Από τη μορφολογική μέθοδο ανάλυσης του χορού στη μορφολογική μέθοδο διδασκαλίας του, τον χορευτικό γραμματισμό και την κριτική παιδαγωγική: μια έρευνα δράσης στον ελληνικό παραδοσιακό χορό

Abstract

The purpose of this research was to study the effect of a teaching program, about Greek traditional dance (GTD), with the morphological method of teaching, (a) in dance performance and (b) in dance literacy, concerning critical pedagogy. More specifically, this research investigated the effect of this program (a) in the total dance performance, (b) in the basic kinetic concepts that constitute dance performance (Body-Time-Space-Weight-Schema-Flow), separately, and (c) in cognitive and metacognitive critical thinking skills (interpretation, analysis, evaluation, inference, explanation, self-regulation), regarding apprehension of the dance form, during the teaching of GTD. For that purpose, a two-circle educational action research was conducted, with a duration of 10 and 5 weeks respectively, participating 116 sophomores of SPESS/DPSS UOA [n (a' circle)=60, n (b' circle)=56]. In every research circle, the participants were assorted in two groups: Experimental Group A, which taught with the morphological method of teaching GTD and Experimental Group B, which taught using the mimetic method. Dance performance was evaluated, before and after the implementation of the program, through Dance Performance Assessment Instrument (DPAI), while cognitive and metacognitive critical thinking skills were assessed through observation and interview. From the results of variance analyses of repeated measurements that applied on participants’ performances through DPAI, it is argued that, in both research circles, there was significant interaction between the factors “group” and “measurement” both in the total dance performance (η2 = .75 και η2 = .44, for the first and second circle, respectively) and in its individual components (η2 =.30 -.77 και η2 =.26 -.48, for the first and second circle, respectively), with the sophomores of the Experimental Group A to statistically surpass those of Experimental Group B significantly, in all the examined variables. Moreover, from the data analysis of interviews and observation, it was demonstrated that during the educational process the participants of Experimental Group A were more actively involved in critical thinking practices and techniques of information and recourses that were used, regarding the apprehension of the dance form, in contrast with the participants of Experimental Group B. Research findings of this study, in which a comparison of morphological and mimetic method of teaching GTD was made, claim the effectiveness of the morphological method in the improvement of the dance performance, and in fact in different duration programs of teaching GTD, and demonstrate that the application of this particular method leads the participants to involve in dance literacy and critical pedagogy practices, which are important for the effectiveness and quality of the course. Further investigation of effectiveness of the morphological method of teaching about dance performance, and also cultivation of critical thinking skills and forging critical thinking “dancers” will grievously contribute to the didactics of GTD.

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η μελέτη της επίδρασης ενός προγράμματος διδασκαλίας του ελληνικού παραδοσιακού χορού (ΕΠΧ), με τη χρήση της μορφολογικής μεθόδου διδασκαλίας, (α) στη χορευτική επίδοση και (β) στον χορευτικό γραμματισμό, υπό το πρίσμα της κριτικής παιδαγωγικής. Ειδικότερα, μελετάται η επίδραση του προγράμματος (α) στη συνολική χορευτική επίδοση, (β) στις βασικές κινητικές έννοιες της χορευτικής επίδοσης (Σώμα, Χρόνος, Χώρος, Βάρος, Σχήμα και Ροή), ξεχωριστά, και (γ) στις γνωστικές και μεταγνωστικές δεξιότητες της κριτικής σκέψης (ερμηνεία, ανάλυση, αξιολόγηση, εξαγωγή συμπερασμάτων, επεξήγηση και αυτορρύθμιση), σχετικά με την κατανόηση της χορευτικής μορφής, κατά τη διδασκαλία του ΕΠΧ. Για τον σκοπό, αυτό, διενεργήθηκε εκπαιδευτική έρευνα δράσης δύο ερευνητικών κύκλων, διάρκειας 10 και 5 εβδομάδων, αντίστοιχα, με τη συμμετοχή συνολικά 116 δευτεροετών φοιτητών/τριών της ΣΕΦΑΑ/ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ [n (α΄κύκλου)=60, n (β΄κύκλου)=56]. Σε κάθε ερευνητικό κύκλο, οι φοιτητές/τριες ταξινομήθηκαν σε δύο ομάδες: την Πειραματική Ομάδα Α, η οποία διδάχθηκε ΕΠΧ με τη μορφολογική μέθοδο διδασκαλίας, και την Πειραματική Ομάδα Β, στην οποία εφαρμόστηκε η μιμητική μέθοδος. Η χορευτική επίδοση των φοιτητών/τριών αξιολογήθηκε πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος, με το όργανο Αξιολόγησης της Χορευτικής Επίδοσης (Α.ΧΕ.Π.), ενώ οι γνωστικές και μεταγνωστικές δεξιότητες της κριτικής σκέψης αξιολογήθηκαν μέσω παρατήρησης και συνέντευξης. Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων διακύμανσης επαναλαμβανόμενων μετρήσεων που εφαρμόστηκαν στις επιδόσεις των συμμετεχόντων στο Α.Χ.ΕΠ., διαπιστώθηκε ότι, και τους δύο ερευνητικούς κύκλους, υπήρξε σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των παραγόντων «μέτρηση» και «ομάδα», τόσο στη συνολική χορευτική επίδοση (η2 = .75 και η2 = .44, για τον α΄ και β΄ κύκλο, αντίστοιχα), όσο και στις επιμέρους συνιστώσες της (η2 =.30 -.77 και η2 =.26 -.48 για τον α΄ και β΄ κύκλο, αντίστοιχα), με τους φοιτητές/τριες της Πειραματικής Ομάδας Α να υπερέχουν στατιστικά σημαντικά των φοιτητών/τριων της Πειραματικής Ομάδας Β, σε όλες τις εξεταζόμενες μεταβλητές. Επιπρόσθετα, από την ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων και της παρατήρησης, διαπιστώθηκε ότι, κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας και στους δύο ερευνητικούς κύκλους οι φοιτητές/τριες της Πειραματικής Ομάδας Α ενεπλάκησαν πιο ενεργά σε πρακτικές και τεχνικές κριτικής σκέψης των πληροφοριών και των πηγών που χρησιμοποιούσαν, για την κατανόηση της χορευτικής μορφής, σε σχέση με τους φοιτητές/τριες της Πειραματικής Ομάδας Β. Τα ευρήματα της παρούσας εργασίας, στην οποία πραγματοποιήθηκε σύγκριση μορφολογικής και η μιμητικής μεθόδου διδασκαλίας του ΕΠΧ, υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της μορφολογικής μεθόδου στη βελτίωση της χορευτικής επίδοσης και μάλιστα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους διδασκαλίας του ΕΠΧ, και καταδεικνύουν πως η εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου οδηγεί σε εμπλοκή των συμμετεχόντων/ουσών σε διαδικασίες χορευτικού γραμματισμού και κριτικής παιδαγωγικής, γεγονός σημαντικό για την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα του μαθήματος. Η περαιτέρω διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της μορφολογικής μεθόδου διδασκαλίας στη χορευτική επίδοση, καθώς και στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και τη δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων «χορευτών» θα συμβάλλει σημαντικά στη διδακτική πρακτική του ΕΠΧ.