Οικονομική αποτίμηση του κόστους της ενδονοσοκομειακής αιμοκάθαρσης

Abstract

One of the most critical policy issues in the last years has been the rising cost of health care and the efficiency and effectiveness of resource use. At the same time, it has been established that, while health technology is a major cost driving factor, its appropriate utilization also improves the quality and effectiveness of care. As far as End Stage Renal Disease is concerned, the technology of hemodialysis seems to be a well established form of treatment. Yet, major problems arise due to the high cost (direct and indirect) of this method and the frequency of the treatments needed (normally four hours three times per week). Existing evidence from the international literature along with the absence of estimates of the actual cost of inpatient dialysis, points to the need for an economic evaluation study of the cost of the dialysis in a national setting. In this study, we estimated the cost of hemodialysis treatment in a public hospital setting, along with the lost productivity cost of these patients (loss of income) which was particularly difficult exercise, but in the case of end-stage renal disease this item enters the cost structure in a rather decisive way, since absence from or even loss of work are fairly common outcomes of the disease. Material and methods: A socioeconomic analysis was performed attempting the economic evaluation of: a) the health care resources consumed in order to provide hemodialysis therapy for ESRD patients and b) the lost productivity cost of the patient and their family due to illness. The direct cost of illness was estimated in “G. Gennimatas” Hospital of Athens, which includes a dialysis unit currently providing ESRD care for 26 permanent patients utilizing 9 hemodialysis stations. The unit operates six days a week for ten hours/day performing approximately 7,000 hemodialysis treatments per year (for the permanent and the non-permanent patients. The study was carried out from a societal perspective. In addition to direct medical and non-medical costs, lost productivity costs often have a substantial impact on the total cost-of-illness. According to the recent Canadian Guidelines, indirect costs are the value of production lost as a result of the illness or the treatment process. In this study we estimated the lost productivity costs for the patient with both the human capital approach and the friction method. Indirect morbidity costs due to absence from work, long-term disability necessitating a change in type of work, or early retirement were estimated as well as mortality costs. Cost data expressed in 1999 Greek drachmas and euro, were collected from a sample of 128 patients. Mean gross income was used for both patient and family. Results: It was estimated that hemodialysis costs more than 62,000dr. (182 Euro) per treatment and the hospitalization more than 78.000dr/inpatient day (229 Euro). 46,1% of the patients were hospitalized for 8,5 days in the Nephrological Unit of the hospital (95%confidence interval:3,2-13,7, standard deviation: 8,3). The total direct cost of hemodialysis was estimated at 58,5 billion dr. (171.8 Euro) in 1999 constituting appoximately 2% of the national health expenditure in Greece. In 1999, 15.180 years potential years of life lost were attributable to ESRD. To derive this estimate, deaths caused by ESRD were weighted by the estimated years of life expectancy at the time of death for each age group. To estimate production losses caused by mortality due to ESRD in the same year, the number of working years left was multiplied by the mean annual earnings and then it was adjusted for economic activity and unemployment, before it was discounted at 3 per cent per annum. Assuming a working life of 65 for men and 60 for women the potential years of productivity lost due to mortality were, according human capital approach, 2,046 years leading to a cost of 3,5 billion dr. (9,9 million Euro).According the friction method mortality cost were not estimated over 103 million dr. (303.000 euro). The total morbidity cost due to absence from work and early retirement (36,7% of the studied population retired prematurely) was estimated to be more than 90 billion dr. (273 million Euro) according to Human Capital Approach though according the Friction Method morbidity cost was estimated to be less than 4,5 billion dr. (12,5 million Euro), that is 95,4% less than the human capital approach. Finally, a statistical significant association was found between premature retirement of patients and the place of living, the occupation and the educational level (p<5%).

Ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα για τον τομέα της υγείας τα τελευταία χρόνια είναι η σημαντική αύξηση των δαπανών υγείας τόσο εξαιτίας ορισμένων δημογραφικών χαρακτηριστικών όσο και λόγω της ταχύτατης ανάπτυξης και διάχυσης νέων τεχνολογιών υγείας. Στη χώρα μας, μέχρι στιγμής έχουν γίνει ελάχιστες προσπάθειες ώστε, να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν οι οικονομικές συνέπειες διάφορων παρεμβάσεων υγείας, προκειμένου να τεθούν οι βασικές προτεραιότητες στο χώρο της υγείας και να χαραχθεί ορθολογικά η ευρύτερη πολιτική υγείας. Προς την κατεύθυνση αυτή επιχειρεί να συμβάλλει η παρούσα μελέτη, η οποία έχει ως αντικείμενο την οικονομική αποτίμηση του κόστους με το οποίο επιβαρύνεται ο υγειονομικός τομέας (health sector cost) αλλά και του κόστους που προκύπτει για την κοινωνία από την μείωση ή την απώλεια παραγωγικότητας των ασθενών και των συγγενών τους (patient and family cost), λόγω της Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας Τελικού Σταδίου (ΧΝΑΤΣ) στην Ελλάδα. Επίσης, αντικείμενο της μελέτης αποτέλεσαν και οι ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη ασθένεια στην ζωή των ίδιων των ασθενών. Μεθοδολογία: η ανάλυση διεξήχθη μέσα από κοινωνικοοικονομική οπτική γωνία και επιχειρήθηκε ο υπολογισμός τριών βασικών ειδών κόστους: α) του κόστους που προκύπτει για τον υγειονομικό τομέα εξαιτίας της ΧΝΑΤΣ και πιο συγκεκριμένα του κόστους της ενδονοσοκομειακής αιμοκάθαρσης, που αποτελεί την πιο ευρέως διαδεδομένη μέθοδο αντιμετώπισης της ΧΝΑΤΣ. Τον μελετώμενο πληθυσμό αποτέλεσαν οι ασθενείς της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού του ΠΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς» στην οποία κατά το έτος 1999 διεκπεραιώθηκαν περίπου 7.000 συνεδρίες αιμοκάθαρσης. β) Του κόστους που προκύπτει από την πρόωρη θνησιμότητα των ασθενών με ΧΝΑΤΣ που υποβάλλονταν σε αιμοκάθαρση (κόστος θνησιμότητας), με τη μέθοδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου και την μέθοδο της υποκατάστασης της παραγωγιότητας και τέλος γ) του κόστους από την απώλεια παραγωγικότητας των ασθενών που πάσχουν από την συγκεκριμένη ασθένεια και υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (κόστος νοσηρότητας). Τα στοιχεία στη περίπτωση αυτή συλλέχθηκαν μέσω ερωτηματολογίου που διανεμήθηκε σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, σε τυχαία επιλεγμένες δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες τεχνητού νεφρού, της Αττικής αλλά και της επαρχίας (n=128). Αποτελέσματα: α) Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης το συνολικό υγειονομικό κόστος μίας συνεδρίας αιμοκάθαρσης ξεπερνά στις 62.000 δρχ. με βασικό διαμορφωτή κόστους, το κόστος των υγειονομικών υλικών (53% του συνόλου). Το συνολικό κόστος/ ημέρα νοσηλείας στην νεφρολογική κλινική του ΠΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς» υπολογίστηκε περίπου στις 78.000 δρχ. Το συνολικό κόστος της συγκεκριμένης θεραπείας για την Ελλάδα ανέρχονταν το 1999 περίπου σε 58,5 δις δρχ. (171,8 εκατ. ευρώ) αποτελώντας το 2% των συνολικών δαπανών υγείας της χώρας. β) Τα χαμένα χρόνια αναμενόμενης ζωής (Potential Years of Life Lost) ήταν για το έτος 1999, 15.180 έτη για το σύνολο των θανόντων, ενώ τα χαμένα παραγωγικά χρόνια ζωής ήταν σύμφωνα με τη μέθοδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου, 2.046 έτη που οδήγησαν σε απώλεια παραγωγικότητας 3,5 δις περίπου (9,9 εκατ. ευρώ) (προεξοφλητικό επιτόκιο r=3%). Σύμφωνα με τη μέθοδο υποκατάστασης της παραγωγικότητας το κόστος της απώλειας παραγωγικότητας εκτιμήθηκε περίπου σε 103 εκατ. δρχ. (303 χιλ. ευρώ), δηλαδή περίπου 97% μικρότερο από ότι με τη μέθοδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου. γ) Το συνολικό κόστος νοσηρότητας προέκυψε: 1) από την απώλεια παραγωγικότητας των ασθενών και των συνοδών τους κατά την ημέρα της αιμοκάθαρσης, 2) από την μειωμένη αποδοτικότητα κατά τη διάρκεια της εργασίας και 3) από την πρόωρη συνταξιοδότηση των ασθενών λόγω της συγκεκριμένης ασθένειας. Η συνολική απώλεια παραγωγικότητας των ασθενών και των συνοδών τους λόγω νοσηρότητας (morbidity cost), ξεπέρασε για το έτος 1999 τα 90 δις (273 εκατ. ευρώ) σύμφωνα με τη μέθοδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου ενώ με τη μέθοδο υποκατάστασης της παραγωγικότητας το κόστος νοσηρότητας δεν φαίνεται να ξεπερνά τα 4,3 δις (12,5 εκατ. ευρώ) (συνυπολογιζόμενης και της απώλειας παραγωγικότητας λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης, στην οποία οδηγήθηκε το 36,7% του μελετώμενου πληθυσμού). Επίσης, διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντικά σχέση μεταξύ της πρόωρης συνταξιοδότησης και του τόπου διαμονής, του επαγγέλματος και του εκπαιδευτικού επιπέδου των ασθενών (p<5%).