Όψεις της θεωρίας των Ιδεών του Πλάτωνα σύμφωνα με την πραγματεία του Πρόκλου Εἰς τόν Παρμενίδην τοῦ Πλάτωνος (Βιβλίον Δ')

Abstract

The purpose of this study is to present how we can approach and understand firstly the ontological and secondarily the conseptual aspects of platonic Ideas or Forms. I use both terms “Ideas” and “Forms” throughout my research study. More specifically, I take into account the arguments of the forth book of Proclus’ Commentaries In Plato’s Parmenides. The content of this book shows two general thematic centers, according to which we can find and write down terms and phrases of arguments, which reflect how Proclus represents and describes the Ideas or Forms on the basis of their ontological prospects. The first section deals with the concept of “participation” of sensible things to Ideas or Forms. The second one indicates the metaphysical region, where Ideas or Forms are placed in as archetypes realities. My study is focused on the first thematic sector. I divide it into four parts entitled “Cosmology”, “Methodology”, “Metaphysics or Ontology” and “Ontology- Epistemology” respectively. In the first part we present the ways of “participation”. This part deals with the establishment of the Theory of Forms and includes the Parmenides’ method and purpose in relationship with his interlocutor Socrates. In this part also, we discuss the ways of participation as proportionally physical and we show the metaphysical or ontological factors like “Matter” and “divine demiurgic forms” as necessary preconditions of participation. Finally, we deduce i) the divine demiurgic Ideas- Forms on the basis of their intellectual characteristic, ii) their theological origin or source, and iii) their hierarchical process, which concerns “designations” or “names” based on “motion or transition of essence”. By extension, the second part deals with the general conditions of “participation” and the relationship between “Whole” and “Parts”. These terms are provided on the basis of sensible reality. Specifically, this part includes all argumentative endeavors and examples of platonic Parmenides. The third part shows a universal or paradigmatic view of Ideas or Forms, like Greatness, Equality and Smallness. These Ideas-Forms are approached in a cosmological level. They have also an evolutionary structure. We conceve this structure on the basis of Ideas- Forms’ qualitative function and through the concept of “Power”. On the other hand, “Power” is approached on the basis of “geometrical” and “mathematical” terms. In conclusion, the forth part deals with the character of Ideas or Forms through the discussion about the gnosiological transition of human’s soul toward the Ontological or Metaphysical level. This “transition” has to do with “ratios” and it appropriately indicates the functions of intellectual Ideas- Forms, according to their complete ontological specification or limitation. Finally, in the forth part we present: i) the matter of where the Ideas- Forms placed in and ii) the functions of “Intellect” according to its ontological specification concerning its contents.

Ο στόχος της παρούσας ερευνητικής μελέτης συνίστατο στο να παρουσιάσουμε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προσεγγίσουμε από οντολογικής κυρίως άποψης και σε δεύτερο επίπεδο από εννοιολογικής τις πλατωνικές Ιδέες ή Είδη, όροι οι οποίοι διατυπώνονται από κοινού καθ’ όλη την διάρκεια της συγγραφικής μου πορείας. Η εν λόγω στοχοθεσία εγείρεται στην βάση του περιεχομένου τού τέταρτου βιβλίου τού Υπομνήματος του Πρόκλου Εἰς τὸν Παρμενίδην τοῦ Πλάτωνος, το οποίο αναδεικνύει δύο ευρύτερους θεματικούς άξονες. Στην βάση αυτών εντοπίζουμε και καταγράφουμε τους όρους ή τις συλλογιστικές εκείνες προκείμενες μέσω των οποίων οι Ιδέες ή Είδη αναπαριστώνται και περιγράφονται σύμφωνα με τις οντολογικές προοπτικές τους. Ο πρώτος θεματικός άξονας αφορά στην έννοια της «μέθεξης» ή της «μετοχής» των αισθητών πραγμάτων στις Ιδέες- Είδη, ενώ ο δεύτερος, διατρέχει την μεταφυσική εκείνη περιοχή στην οποία τοποθετούνται ως αρχετυπικές πραγματικότητες. Η οικεία μας μελέτη στρέφεται περαιτέρω στον πρώτο, τον οποίο από μεθοδολογικής άποψης χωρίζουμε σε τέσσερα Μέρη, αντίστοιχα, ως «Κοσμολογία», «Μεθοδολογία», «Μεταφυσική ή Οντολογία» και «Οντολογία-Γνωσιολογία». Το πρώτο Μέρος αφορά στο ζήτημα περί των τρόπων «μέθεξης ή μετοχής» των αισθητών παραγόντων στις Ιδέες-Είδη. Εδώ προβάλλεται η μεθοδολογική στόχευση και ο λόγος του Παρμενίδη προς τον Σωκράτη σχετικά με την εγκαθίδρυση της θεωρίας των Ιδεών ή Ειδών. Συζητούνται οι τρόποι μέθεξης ή μετοχής των αισθητών στις Ιδέες-Είδη ως κατά αναλογίαν φυσικοί και αναδεικνύονται οι μεταφυσικές ή οντολογικές συνθήκες, όπως η «Ύλη» και τα «θεία δημιουργικά Είδη», ως απαραίτητες προϋποθέσεις της. Τέλος, διαγιγνώσκουμε α) τις θείες δημιουργικές Ιδέες-Είδη υπό τον χαρακτήρα του «νοερού», β) τις θεολογικές συνιστώσες προέλευσής τους και γ) την ιεραρχική εκτύλιξή τους, η οποία αφορά σε ζητήματα «ἐπωνυμιών» βάσει μίας κατάστασης “μεταφοράς ουσίας και είναι”. Ακολούθως, το δεύτερο Μέρος αναδεικνύει τις ευρύτερες συνθήκες «μετοχής ή μέθεξης» και τις σχέσεις μεταξύ τού «Ὅλου» και των «Μερῶν» υπό το πρίσμα της αισθητής πραγματικότητας. Στο εδώ Μέρος, συστηματοποιούνται τα επιχειρήματα και τα παραδείγματα τού πλατωνικού Παρμενίδη. Το τρίτο Μέρος αναδεικνύει μία καθολική [ή παραδειγματική] θεώρηση των Ιδεών-Ειδών, όπως εκείνη του Μεγέθους, της Ισότητος και της Σμικρότητος, υπό το πρίσμα της κοσμολογικής θεώρησή τους. Η διάρθρωσή τους φέρεται ως εξελικτική, αναδεικνύεται στην βάση της ποιοτικής ή ειδητικής λειτουργίας τους και εξηγείται στην έννοια της «Δύναμης». Η «Δύναμη» προσεγγίζεται με την σειρά της στην βάση “γεωμετρικών” και “μαθηματικών όρων”. Εν κατακλείδι, στο τέταρτο Μέρος ο χαρακτήρας των Ιδεών-Ειδών προβάλλεται υπό όρους γνωσιολογικής μετάβασης της ανθρώπινης ψυχής στο πεδίο της Οντολογίας ή Μεταφυσικής. Αυτή η «μετάβαση» αφορά σε «λόγους» και αναδεικνύει προσιδιαζόντως τον τρόπο λειτουργίας των Ιδεών-Ειδών ως «νοερού» χαρακτήρα, σύμφωνα με την περαιωτική οντολογική προδιαγραφής τους. Κατά το πέρας του τέταρτου μέρους διανοίγεται το ζήτημα περί της τοποθέτησης των Ιδεών-Ειδών, παρουσιάζονται τρόποι ανάδειξης της λειτουργίας του «Νοῦ» και της οντολογικής προδιαγραφής του σε σχέση με τα οικεία του περιεχόμενα.