Η εκπαιδευτική πολιτική της Βουλγαρίας στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (1941-1944)

Abstract

The purpose of this research is a) to designate the educational policy promoted by the Bulgarian State in Eastern Macedonia and Western Thrace during the Bulgarian occupation of years 1941-1944, and b) to present educational mechanisms which were activated in order for populations of Eastern Macedonia and Western Thrace to consolidate the Bulgarian national language and consciousness.The principal method of processing and interpretation of the research material was based on a combination of the historical analysis method suggested by Robert Marichal in the fourth volume of the work History and its Methods (Athens 2001), and ethnographic techniques and perspectives suggested by Popi Pigiaki in her work Ethnography, The study of the human aspect in Social and Educational research (Athens 2004). Valuable help with the interpretation of the research material was provided by the perspectives of the cartographic method and diplomatics.The conclusions of the research indicated the following: The Bulgarian educational policy which was implemented during the period of 1941 – 1944 in the “district of Aegean” (Belomorie), as in all the new lands, is in general not differentiated from the one implemented in the inner part of Bulgaria. The public educational policy during the period above aspires on one hand to national homogenization and consistency of the “unified” population of the “Great Bulgaria”, and on the other hand to the refutation of the communistic and English propaganda (as well as the combating of all enemies of the nation and the state). Due to that, state – national education of students and citizens of the unified territorial dominion becomes the prime objective of education.The Ministry of National Education, which practiced the Bulgarian educational policy during 1941 – 1944, constructs the new school and the new teacher through a series of legal redefinitions of the system of education, in order to build “Great Bulgaria” on solid ground. These legal redefinitions, though, are not so new. Greek researchers, who dealt with educational and broader history in the framework of Greek – Bulgarian antagonism over Macedonia, have detected the application of many of the reformations of educational law above, in many phases of the Macedonian Question.During the entire Greek – Bulgarian antagonism over Macedonia, and as long as the mechanism of education is one of the most fundamental ideological transformers of national consciousness, the new in each case legal redefinitions of the system of education are realized by both sides on the same old terms. These terms are determined by the official nationalist state ideology of the 19th century, which in turn legalizes the policies of expansionism and territorial demands even in the 20th century.

Σκοπός της έρευνας αυτής είναι: α) να αναδειχθεί η εκπαιδευτική πολιτική που προωθήθηκε από το Βουλγαρικό Κράτος στην Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη κατά τη βουλγαρική κατοχή των ετών 1941-1944 και β) να παρουσιαστούν οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί που ενεργοποιήθηκαν, προκειμένου να εμπεδωθεί η εθνική βουλγαρική γλώσσα και συνείδηση στους πληθυσμούς της Ανατολικής Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης. Η βασική μέθοδος επεξεργασίας και ερμηνείας του ερευνητικού υλικού στηρίχτηκε σε ένα συνδυασμό της μεθόδου ιστορικής ανάλυσης που προτείνει ο Robert Marichal στο Δ΄ τόμο του έργου Ιστορία και μέθοδοί της, (Αθήνα 2001) και εθνογραφικών τεχνικών και οπτικών που προτείνει η Πόπη Πηγιάκη στο έργο Εθνογραφία, Η μελέτη της ανθρώπινης διάστασης στην Κοινωνική και Παιδαγωγική έρευνα (Αθήνα 2004). Πολύτιμη βοήθεια κατά την ερμηνεία του ερευνητικού υλικού παρείχαν οι οπτικές της χαρτογραφικής μεθόδου και της διπλωματικής.Τα συμπεράσματα της έρευνας ανέδειξαν τα παρακάτω:Η βουλγαρική εκπαιδευτική πολιτική που εφαρμόστηκε κατά την περίοδο 1941-1944 στην «περιφέρεια Αιγαίου», όπως και σε όλα τα νέα εδάφη, σε γενικές γραμμές δε διαφοροποιείται από αυτή που εφαρμόστηκε στο εσωτερικό της Βουλγαρίας. Η κρατική εκπαιδευτική πολιτική κατά την παραπάνω περίοδο επιδιώκει από τη μια μεριά την εθνική ομογενοποίηση και συνοχή του «ενοποιημένου» πληθυσμιακού σώματος της «Μεγάλης Βουλγαρίας» και από την άλλη την ανασκευή της κομμουνιστικής και της αγγλικής προπαγάνδας (όπως και την πάταξη όλων των εχθρών του έθνους και του κράτους). Για το λόγο αυτό πρώτιστος στόχος της εκπαίδευσης γίνεται η εθνική - κρατική διαπαιδαγώγηση των μαθητών και πολιτών της «ενοποιημένης» εδαφικής επικράτειας.Οι φορείς άσκησης της βουλγαρικής εκπαιδευτικής πολιτικής, κατά την περίοδο 1941-1944 προκειμένου να οικοδομήσουν σε στέρεες βάσεις τη «Μεγάλη Βουλγαρία», δομούν το νέο σχολείο και το νέο εκπαιδευτικό, μέσω μιας σειράς νομοθετικών αναπροσδιορισμών του εκπαιδευτικού συστήματος. Μόνο που οι νομοθετικοί αυτοί αναπροσδιορισμοί δεν είναι και τόσο νέοι. Έλληνες ερευνητές, που ασχολήθηκαν με την εκπαιδευτική αλλά και την ευρύτερη ιστορία στα πλαίσια του ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού για τη Μακεδονία, ανίχνευσαν την εφαρμογή πολλών από τις παραπάνω μεταρρυθμίσεις της εκπαιδευτικής νομοθεσίας, σε διάφορες φάσεις του Μακεδονικού Ζητήματος.Σε όλη τη διάρκεια του ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού για τη Μακεδονία και για όσο διάστημα ο μηχανισμός της εκπαίδευσης αποτελεί έναν από τους βασικότερους ιδεολογικούς μετασχηματιστές εθνικών συνειδήσεων, οι νέοι κάθε φορά νομοθετικοί αναπροσδιορισμοί του εκπαιδευτικού συστήματος πραγματοποιούνται και από τις δύο πλευρές με βάση τους ίδιους, παλιούς όρους. Οι όροι αυτοί καθορίζονται από την επίσημη κρατική εθνικιστική ιδεολογία του 19ου αιώνα, η οποία με τη σειρά της νομιμοποιεί τις πολιτικές επεκτατισμού και εδαφικών διεκδικήσεων ακόμη και μέσα στον 20ο αιώνα.