Ο ρόλος της εκπαιδευτικής ηγεσίας στη διαχείριση της πολυπολιτισμικής σύνθεσης του σύγχρονου σχολείου και στη διαμόρφωση πλουραλιστικής εσωτερικής εκπαιδευτικής πολιτικής

Abstract

The increased immigration in recent years in Greece has resulted in intense diversity in schools, from which arise a multitude of new needs that must be administrated by the leader teacher, since the way they implement their leadership has a direct effect on the student outcomes and the perceptions of the teachers are considered of great importance in outlining an effective leadership. In this study, an attempt was made to investigate the perceptions of Primary and Secondary education teachers throughout Greece using an online questionnaire in order to outline how educational leadership is implemented in the modern school, as well as the intention of teachers to take an active role in co-shaping internal educational policy for diversity issues of their school. The sample of the research was 1052 teachers. Initially, teachers' perceptions were recorded in the axes of educational administration, human relations management, cooperation with society, and management of curricular programs by their teacher leader, as well as their intention to take an active role in the above axes was recorded. This was followed by the control of the effect of the social profile of the sample on their perceptions and their declarations of intention between the questions of each axis. Next, a correlation test followed between the axes, trying to examine the multidimensional role of the leader teacher. Additionally, it was investigated whether their perceptions of the educational leader could function as predictive indicators of their intention and whether demographic characteristics influence predictive ability. Then the questions were classified according to new criteria, resulting in the creation of factors such as democratic leadership, inclusion in administration, critical approach to the educational process, and positive attitude towards diversity. Correlation tests were carried out on the new factors both between the questions of each factor and between them, while the demographic characteristics were tested if they function as predictive indicators. The existence of associations led to mediation analyses, while the catalytic role of demographic characteristics led to moderation analyses. By the findings, this research outlines the profile of a leader teacher free from old-style centralized remnants, who embrace transformational leadership styles as well as the need of the teachers to take an active role in educational becoming. The need of both women, as well as educational reserves, to take responsibility and change established perceptions that want them on the sidelines was highlighted. It was confirmed that the modern educational leader must be, in addition to being an executive manager, a source of inspiration for their followers. Based on the holistic model of Brauckman and Pashiardis (2008), the multidimensional nature of the leader teacher and the need for the simultaneous use of several leadership styles were highlighted. In addition, the findings revealed a change in the utilization of the hierarchy of Maslow's basic needs in educational administration since the last positions of the pyramid are not simply based on individual effort. Finally, the need of men and older teachers for external activation regarding role undertake, became apparent.

Η αυξημένη μετανάστευση των τελευταίων ετών στον ελλαδικό χώρο έχει ως αποτέλεσμα την έντονη ποικιλομορφία στα σχολεία από την οποία απορρέουν πλήθος νέων αναγκών που απαιτούν σωστή διαχείριση για την αποφυγή μελλοντικών προβλημάτων. Το βασικό αυτό ρόλο καλείται να επιτελέσει ο ηγέτης εκπαιδευτικός αφού όπως υποστηρίζεται και βιβλιογραφικά ο τρόπος εφαρμογής της ηγεσίας του έχει άμεση επίδραση στα μαθητικά παράγωγα, με τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών να θεωρούνται βαρύνουσας σημασίας στη σκιαγράφηση μιας αποτελεσματικής ηγεσίας. Στην παρούσα μελέτη έγινε προσπάθεια διερεύνησης των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανά την Ελλάδα με τη χρήση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου με σκοπό τη σκιαγράφηση του τρόπου εφαρμογής της εκπαιδευτικής ηγεσίας στο σύγχρονο σχολείο και της πρόθεσης των εκπαιδευτικών να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη συνδιαμόρφωση εσωτερικής εκπαιδευτικής πολιτικής για ζητήματα ετερότητας του σχολείου τους. Το συνολικό δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 1052 εκπαιδευτικοί. Σε πρώτο επίπεδο πραγματοποιήθηκε καταγραφή των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών στους άξονες, εκπαιδευτική διοίκηση, διαχείριση ανθρωπίνων σχέσεων, συνεργασία με την κοινωνία και διαχείριση αναλυτικών προγραμμάτων από τον ηγέτη εκπαιδευτικό τους και στη συνέχεια καταγράφηκε η πρόθεση των ίδιων να αναλάβουν ενεργό ρόλο στους παραπάνω άξονες. Ακολούθησε ο έλεγχος επίδρασης του κοινωνικού προφίλ του δείγματος στις αντιλήψεις τους και επί των δηλώσεων πρόθεσής τους ανάμεσα στις αποφάνσεις του κάθε άξονα. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε έλεγχος συσχέτισης στις αποφάνσεις ανάμεσα στους άξονες, θέλοντας να εξεταστεί ο πολυδιάστατος ρόλος του ηγέτη εκπαιδευτικού. Επιπρόσθετα, διερευνήθηκε αν οι αντιλήψεις τους για τον ηγέτη εκπαιδευτικό δύνανται να λειτουργούν ως προβλεπτικοί δείκτες στην πρόθεσή τους καθώς και αν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν την προγνωστική ικανότητα. Στη συνέχεια οι αποφάνσεις ταξινομήθηκαν βάσει νέων κριτηρίων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία παραγόντων όπως η δημοκρατική άσκηση διοίκησης, η συμπερίληψη στη διοίκηση, η κριτική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η θετική στάση στην ετερότητα. Πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι συσχέτισης επί των νέων παραγόντων τόσο ανάμεσα στις αποφάνσεις εκάστοτε παράγοντα, όσο και στις αποφάνσεις ανάμεσά τους, ενώ τα δημογραφικά χαρακτηριστικά ελέγχθηκαν αν λειτουργούν ως προβλεπτικοί δείκτες. Η ύπαρξη συσχετίσεων οδήγησε σε αναλύσεις διαμεσολάβησης ενώ ο καταλυτικός ρόλος των δημογραφικών χαρακτηριστικών οδήγησε σε αναλύσεις ρύθμισης. Από τα ευρήματα που προέκυψαν, η παρούσα έρευνα σκιαγραφεί το προφίλ ενός ηγέτη εκπαιδευτικού απαλλαγμένου από παλαιού τύπου συγκεντρωτικά κατάλοιπα που ασπάζεται μετασχηματιστικού τύπου μορφές ηγεσίας καθώς και την έκδηλη ανάγκη των εκπαιδευτικών να αναλάβουν ενεργό ρόλο στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Αναδείχθηκε η ανάγκη τόσο των γυναικών, όσο και των αναπληρωτών να αναλάβουν ευθύνες και να αλλάξουν παγιωμένες αντιλήψεις που τους θέλουν στο περιθώριο. Επιβεβαιώθηκε ότι ο σύγχρονος ηγέτης εκπαιδευτικός οφείλει να αποτελεί εκτός από εκτελεστικό όργανο διοίκησης, πηγή έμπνευσης για τους συμπορευτές του. Βάσει του ολιστικού μοντέλου των Brauckman και Πασιαρδή (2008), αναδείχθηκε η πολυδιάστατη φύση του ηγέτη εκπαιδευτικού και η ανάγκη για ταυτόχρονη εφαρμογή πολλών στιλ ηγεσίας. Επιπρόσθετα, τα ευρήματα ανέδειξαν ανατροπή της μέχρι τώρα εικόνας αξιοποίησης της ιεράρχησης των βασικών αναγκών του Maslow στην εκπαιδευτική διοίκηση, αφού διαφάνηκε ότι οι τελευταίες θέσεις της πυραμίδας δεν επαφίονται απλώς στην ατομική προσπάθεια. Τέλος, αναδείχθηκε η ανάγκη των ανδρών και των εκπαιδευτικών μεγαλύτερης ηλικίας για εξωτερική ενεργοποίηση αναφορικά με την ανάληψη ρόλων.