Η διδασκαλία των ελληνικών παραδοσιακών χορών στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση με τη μέθοδο της μουσικοκινητικής αγωγής

Abstract

The learning process of traditional Greek dances and the appropriate way to approach young children of all grades in Primary School has occupied many researchers and instructors. The aim of the research was the implementation of a teaching model for traditional Greek dances based on the holistic approach of "Music and Movement Education Method". An additional aim was the examination of the instructions of the analytical program, by the Physical Education instructors, as far as the process of learning traditional dances is concerned in the frame of Physical education in Primary Schools. The questionnaire was filled by 92 Physical Education instructors (N=92).The intervention program was based on children’s musical and kinetic creative activities as well as on the existing, well structured kinetic forms of traditional dances in relevance to the cultural characteristics of each area. The research involved 232 students (N=232), girls and boys, aged between six to eleven. The sample was divided into two groups, that is the ‘experimental’ and ‘control’ group. The experimental group was trained under the "Music and Movement Education Method" and the creative learning method that focuses on the children, combined with the style of guided inventiveness and the divergent production style. The aim was the development of students’ creativity and their meaningful participation in the lessons of Greek traditional dances, which were enhanced with various activities like creative dancing and dramatized play. The control group was instructed (Greek traditional dances) according to the common method that focuses on the instructor, that is the guided way of instruction that prevails nowadays in schools. On the contrary, the control group was implemented the instructional or guided teaching method, suggested in the curriculum given by the Ministry of Education and Religious Affairs and the Pedagogic Institute; this method prevails in the teaching processes of Greek traditional dances in contemporary schools.The recording of the data and the evaluation of the effectiveness of the suggested program were carried out by the simultaneous participating observation of three researchers through video recording for both groups. In addition, all students filled in questionnaires before and after the research program. The results of the research showed significant differences between the experimental and the control group. Children in the experimental group showed greater interest in the lesson of Greek traditional dances than the control group, as they were active during the learning process of the dances through playing and dramatization. They developed to a great extend their motor skills and creative skills, obtained further experience on kinetics, rhythm and music as well as knowledge on Greek traditional dances and the cultural elements embodied in them. The implementation of the suggested "Music and Movement Education Method" set the prerequisites so as the process of learning Greek traditional dances would be accomplished easier and quicker than in the control group. On the contrary, students of the control group, that were taught less dances than the experimental group, presented a negative attitude and indifference to the lesson and the overall learning process of Greek traditional dances.The results of the questionnaires indicate that a significant percent (79.2%) of the Physical Education instructors, do not follow the suggestions and recommendations given by the Ministry of Education and Religious Affairs as they are, but act upon their own preferences as to the hours of instruction and the selection of the traditional dances taught. Furthermore, what prevails in the learning methodology is mainly the “Music and Movement Education” at a percent of 33%. It seems that this element is acknowledged to be useful and important, but still not included in the learning process of Greek traditional dances.The use of the suggested “Music and Movement Education Method” was a breakthrough in teaching Greek traditional dances in Primary Education; the implementation of this system on students of that age, enhanced their creativity skills and upgraded qualitatively the learning process of Greek traditional dances, as it was enriched with new kinetic activities and various exercises. Last but not least, the practice of “Music and Movement Education” could probably offer answers and solutions to the problems faced by the instructors as far as the learning process of Greek traditional dances in Primary Education is concerned.

Η διαδικασία μάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών και ο τρόπος προσέγγισης των μικρών παιδιών σε όλες τις τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης απασχόλησε πολλούς εκπαιδευτικούς και ερευνητές. Σκοπός της έρευνας είναι η εφαρμογή ενός μοντέλου διδασκαλίας των ελληνικών παραδοσιακών χορών, που έχει ως αρχή το Μουσικοκινητικό Σύστημα και βασίζεται στην ολιστική μέθοδο, καθώς και η διερεύνηση της εφαρμογής των οδηγιών και υποδείξεων του προγράμματος σπουδών (αναλυτικού προγράμματος), από τους καθηγητές Φυσικής Αγωγής, όσον αφορά την διαδικασία εκμάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών στην Φυσική Αγωγή της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από 92 καθηγητές Φυσικής Αγωγής (Ν=92). Το παρεμβατικό πρόγραμμα στηρίχθηκε στις κινητικές και μουσικές δημιουργικές δραστηριότητες του παιδιού και στις δομημένες κινητικές φόρμες των παραδοσιακών χορών σε σχέση με τα πολιτισμικά στοιχεία του κάθε τόπου. Στην έρευνα συμμετείχαν 232 μαθητές (Ν=232), αγόρια και κορίτσια, ηλικίας 6 - 11 χρονών. Το δείγμα χωρίστηκε σε δύο ομάδες στην ομάδα παρέμβασης και την ομάδα ελέγχου. Η ομάδα παρέμβασης ακολούθησε το Μουσικοκινητικό Σύστημα και κυρίως το δημιουργικό παιδοκεντρικό τρόπο μάθησης, με το στιλ της καθοδηγούμενης ανακάλυψης ή εφευρετικότητας, σε συνδυασμό με το στιλ της αποκλίνουσας παραγωγικότητας (Τhe divergent production style). Σκοπός ήταν η ανάπτυξη της δημιουργικότητας του μαθητή και η ενεργή συμμετοχή του σε ένα μάθημα διδασκαλίας ελληνικών παραδοσιακών χορών, εμπλουτισμένο με ποικίλες δραστηριότητες, όπως δημιουργικό χορό και δραματικό παιχνίδι. Η ομάδα ελέγχου ακολούθησε την εκμάθηση των ελληνικών παραδοσιακών χορών με τον παραδοσιακό δασκαλοκεντρικό τρόπο, δηλαδή την κατευθυνόμενη μορφή διδασκαλίας, η οποία είναι και η κυρίαρχη μορφή στις σημερινές σχολικές μονάδες. Η καταγραφή των δεδομένων και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έγινε με ταυτόχρονη συμμετοχική παρατήρηση τριών ερευνητών με τη μέθοδο της βιντεοσκόπησης, σε κάθε μάθημα και στις δύο ομάδες και την συμπλήρωση ερωτηματολογίων από όλους τους μαθητές πριν και μετά το ερευνητικό πρόγραμμα. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασαν σημαντικές διαφορές μεταξύ της ομάδας παρέμβασης και της ομάδας ελέγχου. Τα παιδιά της ομάδας παρέμβασης έδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το μάθημα των ελληνικών παραδοσιακών χορών συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, συμμετείχαν ενεργά στη διαδικασία εκμάθησης των χορών μέσα από το παιχνίδι και την δραματοποίηση, ανάπτυξαν σε μεγάλο βαθμό τις κινητικές και δημιουργικές τους ικανότητες, απεκόμισαν καινούριες εμπειρίες ως προς την κίνηση, τον ρυθμό και την μουσική, καθώς και γνώσεις για τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς και τα πολιτισμικά τους στοιχεία. Οι μουσικοκινητικές δραστηριότητες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ώστε η διαδικασία μάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών να επιτευχθεί πιο εύκολα και γρήγορα, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επίσης, δόθηκε η ευκαιρία να διδαχθούν περισσότεροι χοροί από ότι στην ομάδα ελέγχου. Αντίθετα, οι μαθητές της ομάδας ελέγχου παρουσίασαν μια αρνητική στάση με ιδιαίτερη αδιαφορία και ένταση ως προς το μάθημα και την γενικότερη μαθησιακή διαδικασία εκμάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών. Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων έδειξαν ότι ένα μεγάλο ποσοστό (79.2%) των καθηγητών Φυσικής Αγωγής, δεν ακολουθούν πιστά τις προτάσεις και υποδείξεις του προγράμματος σπουδών του ΥΠΕΠΘ, αλλά εφαρμόζουν τις δικές τους προσωπικές προτάσεις ως προς τις ώρες διδασκαλίας και την επιλογή των παραδοσιακών χορών. Επίσης, τα στοιχεία που κυριαρχούν στην μεθοδολογία μάθησης είναι κυρίως η "Μουσικοκινητική Αγωγή" σε ποσοστό 33%. Φαίνεται ότι πιστεύουν στην χρησιμότητα και τη σπουδαιότητα του στοιχείου αυτού, αλλά δεν γνωρίζουν πως μπορούν να το εντάξουν στη μεθοδολογία μάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών. H χρησιμοποίηση τoυ προτεινόμενου Μουσικοκινητικού Συστήματος αποτέλεσε μια καινοτομία στον τρόπο διδασκαλίας των ελληνικών παραδοσιακών χορών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Η εφαρμογή του σε μαθητές αυτής της ηλικίας ενίσχυσε τις δημιουργικές τους δεξιότητες και αναβάθμισε ποιοτικά την διαδικασία μάθησης των ελληνικών παραδοσιακών χορών εμπλουτίζοντας με καινούργιες κινητικές δράσεις και ασκήσεις. Η χρήση της Μουσικοκινητικής Αγωγής στην διδασκαλία των ελληνικών παραδοσιακών χορών πιθανόν να δώσει λύσεις και απαντήσεις στους προβληματισμούς των καθηγητών Φυσικής Αγωγής για τον τρόπο διδασκαλίας των παραδοσιακών χορών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.