Ανθρώπινη δραστηριότητα και τεχνολογική συμπεριφορά κατά τη Μέση και την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή στη βορειοδυτική Ελλάδα: οι μαρτυρίες των λιθοτεχνιών λαξευμένου λίθου από το Μεγάλο Καρβουνάρι, τη Μολόνδρα και το Ελευθεροχώρι 7

Abstract

This study explores the technological behaviour and human activity during the UpperPleistocene in northwestern Greece. It relies on the collection and evaluation ofempirical data which have resulted from 2 main research pillars. The first pillar refersto the comparative techno-typological analysis of unpublished Middle and EarlyUpper Palaeolithic stone industries which have come to light from 3 open-air, terrarossa, archaeological sites in Thesprotia, Epirus: Megalo Karvounari-Unit 24,Molondra and Eleftherohori 7. The second pillar investigates the particularpalaeogeographical and palaeoenvironmental features of these sites, in which thestone artefacts have been created and used.The study is divided into 9 chapters. In Chapter 1, we critically overview the historyand the basic conclusions from the so far investigation of the Palaeolithic open-airsites in northwestern Greece. In Chapter 2 the methodology of the empirical datacollection is described in detail. In Chapters 3, 4 and 5 the results of the study of the 3site’s material culture, palaeogeographical and palaeoenvirromental features arepresented. In Chapter 6 the technological and land-use choices of the hominins whooccupied the 3 sites of our study are compared, in order similarities and differences insynchrony and diachrony to be identified. In Chapter 7, our empirical data are fitted inand compared to the Palaeolithic archaeological record of northwestern Greece. InChapter 8, a discussion is held on the key points of the conclusions that emerged fromthe comparing process in Chapter 7, with reference to the data about the Middle andthe Early Upper Palaeolithic period in south and southeastern Europe. In Chapter 9the conclusions of the study are summarized.Our study enriches the data about occupation and technological behaviour during theUpper Pleistocene in northwestern Greece, revising at the same time some of theprevious interpretations. The interpretative value of the Palaeolithic open-air sites inthis area should be taken into consideration through the intensification ofinvestigations.

Η παρούσα μελέτη έχει ως ερευνητικό αντικείμενο τη διερεύνηση τηςδραστηριότητας και της τεχνολογικής συμπεριφοράς των ομάδων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που έζησαν κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στη βορειοδυτικήΕλλάδα. Κάτι τέτοιο επιχειρείται μέσα από τη συγκριτική τεχνολογική καιτυπολογική μελέτη τριών συνόλων τεχνέργων λαξευμένου λίθου της Μέσης και τηςΠρώιμης Ανώτερης Παλαιολιθικής Εποχής που προέρχονται από τους υπαίθριουςχώρους χρήσης Μεγάλο Καρβουνάρι, Μολόνδρα και Ελευθεροχώρι 7 στο νομόΘεσπρωτίας, σε συνεκτίμηση με την γεωλογική, τοπογραφική καιπαλαιοπεριβαλλοντική συνάφεια των χώρων αυτών.Η μελέτη αρθρώνεται σε 9 κεφάλαια. Στο Κεφάλαιο 1 ανατρέχουμε την ιστορία,αλλά και τα βασικά συμπεράσματα που έχουν προκύψει από τη μέχρι σήμεραδιερεύνηση των υπαίθριων θέσεων της Παλαιολιθικής Εποχής στη βορειοδυτικήΕλλάδα, επισημαίνοντας ταυτόχρονα τα ερευνητικά ζητήματα που παραμένουνανοιχτά. Στο Κεφάλαιο 2 παρουσιάζεται η μεθοδολογία συλλογής των εμπειρικώνδεδομένων, καθώς και οι ειδικότεροι στόχοι της. Στα Κεφάλαια 3, 4 & 5παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της μελέτης της παλαιογεωγραφίας και τωνχαρακτηριστικών του υλικού πολιτισμού κάθε θέσης. Στο Κεφάλαιο 6 οι μαρτυρίεςγια τον υλικό πολιτισμό, τα υποκείμενα της δράσης και το χώρο στον οποίο αυτάδραστηριοποιήθηκαν, συγκρίνονται συγχρονικά και διαχρονικά και προτείνονταιερμηνείες για την εξήγηση των ομοιοτήτων και των διαφορών που προκύπτουν. ΣτοΚεφάλαιο 7 τα ευρήματα της μελέτης αντιπαραβάλλονται με και εντάσσονται στηνυπάρχουσα εικόνα για τις «οικιστικές» και τεχνολογικές επιλογές των ανθρωπίδωνκατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στη βορειοδυτική Ελλάδα, ενώ στο Κεφάλαιο 8συζητούνται βασικά σημεία των συμπερασμάτων που προκύπτουν από τη διαδικασίααυτή, με αναφορά στα δεδομένα για την Μέση και την Πρώιμη ΑνώτερηΠαλαιολιθική Εποχή στη νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό,γίνονται επίσης υποθέσεις για το είδος και το χαρακτήρα της καθαυτής ανθρώπινηςδραστηριότητας, κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στην περιοχή της βορειοδυτικήςΕλλάδας. Στο Κεφάλαιο 9 ανακεφαλαιώνονται τα συμπεράσματά της μελέτης.Η παρούσα έρευνα αυξάνει τις μαρτυρίες για την Παλαιολιθική Εποχή όχι μόνο στηβορειοδυτική Ελλάδα αλλά και στη νότια Βαλκανική. Εμπλουτίζει τα δεδομένα γιατον υλικό πολιτισμό κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο στην Ήπειρο και αναθεωρείαρκετές από τις παλιότερες αντιλήψεις για το είδος της ανθρώπινης δραστηριότητας,και την χρονο-πολιτισμική της διάσταση. Ταυτόχρονα ανοίγει αρκετά ζητήματα γιαδιερεύνηση στο μέλλον κα τονίζει την ερμηνευτική αξία των υπαίθριων χώρωνχρήσης μέσω της προσεκτικής διερεύνησής τους, της σωστής διαχείρισης καιενδελεχούς μελέτης του αρχαιολογικού αποθέματός τους.