Μετοικεσίες Ηπειρωτών στην περιοχή της Θράκης κατά τη νεότερη και σύγχρονη περίοδο: ιστορική και λαογραφική προσέγγιση

Abstract

It is historically proven that after the arrival of the Ottomans in the European Continent and the use of Andrianople as their first capital in Europe, the first relocations of Epirotes in the region of the historical Thrace started taking place. These relocations were mainly due to the settlement programme of Süleyman I (1520-1566) and Selim II (1566-1574), the persecutions after Ioannis Kastriotis death in the North part of Epirus, the occasional unsuccessful revolutions, (Bishop Trikkis Dionysius the Philosopher” in 1600-1611 with the withdrawal of many privileges, The ¨Orlov revolt¨ with the destruction of Moscopole in 1769, the epic struggles of the Souliotes against the renowed Ali Pasha which led to new persecutions, depopulation of whole areas and immigration etc). Some relocations were also due to commercial reasons, mainly due to the well-known “Chtistades”, the rock craftsmen from Konitsa, Korytsa and Tzoumerka who were roaming the whole Balkan peninsula in order to rebuild churches, mosques, bridges etc. As a result of all the above, and as it is also proven through the present study, a great number of villages and towns show indications of either an entire establishment or a population reinforcement of existing settlements by Epirotes. Today, such towns and villages, like Soufli, Metaksades, Petrades and Petrota, Mandritsa, Kavakli, Komotini, Ksanthi, Zaloufi and Kesani but also many others not in the archival sources, keep the verbal tradition of the Epirotes, the customs, songs and dance patterns, they have the similar or the same surnames, heirlooms, local monuments etc. Even today, relocations still take place with Epirotes who live and work in the area, as can be proven by the cultural associations (Glub of Epirotes Evrou, Club of Epirotes North Evrou and Friends “APEIROTAN”, Club of Epirotes Rodopis etc) whose main aim is to preserve but also present the special identity of their members, through actions that actually aim to (re)invent their identity.

Είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο ότι με την έλευση των Οθωμανών στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο και την χρήση της Αδριανούπολης ως πρώτης πρωτεύουσάς τους στον ευρωπαϊκό χώρο, σημειώνονται οι πρώτες μετοικεσίες Hπειρωτών στην περιοχή της ιστορικής Θράκης. Μετοικεσίες που οφείλονταν κυρίως στα εποικιστικά προγράμματα των Σουλεϊμαν Α΄ (1520 – 1566) και Σελίμ Β΄ (1566 – 1574), στις διώξεις που επακολούθησαν τον θάνατο του Ιωάννη Καστριώτη στο βόρειο μέρος της Ηπείρου, στις κατά καιρούς αποτυχημένες επαναστάσεις, (¨Μητροπολίτη Τρίκκης Διονυσίου του Φιλοσόφου¨ το 1600-1611 με την αφαίρεση πολλών προνομίων, ¨Ορλωφικά¨ με την καταστροφή της Μοσχόπολης το 1769, τους επικούς αγώνες των Σουλιωτών εναντίον του περίφημου Αλή Πασά οι οποίοι οδήγησαν σε νέες διώξεις, ερημώσεις ολόκληρων περιοχών και μεταναστεύσεις, κ.α). Αλλά και μετοικεσίες που οφείλονταν σε εμπορικούς λόγους και κυρίως στους περίφημους χτιστάδες, τεχνίτες της πέτρας, από τα μαστοροχώρια της Κόνιτσας, της Κορυτσάς και των Τζουμέρκων που όργωναν όλη τη βαλκανική χερσόνησο για την ανοικοδόμηση εκκλησιών, τζαμιών, γεφυριών κτλ. Αποτέλεσμα όλων αυτών, και μέσα από την παρούσα μελέτη, να παρατηρείτε σήμερα ένας μεγάλος αριθμός χωριών και πόλεων με ενδείξεις είτε για την εξ ολοκλήρου ίδρυση τους, είτε για την πληθυσμιακή ενίσχυση ήδη υπαρχόντων οικισμών από Ηπειρώτες. Σήμερα στις πόλεις και τα χωριά αυτά, όπως το Σουφλί, οι Μεταξάδες, οι Πετράδες και τα Πετρωτά, η Μανδρίτσα, το Καβακλί, η Κομοτηνή, η Ξάνθη, το Ζαλούφι και η Κεσάνη αλλά και πολλά άλλα, εκτός των αρχειακών πηγών, να διατηρείται η προφορική παράδοση της εξ Ηπείρου καταγωγής των κατοίκων, κοινά έθιμα, τραγούδια και χορευτικά μοτίβα, όμοια - κοινά με αντίστοιχα της Ηπείρου επίθετα, οικογενειακά κειμήλια και τοπικά μνημεία κτλ. Αλλά και στις μέρες μας οι μετοικεσίες συνεχίζονται με Ηπειρώτες που ζουν και εργάζονται στην περιοχή, όπως φανερώνουν οι αντίστοιχοι πολιτιστικοί σύλλογοι (Σύλλογος Ηπειρωτών Ν. Έβρου, Σύλλογος Ηπειρωτών Βορείου Έβρου και Φίλων ¨ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ¨, Σύλλογος Ηπειρωτών Ν. Ροδόπης κ.α) που έχουν ως σκοπό τη διατήρηση αλλά και προβολή της ιδιαίτερης ταυτότητάς των μελών τους, μέσα από δράσεις που αποσκοπούν κατά βάθος στην (ανα)κατασκευή της ταυτότητάς τους.