Στρατηγικές διαμόρφωσης του κοινωνικού δεσμού, στην ελληνική κοινωνία, σε περιβάλλον απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων

Abstract

The research objective of the current PhD has to do with the shaping strategies of social bond in a sample of Greek adult participants. It has to do with the interpretation of the participants' attempts to cope with a new reality. Through their experiences and their personal capital, conclusions are inferred regarding the strategies and tendencies of shaping the social bond. As a central working hypothesis, the present Thesis aims to identify the ways in which the social bond is formed today in the Greek society, as a consequence of the establishment of deregulated labor relations. In other words, we will be investigating the relationship with work as a status and how this relationship affected the rest of social relationships with family, education, the free choices that someone is called to make as an adult and any other form of collective bond. Finally, how the organic participation bond, i.e. the bond that stems from the division of labor in a modern and organized society, was affected by this whole situation and how it also affects the other types of social bond. For modern society, the organic participation bond is the core on which the edifice of contemporary society is built. This type of bond is the criterion of well-being in a society. Together with the family bond, which precedes the organic one in time, they are the two pillars on which the modern social structure is built. The present research was conducted using qualitative methods, in particular, semi-structured interviews. The participants were invited to answer, based on their experiences, a series of questions that reveal the way in which they experience in their daily lives, on the one hand, the changes that have taken place in the labor market and on the other, the ways of dealing with this new social reality. With the participants belonging to the entire age spectrum of the active population, coming from the entire spectrum of educational level and family status and of course belonging to both sexes, they shared their experiences, giving the impetus for the direction in which the social bond is moving in the Greek society. Τhe results of the research are indicative and shed light on the tendencies of social bond configuration. Beyond capturing the experiences of the participants in each type of social bond, they also highlight at what degree the new labor and social reality influence each type of bond. For example, the organic is the type of social bond that seems to be most affected. With the deregulated labor market and the generalized precariousness in this field, it is the organic type that suffers the greatest blow. The family bond maintains a stable presence in the Greek society, but we notice that this type of bond has also lost a lot in relation to previous decades. Similarly, the educational bond nowadays loses its momentum compared to the past. The collective bond (citizenship) is also in a completely disorganized and unstable course, since it is this bond that incorporates all the above types of bonds. Finally, the least-affected bond type seems to be the elective participation bond, as a sign of optimism, in what the rest of the bond types suffered. In conclusion, we should emphasize that the dominant role in consolidating each bond type is played by everyone's personal capital, which makes the greatest difference in relation to the strategies that ultimately co-shape the social bond.

Το αντικείμενο της παρούσας διατριβής έχει να κάνει με τις στρατηγικές διαμόρφωσης του κοινωνικού δεσμού από τα δρώντα υποκείμενα. Είναι η ερμηνεία της προσπάθειας των συμμετεχόντων να αντεπεξέλθουν στα νέα δεδομένα. Μέσω των βιωμάτων τους και του προσωπικού κεφαλαίου του καθενός, τεκμαίρονται συμπεράσματα ως προς τις στρατηγικές και τις τάσεις διαμόρφωσης του κοινωνικού δεσμού. Ως κεντρική υπόθεση εργασίας της διατριβής, θα αναζητηθούν οι τρόποι που συγκροτείται σήμερα ο κοινωνικός δεσμός στην ελληνική κοινωνία, ως συνέπεια της εγκαθίδρυσης απορρυθμισμένων εργασιακών σχέσεων. Δηλαδή θα διερευνηθεί η σχέση με την εργασία ως αξιακό καθεστώς και πώς αυτή η σχέση επηρέασε τις υπόλοιπες κοινωνικές σχέσεις (δεσμούς) με την οικογένεια, την εκπαίδευση, τις ελεύθερες επιλογές που καλείται να κάνει ως ενήλικο άτομο και κάθε μορφής συλλογικό δεσμό. Με άλλα λόγια, πως ο οργανικός δεσμός, δηλαδή ο δεσμός που πηγάζει από τον καταμερισμό της εργασίας σε μία σύγχρονη και οργανωμένη κοινωνία, επηρεάστηκε από όλη αυτήν την κατάσταση, αλλά και επηρέασε τους υπόλοιπους τύπους κοινωνικού δεσμού. Για τη νεωτερική κοινωνία, ο οργανικός δεσμός είναι θα λέγαμε ο πυρήνας πάνω στον όποιο στήνεται το οικοδόμημα της σύγχρονης κοινωνίας. Αυτός ο τύπος δεσμού, αποτελεί το κριτήριο ευημερίας σε μία κοινωνία. Μαζί με τον οικογενειακό δεσμό, ο οποίος προηγείται χρονικά του οργανικού, είναι οι δύο πυλώνες πάνω στους οποίους ορθώνεται το σύγχρονο κοινωνικό κατασκεύασμα. Η διερεύνηση του αντικειμένου, έγινε μέσω της ποιοτικής μεθόδου με ημιδομημένες συνεντεύξεις. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν βάσει των βιωμάτων τους σε μία σειρά ερωτήσεων που αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν στην καθημερινότητάς τους, από τη μία τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην αγορά εργασίας και από την άλλη τους τρόπους αντιμετώπισης όλης αυτής της νέας κοινωνικής πραγματικότητας. Με τους συμμετέχοντες να ανήκουν σε όλο το ηλικιακό φάσμα του ενεργού πληθυσμού, προερχόμενοι από όλο το φάσμα του μορφωτικού επιπέδου, οικογενειακής κατάστασης και ανήκοντας και στα δύο φύλα, κατέθεσαν τις εμπειρίες τους και τα βίωμα τους, δίνοντας το στίγμα για την κατεύθυνση που πλέον κινείται ο κοινωνικός δεσμός στην ελληνική κοινωνία. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ενδεικτικά ως προς την τάση διαμόρφωσης πλέον του κοινωνικού δεσμού. Πέραν του ότι αποτυπώνουν τα βιώματα των συμμετεχόντων σε κάθε έναν τύπο δεσμού, μας δείχνουν και σε ποιον βαθμό έχει επηρεαστεί ο κάθε τύπος δεσμού από τη νέα εργασιακή και κοινωνική πραγματικότητα. Για παράδειγμα, ο τύπος κοινωνικού δεσμού που φαίνεται να επηρεάστηκε περισσότερο, είναι ο οργανικός. Με την απορυθμισμένη αγορά εργασίας και την γενικευμένη επισφάλεια σε αυτό το πεδίο, είναι ο τύπος κοινωνικού δεσμού που έχει υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα. Ο οικογενειακός δεσμός, διατηρεί μία σταθερά στην ελληνική κοινωνία, αλλά παρατηρούμε ότι και αυτός ο τύπος δεσμού, έχασε πολλά από τα κεκτημένα του σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για τον εκπαιδευτικό δεσμό, ο οποίος χάνει στις μέρες μας τη δυναμική του, σε σύγκριση με παλιότερα. Ο συλλογικός δεσμός είναι και αυτός σε μία εντελώς απορρυθμιστική και ασταθή πορεία, μιας και είναι αυτός που ενσωματώνει όλους τους παραπάνω τύπους κοινωνικού δεσμού. Τέλος, αυτός που φαίνεται να έχει πληγεί λιγότερο είναι ο δεσμός των προσωπικών επιλογών, ως μία ένδειξη αισιοδοξίας θα λέγαμε, σε όσα δύσκολα επέφεραν οι υπόλοιποι τύποι δεσμού. Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι κυρίαρχο ρόλο στην ισχυροποίηση του κάθε τύπου δεσμού, παίζει το προσωπικό κεφάλαιο του καθενός, που κάνει και τη μεγάλη διαφορά σε σχέση με τις στρατηγικές που τελικά συνδιαμορφώνουν τον κοινωνικό δεσμό.