Εθνικές αντιπαραθέσεις στη Νότια Θράκη: κοινωνικές, οικονομικές και ιδεολογικές παράμετροι: η περίπτωση της Μητροπόλεως Αδριανουπόλεως, 1870-1912

Abstract

In the five parts of this dissertation is attempted a comprehensive approach cocerning all aspects, economic, social, political and ideological, that led to the split of the Orthodox millet in Edirne during the period from the adoption of the Bulgarian Exarchate firman issuing to the outbreak of the Balkan Wars. Initially, we attempted to describe the different organising contexts of people, namely the geographical, administrative, religious and community context. We completed the first part with the study of the influence of Ottoman Reformation in the area. In the second part we tried to study the identities of populations and to find out the numbers of the population in the Metropolis of Adrianople, as well as in the wider region of the Sandzaks in which it is spread. In the third part of the thesis we described the development of the rural economy in the region through its integration in European capitalism, as well as the subsequent rise of the middle urban classes of the city due to the expansion of the economy, and the penetration of nationalisms. Then in the third part are analyzed extensively the various intra conflicts that took place in Edirne since the period of the Crimean War, and with increasing intensity since the 1880s. These conflicts between opposing parts of citizens are mainly expressed by each Metropolitan of Adrianople and each Greek consul. These are the consequence of the penetration of Greek nationalism that caused the subsequent challenge of the privileges and power of the Patriarchate by the Greek state in this region, as it happened in general in the Ottoman Empire after the voting of National Legislation of the millet. Similar phenomena that challenged the Exarchist power in the city by some part of the local elite and Exarchist citizens are also found in the Bulgarian case. Finally, we identified the methods used by all sides for the affiliation of people and their inclusion in one or the other millet. Particularly we focused on the processes of economic exclusion of Exarchists from the rural economy or the operation of shops in towns undertaken by the Greek side. In the last part of this thesis we studied the efforts of the patriarchal and exarchist side to expand the primary and secondary schools in Edirne and the countryside under the authority to the Metropolis of Adrianople, and the competition concerning these issues. Finally, we described the difficulties of the task for both sides, Patriarhists and Exarhists, as well as the conflicts between Greek nationalists and Patriarhists to control education, as well as between the Exarchate and the extreme nationalists of IMRO who were active in the region.

Στα πέντε μέρη της διατριβής αυτής επιχειρείται μια σφαιρική προσέγγιση όλων των παραμέτρων, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών που οδήγησαν στη διάσπαση του ορθόδοξου μιλλέτ στην Αδριανούπολη κατά την περίοδο αμέσως μετά από την έκδοση του φιρμανίου ίδρυσης της Βουλγαρικής Εξαρχίας μέχρι την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων. Αρχικά, επιχειρήσαμε να περιγράψουμε τα διαφορετικά πλαίσια οργάνωσης των ανθρώπων, γεωγραφικό, διοικητικό, εκκλησιαστικό και κοινοτικό. Ολοκληρώσαμε το πρώτο μέρος με τη μελέτη της επίδρασης των Οθωμανικών Μεταρρυθμίσεων στην περιοχή. Στο δεύτερο μέρος επιχειρήσαμε τη μελέτη των ταυτοτήτων των πληθυσμών και προσεγγίσαμε τα πληθυσμιακά δεδομένα στη Μητρόπολη Αδριανουπόλεως, όπως και στην ευρύτερη περιοχή των σαντζακίων εντός των οποίων αυτή εκτεινόταν. Στο τρίτο μέρος της διατριβής περιγράψαμε την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας στην περιοχή μέσα από την ένταξή της στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό, όπως και την επακόλουθη άνοδο των μεσαίων αστικών στρωμάτων της πόλης που οφείλεται τόσο στην ανάπτυξη της οικονομίας, όσο και στη διείσδυση των εθνικισμών. Στη συνέχεια, στο τρίτο μέρος, αναλύθηκαν εκτενώς οι διάφορες ενδοκοινοτικές συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στην Αδριανούπολη ήδη από την περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου και με αυξανόμενη ένταση μετά τη δεκαετία του 1880. Αυτές οι συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιτιθέμενες μερίδες πολιτών εκφράζονταν κυρίως από τον εκάστοτε Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως και τον εκάστοτε Έλληνα πρόξενο. Αποτελούσαν δε συνέπεια της διείσδυσης του ελληνικού εθνικισμού που προκάλεσε την επακόλουθη αμφισβήτηση στα προνόμια και στην εξουσία του Πατριαρχείου από το ελληνικό κράτος στην περιοχή αυτή, όπως συνέβη άλλωστε γενικότερα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την ψήφιση των Εθνικών Κανονισμών. Αντίστοιχα φαινόμενα αμφισβήτησης της εξαρχικής εξουσίας στην πόλη από κάποια μερίδα των ντόπιων εξαρχικών ελίτ και μέρους των πολιτών εντοπίζονται και στη βουλγαρική περίπτωση. Τέλος, εντοπίσαμε τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται από όλες τις πλευρές για τον προσεταιρισμό των πληθυσμών και την ένταξή τους στο ένα ή στο άλλο μιλλέτ, ενώ εστιάσαμε στις μεθόδους οικονομικού αποκλεισμού των εξαρχικών από την αγροτική οικονομία ή τη λειτουργία των καταστημάτων που επιχειρήθηκε από την ελληνική πλευρά. Στο τελευταίο μέρος της διατριβής αυτής μελετήσαμε την προσπάθεια της πατριαρχικής και εξαρχικής πλευράς να διευρύνουν τα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Αδριανούπολη και στην ύπαιθρο που υπάγονταν στη Μητρόπολη Αδριανουπόλεως, καθώς και τον ανταγωνισμό μεταξύ τους για τα θέματα αυτά. Τέλος, περιγράψαμε τις δυσκολίες του εγχειρήματος και για τις δύο πλευρές, πατριαρχική και εξαρχική, όπως και τις ενδοκοινοτικές συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων εθνικιστών και πατριαρχικών για τον έλεγχο της εκπαίδευσης, καθώς και μεταξύ της Εξαρχίας και των ακραίων εθνικιστών της ΕΜΕΟ που δρούσαν στην περιοχή.