Μοναχισμός και κοινωνία κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο

Abstract

The aim of the present scientific essay was to examine the mutual rela- tion between Monachism and Society (including the royal authority) du- ring the first byzantine period. The main parts of this Dissertation deal with the following subjects: After the first chapter which examines in general terms the appearance, the organization, the expansion and the influence of Monachism, follows in a new chapter the investigation of both the negative and the positive attitude of the monks towards the women. The third chapter deals with the relation between Monachism and Paganism (in this chapter takes place the matter if Monachism affected the so called demographic crisis). The next chapter refers to the relation between Monachism and heresies. We must say here that Monachism and the monks rejected the pagan and the heretical aspects and not the people who were keen on them. The fifth chapter presents the church rules which did not allow the monks to take state offices and to deal with public jobs. Also, in this chapter takes place the comparison between the life of the monks and the royal power and between the life of the monks and the social life. The next chapter presents the imperial legislation and the imperial letters about Monachism. The seventh and last chapter deals with the double, spiritual and material, offer of Monachism to society. During the first byzantine era the orthodox Byzantines were fond of Monachism and of the monks. The Byzantines had no doubt the wish the monks to show a moral character. We would say that there was mutuality between Monachism and Society during the first byzantine period. Finally, we must say that there were some Byzantines who had a negative or not a very particularly positive attitude towards Monachism and the monks according to their pagan, heretical or personal views about the mission or the necessity of Monachism.

Σκοπός της παρούσας Διδακτορικής Διατριβής ήταν η εξέταση της αμ- φίδρομης σχέσης μεταξύ Μοναχισμού και Κοινωνίας (συμπεριλαμβανο- μένης και της κρατικής εξουσίας) κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο. Τα κύρια μέρη της Διατριβής αναφέρονται στα κάτωθι θέματα: Μετά από το πρώτο κεφάλαιο που παρουσιάζει σε γενικές γραμμές την εμφάνιση, την οργάνωση, την εξάπλωση και την επιρροή του Μοναχισμού, ακολου- θεί το κεφάλαιο με τη διερεύνηση της αρνητικής αλλά και της θετικής στάσης των αρρένων μοναχών απέναντι στις γυναίκες. Το τρίτο κεφάλαιο ασχολείται με τη σχέση μεταξύ Μοναχισμού και Ειδωλολατρίας (εδώ συ- νεξετάζεται και το εάν ο Μοναχισμός συνέβαλε ή όχι σε αυτό που αποκαλείται δημογραφική κρίση), ενώ το επόμενο κεφάλαιο ασχολείται με τη σχέση μεταξύ Μοναχισμού και αιρέσεων. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μοναχισμός και οι μοναχοί τάσσονταν αναφανδόν κατά των ειδωλολατρικών πεποιθήσεων και των αιρετικών κακοδοξιών και όχι κατά των ανθρώπων που εμφορούνταν από αυτές. Το πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζει τους εκκλησιαστικούς κανόνες που απαγόρευαν να αναλαμβάνουν οι μοναχοί κρατικά (κοσμικά) αξιώματα, όπως επίσης να ασχολούνται με κοσμικά επαγγέλματα. Επιπροσθέτως, στο παρόν κεφάλαιο λαμβάνει χώρα η σύγκριση τόσο του μοναχικού βίου και της βασιλικής εξουσίας, όσο και της μοναχικής ζωής και του κοινωνικού βίου. Το επόμενο κεφάλαιο παρουσιάζει διεξοδικά την αυτοκρατορική νομοθεσία και τις αυτοκρατο- ρικές επιστολές για τον Μοναχισμό, ενώ το έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στη διττή, πνευματική και υλική, προσφορά του Μοναχισμού προς την κοινωνία. Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί ότι κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο υπήρχε σε πολύ μεγάλο βαθμό αμοιβαιότητα μεταξύ Μοναχισμού και Κοινωνίας. Οι ορθόδοξοι Βυζαντινοί διάκειντο θετικά προς τον Μοναχισμό και τους μοναχούς, αν και ζητούσαν από εκείνους να έχουν άμεμπτη διαγωγή. Βέβαια, υπήρχαν και εκείνοι που είχαν αρνητική ή εφεκτική στάση απέναντι στον Μοναχισμό και στους μοναχούς, είτε εμφορούμενοι από ειδωλολατρικές ή αιρετικές πεποιθήσεις είτε μη ιδιαίτερα πεπεισμένοι για την αποστολή ή την ωφελιμότητα του Μοναχισμού