Ανάπτυξη εργαλείων για την υποστήριξη λήψης αποφάσεων στην παράκτια ζώνη

Abstract

Nowadays, anthropogenic pressures in coastal areas have been seriously increased due to overpopulation and various coastal and marine activities which are constantly increased in number and intensity. As a result, the latter become often competitive with each other or have a negative impact on the marine and coastal environment. Therefore, there is need for appropriate methods and tools to assess the current status of coastal areas and plan future activities in a way to ensure the long-term provision of marine ecosystem services. Legislations have been put in place at both European and national level focusing on the development of economic activities in a way that ensures environmental sustainability.In this Ph.D. thesis, methodologies able to support the decision-making process in coastal areas, are proposed promoting at the same time the participation of relevant groups in the decision- making process. The novelty of the thesis is based on the combination of various spatial and multi-criteria methodologies, their integration with the web-based GIS technology and their application in the coastal/marine environment of Greece.The online tools developed provide the capability to assess the eutrophication status of sea water in coastal areas, to support coastal zone management and decision making by co-estimating socio-economic and environmental criteria, to study the conflicts among marine and coastal activities and assess their intensity, and to support the implementation of scenarios of delineation of activities in the context of marine spatial planning. The developed tools are available online and their application is possible via a user friendly webGIS interface which was designed and implemented for this purpose. The application of tools and their results are visualized in the interface in a comprehensive way even for users with limited knowledge on Geographical Information Systems or/and the applied methods. In this way, the maximum possible participation of relevant groups (policy and decision makers, stakeholders, wider public) is encouraged bridging therefore the existing gap among them.

H υπέρμετρη ανάπτυξη του πληθυσμού στις παράκτιες ζώνες και των παράκτιων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων έχουν οδηγήσει στην αύξηση των πιέσεων στις περιοχές αυτές οι οποίες θεωρούνται ύψιστης περιβαλλοντικής και οικονομικής σημασίας. Οι εν λόγω δραστηριότητες αυξάνονται συνεχώς σε αριθμό και ένταση, με αποτέλεσμα να γίνονται πολλές φορές ανταγωνιστικές μεταξύ τους ή να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κατά συνέπεια, υπάρχει ανάγκη για κατάλληλες μεθόδους και εργαλεία για την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και τον σχεδιασμό των μελλοντικών δραστηριοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί η μακροχρόνια παροχή των παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημικών υπηρεσιών. Κατάλληλα μέτρα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο έχουν θεσμοθετηθεί κατά καιρούς ώστε η ανάπτυξη των οικονομικών δραστηριοτήτων να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος.Στην παρούσα διδακτορική διατριβή προτείνονται μεθοδολογίες οι οποίες είναι ικανές να υποστηρίξουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στη διαχείριση της παράκτιας ζώνης προάγοντας σε μεγάλο βαθμό τη συμμετοχικότητα διαφόρων ομάδων στη λήψη των αποφάσεων αυτών. Καινοτομία της διδακτορικής διατριβής αποτελεί ο συνδυασμός διαφόρων χωρικών / πολυκριτηριακών μεθόδων για τον σκοπό αυτό, η ενσωμάτωσή και λειτουργία τους σε περιβάλλον διαδικτυακού ΓΣΠ και η εφαρμογή τους στον Ελλαδικό χώρο. Με τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν είναι δυνατή η αξιολόγηση της κατάστασης ευτροφισμού στο θαλάσσιο περιβάλλον, η διαχείριση της παράκτιας ζώνης και η υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων συνεκτιμώντας κοινωνικο-οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, η μελέτη των υφιστάμενων συγκρούσεων δραστηριοτήτων στη θαλάσσια και παράκτια ζώνη, η αξιολόγηση της έντασης των συγκρούσεων αυτών λαμβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες περιβαλλοντικές πιέσεις και η υποστήριξη της εφαρμογής εναλλακτικών σεναρίων χωροθέτησης δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού.Τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν είναι διαθέσιμα διαδικτυακά και η εφαρμογή τους είναι εφικτή μέσω διαδικτυακής δι-επιφάνειας Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών που αναπτύχθηκε για τον σκοπό αυτόν η οποία είναι φιλική προς τον χρήστη. Η εφαρμογή των εργαλείων και τα αποτελέσματα, τους οπτικοποιούνται στη διαδικτυακή επιφάνεια με τρόπο κατανοητό ακόμη και για χρήστες που δεν έχουν εξειδικευμένες γνώσεις στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών ή/και στις μεθόδους που εφαρμόζονται. Κατά τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων (διοίκηση, επιστήμονες, ενδιαφερόμενα μέρη, κοινό), διασφαλίζοντας σε σημαντικό βαθμό ότι η χάραξη πολιτικής στην παράκτια ζώνη πραγματοποιείται σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.