Διερεύνηση του ρόλου του αυτοπροσδιορισμού και της παρακίνησης για επίτευξη στη διαφοροποίηση του αυτοσυναισθήματος και της αντίληψης της ικανοποίησης στη φυσική αγωγή

Abstract

The present study aimed to assess the role of self-determination and achievement goal orientations at the contextual level through the study of the hierarchical motivation model. Thus, the study assessed the effects of self-determination and goal orientations to high school students’ physical self-concept and perceived satisfaction. In the study participated 600 male and 554 female students (Mean=13.45 years ± 1.05). Five high schools from the 1st and 2nd secondary education district of Thessaloniki were randomly selected for the study (all three grades included). During the field study a six-month intervention program has been applied in order to manipulate the class motivational climate by manipulating P.E. teacher’s verbal feedback. To this end, nine physical education teachers participated. Three teachers provided task oriented feedback to students, three ego oriented feedback and the last three were teaching at the control group. Results of path analysis confirmed the hierarchical motivation model at the contextual level in physical education classes (CFI=.95, SRMR=.057, RMSEA=.061). Through the model was confirmed that achievement goal orientations, modified by perceived competence, affected students’ motivation whereas these interaction had certain consequences to physical self-concept and perceived satisfaction. Specifically, it was found that task orientation positively affects perceived competence and intrinsic motivation and has positive consequences to students’ physical self-concept and perceived satisfaction. In contrast, ego orientation lowered their perceived competence and increased their extrinsic motivation with negative consequences to physical self-concept and satisfaction perceptions. Intervention program results, using multivariate covariance analysis, showed differences to the three intervention groups. The group receiving task-oriented feedback had higher perceived competence (F2,536=37.8, p<.01), physical self-concept (F2,735=32.54, p<.05) and perceived satisfaction (F2,725=42.65, p<.01) than the ego oriented and control group. The ego oriented feedback group showed significant declination concerning the same variables, whereas extrinsic motivation increased in comparison to the other two groups. Finally, gender differences were detected. Male high school students were higher in perceptions of competence, intrinsic motivation, and physical self-concept than their female peers who were higher in task orientation Results of the study confirmed the applicability of the hierarchical motivation model to physical education environment. Furthermore, it supported the combination of self-determination and achievement goal orientation theories through the model. Significant results also appear for the applicability of the verbal feedback observation protocol. Finally, certain suggestions are made in order to differentiate the motivational climate to the physical education classes.

Η παρούσα έρευνα σχεδιάστηκε για τη μελέτη: α) του ρόλου του αυτοπροσδιορισμού και των στόχων επίτευξης στα πλαίσια του ιεραρχικού μοντέλου κινήτρων και β) των συνεπειών που προκύπτουν στο αυτοσυναίσθημα και την ικανοποίηση μαθητών γυμνασίου. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 600 μαθητές και 554 μαθήτριες (M.O.=13.45 έτη ± 1.05) και των τριών τάξεων από πέντε γυμνάσια της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με το σχεδιασμό προβλέπονταν η εφαρμογή παρεμβατικού προγράμματος στο οποίο έγινε προσπάθεια τροποποίησης του κλίματος παρακίνησης μέσω της λεκτικής ανατροφοδότησης που παρέχει ο καθηγητής φυσικής αγωγής στους μαθητές. Στις ομάδες παρέμβασης και ελέγχου συμμετείχαν εννέα καθηγητές φυσικής αγωγής. Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης διαδρομών (CFI=.95, SRMR=.057, RMSEA=.061), επιβεβαιώθηκαν βασικές θέσεις του ιεραρχικού μοντέλου κινήτρων στο επίπεδο χώρου. Διαπιστώθηκε ότι οι στόχοι επίτευξης σε συνδυασμό με την αντιληπτή ικανότητα επηρεάζουν τα κίνητρα των μαθητών και ότι αυτά έχουν συνέπειες στο σωματικό αυτοσυναίσθημα και την ικανοποίηση από τη φυσική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι ο προσανατολισμός στο έργο έχει θετική επίδραση στην αντιληπτή ικανότητα, η οποία με τη σειρά της επιδρά θετικά στα εσωτερικά κίνητρα των μαθητών. Συνέπεια αυτής της αλληλουχίας των επιδράσεων είναι η αύξηση του σωματικού αυτοσυναισθήματος και της ικανοποίησης. Παράλληλα, βρέθηκε ότι ο προσανατολισμός στον εαυτό επηρεάζει αρνητικά την αντίληψη της ικανότητας και αυξάνει τα εξωτερικά κίνητρα με συνέπεια τη μείωση του σωματικού αυτοσυναισθήματος και της ικανοποίησης από τη φυσική δραστηριότητα. Τα αποτελέσματα του προγράμματος παρέμβασης αξιολογήθηκαν με την εφαρμογή πολλαπλής ανάλυσης συνδιακύμανσης. Διαπιστώθηκαν διαφορές στην ομάδα όπου η ανατροφοδότηση είχε προσανατολισμό στο έργο, ως προς τα εσωτερικά κίνητρα (F2,545=13.6, p<.01), την αντιληπτή ικανότητα (F2,536=37.8, p<.01) το αυτοσυναίσθημα (F2,735=32.54, p<.05) και την ικανοποίηση των μαθητών (F2,725=42.65, p<.01). Στην ομάδα όπου η ανατροφοδότηση είχε προσανατολισμό στον εαυτό παρατηρήθηκε σημαντική μείωση στις τιμές των παραπάνω μεταβλητών με ταυτόχρονη αύξηση των εξωτερικών κινήτρων. Τέλος, παρατηρήθηκαν διαφορές στο φύλο. Οι μαθητές εμφάνισαν σημαντικά υψηλότερη αντίληψη της ικανότητας, των εσωτερικών κινήτρων, και του σωματικού αυτοσυναισθήματος σε σχέση με τις συμμαθήτριες τους, οι οποίες, όμως, είχαν υψηλότερο προσανατολισμό στο έργο. Τα ευρήματα στην παρούσα έρευνα τεκμηριώνουν τις θέσεις του ιεραρχικού μοντέλου κινήτρων στο περιβάλλον της φυσικής αγωγής και παρέχουν σημαντικά στοιχεία για την ταυτόχρονη εξέταση της θεωρίας του αυτοπροσδιορισμού και της θεωρίας επίτευξης στόχων. Η τεκμηριωμένη εφαρμογή του πρωτοκόλλου καταγραφής της λεκτικής συμπεριφοράς του καθηγητή φυσικής αγωγής ανοίγει νέες προοπτικές για το σχεδιασμό αποτελεσματικών προγραμμάτων παρέμβασης. Τέλος, με βάση τη συνολική αξιολόγηση των ευρημάτων, διατυπώνονται προτάσεις για τη διαμόρφωση του κλίματος παρακίνησης στο μάθημα φυσικής αγωγής.