Η πορεία κατάκτησης και εκμάθησης της μορφολογικής διαδικασίας της σύνθεσης στην ελληνική γλώσσα από μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: διδακτική προσέγγιση

Abstract

In the present study we evaluated the efficacy of a morphological awareness intervention on producing novel compounds by 367 native speakers of Greek, typically developing students. In addition, we examined whether the intervention was similarly effective for those students who differed in their initial compounding awareness skills. Furthermore, we explored the relationship between the morphological awareness of compounding and some innate characteristics of the compound words. The sample consisted of pupils who were attending kindergarten (N=110), the fifth grade of primary school (N=109) and the first grade of high school (N=148). In total, three quasi-experimental studies using a treatment and a control group were implemented, one on each grade-sample, in regular classroom settings. Whereas the control groups received the usual school training, the treatment groups received two interventions in a week. Each intervention was a 45 min a day instruction which included several activities designed to increase awareness of compounding. According to the experimental design, a pre-test and a post-test test of production of novel compounds (same for the children in each grade but different for each of the three grades) was administered. Results indicated that students in each grade receiving the instruction significantly improved their compounding awareness skills with statistically significant effect sizes on the production measurements. Furthermore, students with low or medium compounding awareness abilities at the pre-test evaluation demonstrated greatest gains due to the intervention. According to the pre-test, the children had a higher degree of morphological awareness in nouns, dvandva compounds, and the compound marker and a lower degree in exocentric compounds, deverbal compound adjectives, and the head. According to the present findings, the morphological awareness instruction that requires students to analyze, recognize, produce, and determine the meaning of compounds may be beneficial for the improvement of their morphological awareness in all grades (kindergarten, elementary school grades, high school grades).

Στην παρούσα μελέτη αξιολογήσαμε την αποτελεσματικότητα μιας μορφολογικής παρέμβασης στην παραγωγή νεολογικών σύνθετων λέξεων από 367 φυσικούς ομιλητές, μαθητές με τυπική ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, εξετάσαμε εάν η παρέμβαση ήταν εξίσου αποτελεσματική για εκείνους τους μαθητές που διέφεραν στις αρχικές τους δεξιότητες μορφολογικής επίγνωσης της σύνθεσης. Επιπλέον, διερευνήσαμε τη σχέση της μορφολογικής επίγνωσης της σύνθεσης με εγγενή χαρακτηριστικά των σύνθετων λέξεων. Το δείγμα αποτέλεσαν μαθητές που φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο (N=110), στην πέμπτη δημοτικού (N=109) και στην πρώτη γυμνασίου (N=148). Συνολικά, υλοποιήθηκαν τρία οιονεί πειράματα αξιοποιώντας πειραματικές ομάδες και ομάδες ελέγχου, μια μελέτη για κάθε τάξη-δείγμα, σε κανονικές συνθήκες τάξης. Ενώ οι ομάδες ελέγχου παρακολούθησαν το σύνηθες σχολικό πρόγραμμα, οι πειραματικές ομάδες εκτέθηκαν στην επίδραση μιας παρέμβασης δυο φορές σε μια εβδομάδα. Κάθε παρέμβαση συνιστούσε μια σαρανταπεντάλεπτη διδασκαλία ημερησίως, η οποία περιλάμβανε διάφορες δραστηριότητες σχεδιασμένες να καλλιεργήσουν τη μορφολογική επίγνωση της σύνθεσης. Σύμφωνα με τον πειραματικό σχεδιασμό, χορηγήθηκε στον προέλεγχο και στον μεταέλεγχο μια δοκιμασία σχηματισμού νεολογικών σύνθετων λέξεων (ίδια για τα παιδιά κάθε τάξης αλλά διαφορετική ανά τάξη). Τα αποτελέσματα υπέδειξαν ότι οι μαθητές που σε κάθε τάξη παρακολούθησαν την παρέμβαση βελτίωσαν σημαντικά το επίπεδο της μορφολογικής επίγνωσής τους με στατιστικά σημαντικά μεγέθη επιδράσεων στην αξιολόγηση της ικανότητας σχηματισμού. Παράλληλα, μαθητές με χαμηλές ή μεσαίες μορφολογικές ικανότητες στη διαγνωστική αξιολόγηση παρουσίασαν πολύ μεγάλα κέρδη λόγω της παρέμβασης. Υψηλότερο βαθμό επίγνωσης κατά τον προέλεγχο διέθεταν τα παιδιά στα ουσιαστικά, στις παρατακτικές δομές, και στον δείκτη σύνθεσης και χαμηλότερο βαθμό στα εξωκεντρικά σύνθετα, στα επίθετα με ρηματικό παράγωγο, και στην κεφαλή. Σύμφωνα με τα παρόντα συμπεράσματα, η διδασκαλία της μορφολογίας που απαιτεί από τους μαθητές να αναλύουν, να αναγνωρίζουν, να παράγουν σύνθετες λέξεις και να καθορίσουν τη σημασία τους είναι δυνάμει ωφέλιμη για τη βελτίωση της μορφολογικής επίγνωσής τους σε όλες τις τάξεις (νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο).