Κεντρική διαχείριση των προμηθειών υγείας: επίδραση στην ποιότητα και το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον χειρουργικό ασθενή

Abstract

Aim: The management of medical supplies in public hospitals has been a major concern of national and European institutions over time, often being a field of reforms and regulatory interventions. However, it is a fact that healthcare procurement systems constitute complex decision-making mechanisms involving suppliers with monopolistic behavior, public healthcare providers with limited financial resources, unfair and non-transparent competitive conditions, as well as corrupt public officials and political actors. Due to this complexity, the first important decision to be taken when designing a procurement system, concerns the degree of centralization, namely to what extent the decision-making power for the healthcare procurement (what, how and when) will be transferred either to a central public authority established for this purpose (centralized system), or to the competent local administrations (decentralized system) or to a combination of these (hybrid system). Given that surgical interventions are the most critical medical procedures in terms of the healthcare services received by patients, this study aims, on one hand, to evaluate the types of health procurement based on the degree of centralization, and on the other hand, to assess the impact of centralized healthcare supply management on the quality and cost of the services provided in a critical medical sector, such as surgery, where the demand for surgical procedures is constantly increasing, mainly due to the demographic aging of the population. Methods: The study employed an analytical research design, which was conducted in two phases. In the first phase, qualitative data regarding the type of healthcare procurement of the EU Member States (M-S) based on the degree of centralization was collected through theoretical literature research. In the second phase, using the database of the National Central Health Procurement Agency and the seven Health Regions of Greece, in combination with the databases of International Transparency, Eurobarometer, and Eurostat, quantitative data regarding prices of surgical supplies, levels of corruption, and healthcare expenditures were collected, processed, and compared to validate the findings of the first phase and gain additional insights into the relationship between centralization, corruption, and healthcare expenditures. Results: The study revealed significant differences in healthcare procurement systems among EU M-S, confirming that they vary due to their different organizational structure and socio-economic choices. We identified three types of health procurement in the EU based on the degree of centralization: centralized, decentralized and hybrid procurement. We ascertained a growing strategic trend towards centralizing purchases, within the healthcare systems of the EU M-S. Our findings showed that there is a relationship between centralization and perceived corruption. EU countries that implement centralized health procurement systems and have a central procurement authority tend to exhibit lower levels of corruption. Conclusions: The study concludes that corruption is likely to be reduced when procurement processes are centralized. The efficiency of a healthcare system can be achieved through effective centralization of healthcare supplies. The healthcare procurement centralization through a central purchasing body can be an effective and powerful tool for cost reduction and fight corruption in public healthcare sector. Specifically, for the surgical products' procurement, the results of our research showed that the combination of centralized and decentralized procurement using framework agreements within a Dynamic Purchasing System (DPS) could constitute a highly promising hybrid procurement model, simultaneously reaping the benefits of both systems in terms of cost savings and maintaining or improving the quality of services provided to surgical patients.

Σκοπός: Η διαχείριση των προμηθειών υγείας στα δημόσια νοσοκομεία έχει απασχολήσει διαχρονικά τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς, αποτελώντας συχνά πεδίο μεταρρυθμίσεων και ρυθμιστικών παρεμβάσεων. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι τα συστήματα προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης αποτελούν πολύπλοκους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων στους οποίους εμπλέκονται προμηθευτές με μονοπωλιακή συμπεριφορά, δημόσιοι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης με περιορισμένους οικονομικούς πόρους, αθέμιτες και αδιαφανείς συνθήκες ανταγωνισμού, καθώς και διεφθαρμένοι δημόσιοι υπάλληλοι και πολιτικοί παράγοντες. Λόγω αυτής της πολυπλοκότητας, η πρώτη σημαντική απόφαση που πρέπει να ληφθεί κατά το σχεδιασμό τους, αφορά στο βαθμό συγκέντρωσης, δηλαδή σε ποιο βαθμό η εξουσία λήψης απόφασης για την προμήθεια προϊόντων (τι, πώς και πότε) θα μεταβιβαστεί είτε σε μία κεντρική δημόσια αρχή που έχει συσταθεί για τον σκοπό αυτό (συγκεντρωτικό σύστημα), είτε στις αρμόδιες τοπικές διοικήσεις (αποκεντρωτικό σύστημα) είτε σε συνδυασμό αυτών (υβριδικό σύστημα). Με δεδομένο ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις αποτελούν τις κρισιμότερες ιατρικές πράξεις, σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες υγείας που λαμβάνουν οι ασθενείς, η παρούσα μελέτη έχει ως ερευνητικό στόχο, αφενός την αξιολόγηση των τύπων προμηθειών υγείας με βάση το βαθμό συγκέντρωσης, αφετέρου την επίδραση της κεντρικής διαχείρισης προμηθειών υγείας στην ποιότητα και το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών σε έναν κρίσιμο ιατρικό τομέα, όπως τον χειρουργικό, όπου η ζήτηση για χειρουργικές επεμβάσεις συνεχώς αυξάνεται, κυρίως λόγω της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού. Μέθοδοι: Η εργασία εφάρμοσε έναν αναλυτικό ερευνητικό σχεδιασμό, ο οποίος διεξήχθη σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, μέσω της θεωρητικής βιβλιογραφικής έρευνας συλλέχθηκαν ποιοτικά δεδομένα σχετικά με τον τύπο προμηθειών υγείας των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση το βαθμό συγκέντρωσης. Στη δεύτερη φάση, μέσω του αρχείου της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας και των επτά Υγειονομικών Περιφερειών της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τις βάσεις δεδομένων της Διεθνούς Διαφάνειας, του Ευρωβαρόμετρου και της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας συλλέχθηκαν, επεξεργάστηκαν και συγκρίθηκαν ποσοτικά δεδομένα σχετικά με τιμές υλικών χειρουργείου, επιπέδων διαφθοράς και δαπανών υγείας, προκειμένου να επικυρωθούν τα ευρήματα της πρώτης φάσης και να αποκτηθούν πρόσθετες γνώσεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ κεντρικοποίησης, διαφθοράς και δαπανών υγείας. Αποτελέσματα: Η μελέτη αποκάλυψε σημαντικές διαφορές στα συστήματα προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης μεταξύ των κ-μ της ΕΕ, επιβεβαιώνοντας ότι διαφέρουν λόγω της διαφορετικής οργανωτικής δομής και των κοινωνικοοικονομικών επιλογών τους. Εντοπίσαμε τρεις τύπους προμηθειών υγείας στην ΕΕ με βάση το βαθμό συγκέντρωσης: τον συγκεντρωτικό, αποκεντρωτικό και υβριδικό τύπο προμηθειών. Διαπιστώσαμε μια αυξανόμενη στρατηγική τάση προς την κατεύθυνση της συγκέντρωσης των αγορών στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης των χωρών της ΕΕ. Τα ευρήματά μας έδειξαν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της κεντρικοποίησης και της διαφθοράς. Oι χώρες της ΕΕ που εφαρμόζουν συγκεντρωτικά συστήματα προμηθειών υγείας και διαθέτουν ένα κεντρικό φορέα προμηθειών τείνουν να εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα διαφθοράς. Συμπεράσματα: Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η διαφθορά είναι πιθανό να μειωθεί όταν οι διαδικασίες αγορών είναι συγκεντρωτικές. Η αποδοτικότητα ενός συστήματος υγείας δύναται να επιτευχθεί μέσω της αποτελεσματικής συγκέντρωσης των προμηθειών υγείας. Η συγκέντρωση των προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης μέσω ενός κεντρικού φορέα αγορών μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό και ισχυρό εργαλείο για τη μείωση του κόστους και την καταπολέμηση της διαφθοράς στη δημόσια υγεία. Ειδικότερα όμως για την προμήθεια υλικών χειρουργείου, τα αποτελέσματα της έρευνάς μας αποδεικνύουν ότι ο συνδυασμός κεντρικών και αποκεντρωτικών αγορών με χρήση συμφωνιών–πλαισίων εντός ενός Δυναμικού Συστήματος Αγοράς (ΔΣΑ) θα μπορούσε να αποτελέσει έναν πολλά υποσχόμενο υβριδικό τύπο προμηθειών, αποκομίζοντας ταυτόχρονα τα οφέλη και των δύο συστημάτων τόσο ως προς την εξοικονόμηση κόστους όσο και ως προς τη διατήρηση ή βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον χειρουργικό ασθενή.