of adherence. Patients in the attention placebo group received equal teaching time focusing on the importance of good eye health and protection, prevention of cataract and macular degeneration but no details on either glaucoma or adherence. Teaching in both groups was enhanced with video and reminder leaflets. All patients had a complete ophthalmological examination. Primary study objectives were morning IOP control between groups at 1, 3, 6, 9, 12, the rate of adherence measured by the TDA and the outcomes of medical treatment. Results: 105 patients (51 patients in the intervention group and 54 patients in the attention placebo group) were enrolled in the study. Morning IOP was assessed in both groups at 1, 3, 6, 9 and 12 months. The outcomes of the statistic analysis regarding the IOP control showed a significant decrease of the mean IOP in both groups during the study. The rate of the mean IOP was significantly greater in the intervention group. The results of the statistic analysis showed that adherence rate was significantly higher in the intervention group, with greatest difference of 18, 7 % between the two groups at 6 months. Conclusions: Non adherence is probably the major reason of treatment failure in chronic diseases such as glaucoma. This study has demonstrated that a comprehensive adherence training regarding the nature of the disease, the use of therapy and thus improving doctor patient relation can significantly enhance patient adherence with chronic monotherapy in glaucoma. This will probably change the medical treatment approach of patients and in the future improving the prognosis of glaucoma.

Σκοπός: Η καταγραφή του ρόλου της εντατικής εκπαίδευσης στη συμμόρφωση των γλαυκωματικών ασθενών. Από την ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας συνάγεται το μεγάλο μέγεθος του προβλήματος της μη συμμόρφωσης, αλλά και ο ρόλος που μπορεί να παίξει η εκπαίδευση. Αυτό οδήγησε στην προσπάθεια να μελετηθεί ο βαθμός που η εντατική εκπαίδευση των ασθενών μπορεί να επηρεάσει τον βαθμό συμμόρφωσης του γλαυκώματος και να μετατρέψει τις θεραπευτικές αποτυχίες σε επιτυχίες. Παράλληλα η μελέτη εξετάζει τη σχέση ιατρού ασθενούς, τον τρόπο ενστάλαξης των σταγόνων, την ΕΟΠ και τον βαθμό ικανοποίησης των ασθενών. Ασθενείς και Μέθοδοι: Η μελέτη αυτή που πραγματοποιήθηκε στο τμήμα Γλαυκώματος της Α' Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Έλαβαν μέρος ασθενείς που λάμβαναν αγωγή με προσταγλανδίνη (τραβοπρόστη) μία φορά την ημέρα με ώρα ενστάλαξης στις 20:00 (±1 ώρα). Η συμμόρφωση καταγράφηκε με τη βοήθεια ηλεκτρονικής συσκευής καταγραφής της συμμόρφωσης το TDA. Οι ασθενείς που παρουσίασαν αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και δεν ελέγχονταν επαρκώς άλλαξαν θεραπεία σε τραβοπρόστη/τιμολόλη. Πρόκειται για μια ελεγχόμενη τυχαιοποιημένη μελέτη διάρκειας ενός έτους. Οι ασθενείς διαχωρίστηκαν σε δύο ομάδες την ομάδα παρέμβασης Α (active intervention group) και την ομάδα ελέγχου Β (placebo control group). Στους ασθενείς της ομάδας της παρέμβασης πραγματοποιήθηκε εκπαίδευση διάρκειας μίας ώρας όπου οι ασθενείς ενημερώθηκαν σχετικά με την πάθησή τους, την φύση του γλαυκώματος, την σημασία της ρύθμισης της ενδοφθάλμιας πίεσης και την αξία της συμμόρφωσης στην θεραπευτική αγωγή. Στους ασθενείς της ομάδας ελέγχου αφιερώθηκε παρόμοιος χρόνος διδασκαλίας με την ομάδα παρέμβασης η εκπαίδευση όμως αφορούσε θέματα γενικά γύρω από τη υγεία και την προστασία των οφθαλμών, καθώς και την πρόληψη παθήσεων όπως ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Στην ομάδα ελέγχου δεν έγινε καμία αναφορά στο θέμα του γλαυκώματος και της συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή. Οι ομιλίες και στις δύο ομάδες ενισχύθηκαν με συναφές βίντεο και φυλλάδια. Επιπλέον σε όλους τους ασθενείς έγινε πλήρες οφθαλμολογικός και απεικονιστικός έλεγχος. Οι κύριες εκβάσεις στη μελέτη ήταν η μέτρηση της πρωινής ΕΟΠ στους 1, 3, 6, 9 και 12 μήνες, το ποσοστό της συμμόρφωσης υπολογισμένο με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής συσκευής TDA και η αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Αποτελέσματα: Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν και τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες 105 ασθενείς (51 ασθενείς στη ομάδα παρέμβασης και 54 στη ομάδα ελέγχου). Η καταγραφή της πρωινής ΕΟΠ στους 1, 3, 6, 9, 12 μήνες και τα αποτελέσματα τις στατιστικής ανάλυσης έδειξαν σημαντική ελάττωση της ΕΟΠ σε όλους τους ασθενείς καθόλη τη διάρκεια της μελέτης ενώ το ποσοστό της μέσης μείωσης της ΕΟΠ ήταν σημαντικά υψηλότερο στους ασθενείς της ομάδας παρέμβασης. Από τη στατιστική ανάλυση διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό συμμόρφωσης ήταν στατιστικά υψηλότερο στους ασθενείς της ομάδας παρέμβασης με μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες το 18,7% στους 6 μήνες. Συμπεράσματα: Η έλλειψη συμμόρφωσης αποτελεί ίσως τον πιο σημαντικό λόγο αποτυχίας της φαρμακευτικής αγωγής μίας χρόνιας πάθησης όπως είναι το γλαύκωμα. Η μελέτη αυτή δείχνει ότι μπορεί να βελτιωθεί η συμμόρφωση των γλαυκωματικών ασθενών υπό μονοθεραπεία εστιάζοντας περισσότερο στην εκπαίδευση τους για τη φύση της πάθησης και τον τρόπο χρήσης της θεραπείας και επομένως αναβαθμίζοντας την επικοινωνία ιατρού-ασθενούς. Αυτό πιθανόν να οδηγήσει σε αλλαγή στη θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών και μελλοντικά στη βελτίωση της πρόγνωσης του γλαυκώματος.