Τίτλοι και επαγγελματικά ονόματα γυναικών στο Βυζάντιο: συμβολή στη μελέτη για τη θέση της γυναίκας στη Βυζαντινή κοινωνία

Abstract

This thesis collects , records and comments on the surnames attributed to women in the 4th - 15 th century Byzantine sources, written in Greek. Its main purpose is to examin the titles of Byzantine women, their status in the hierarchy of the court, the church and the monastic communities, and their position and activity in the professional arena. The first part concentrates on the secular titles, distinguished between honorary titles reflecting those of the husbands, personal honorary titles, honorary appelations and surnames of women offering their services to the court of the empress. The second part records the ecclesiastical titles of women reflecting their husbands ecclesiastical pignities, titles attributed to women - members of the female ecclesiastical orders and surnames corresponding to deaconries in the convents. Professional names of women which lead to various professional fields are recorded and commented in the third pard of the thesis. With the exception of a small number of individuals, the overall picture, composed by the collection and annotation of all the above mentioned terms, is that of women who operated inside a given context, without having the opportunity of autonomous dynamic presence with potential evolution or of determinative intervention in the social, economic and political events.

Στη διατριβή συγκεντρώνονται, καταγράφονται και σχολιάζονται οι επωνυμίες που αποδίδονται στις Ελληνόφωνες Βυζαντινές πηγές του 4ου - 15ου αι. σε γυναίκες με σκοπό τη μελέτη της τιτλοφορίας των Βυζαντινών γυναικών, της θέσης τους στην αυλική ιεραρχία, στο οργανωμένο σώμα της εκκλησίας και τις μοναχικές κοινότητες, της θέσης και της δράσης τους στον επαγγελματικό στίβο. Στο Α΄ μέρος συγκεντρώνονται οι κοσμικοί τίτλοι και διακρίνονται σε τιμητικούς τίτλους που οφείλονταν στους συζύγους, σε προσωπικούς τιμητικούς τίτλους, τιμητικές προσφωνήσεις και επωνυμίες γυναικών που πρόσφεραν υπηρεσίες στην αυλή της Αυγούστας. Στο Β' μέρος καταγράφονται οι εκκλησιαστικοί τίτλοι γυναικών συζύγων ομότιτλων ανδρών, όσοι συνόδευαν μέλη των γυναικείων εκκλησιαστικών ταγμάτων και όσοι παρέπεμπαν σε διακονίες μελών των γυναικείων μοναστηριακών κοινοτήτων. Στο Γ' μέρος καταγράφονται και σχολιάζονται επωνυμίες που σηματοδοτούν την απασχόληση γυναικών σε ποικίλους επαγγελματικούς χώρους. Από το σύνολο των στοιχείων που προκύπτουν διαφαίνεται πως, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, οι Βυζαντινές έζησαν και έδρασαν σε ένα ήδη διαμορφωμένο από άλλους κοινωνικό πλαίσιο, χωρίς ιδιαίτερες δυνατότητες αυτόνομης δράσης, σταδιοδρομίας ή δυναμικών παρεμβάσεων στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι.