Ζητήματα αξιών πράξεων σχέσεων στη φυσικοδικαιική θεμελίωση της πολιτικής θεωρίας του Thomas Hobbes

Abstract

The framework of a critical reconstruction of the Hobbesian work is developed on the basis of three distinct, yet intertwined, theses: 1. The unity of the parts of Hobbesian thought is the unity of a system with articulation of causal cross references of its assumptions. 2. Hobbes’ philosophical edifice is founded on the basis of the continuum of the intensity absolute vs relative equipped with both the polemical and theoretical dimensions. 3. Through Hobbes’s work a new theoretical prejudice is being inaugurated in modern thought in regards to the Human, the Political and Justice: the founding idea of Power runs across all three fields, intermediated by Hobbes’ specific and proportionally constitutive structure of causality. This constitutes Hobbes' special contribution to the reading/understanding of the Human, Political, and Justice. From the starting point of this specific "vision" an insight of the critical and at the same time contradictory character of Hobbes’ work is provided. In two sections the following are reconstructed: 1. The epistemological coordinates of the Hobbesian system, 2. The Hobbesian theory of human nature. The following research arguments are presented: (a) The premises and limits of the foundation of the Natural, the Human, the Political and Justice are subjected to the Hobbesian theoretical pre-decision and problematic; (b) The Hobbesian work is a complete theory of human nature, which, ontologically-essentially constructed, is characterized by the concept of power as a means – to an end of self-preservation and social cohesion- so as to foreshadow teleologically the limits of the state of nature as “bellum omnia contra omnes”, the constitutional terms of the political as a Leviathan-authoritarianism and the political-positive law as a strictly regulatory arrangement; (c) Throughout the Hobbesian philosophical work there is, explicitly and implicitly, the continuum of an Education Theory which solidifies its radical political and social character; (d) The Hobbesian work is a distinguished foundation of one of the main antinomies of modern political thought: Nature becomes the keystone of sovereignty as part of the liberal political hegemony in the realm of ideas; (e) the development of the Hobbesian argument is created methodically as a dialogue with the Aristotelian aretological argument, with elements which illuminate the contradictory character of two entire worlds. The findings of this dissertation demonstrate a part of the political tang of Hobbes' theoretical and practical contribution to the social and political competition in its development during the condition of modernity.

Το πλαίσιο μιας κριτικής ανακατασκευής του χομπσιανού έργου αναπτύσσεται επί τη βάσει τριών διακριτών μεν, αλληλοσυμπλεκόμενων ωστόσο, θέσεων: 1. Η ενότητα των μερών του χομπσιανού όλου συνιστά ενότητα συστήματος με άρθρωση αιτιακής αλληλοαναφοράς των παραδοχών του· 2. το χομπσιανό φιλοσοφικό οικοδόμημα θεμελιώνεται στη βάση του συνεχούς της έντασης απόλυτο vs σχετικό με ταυτόχρονα πολεμική και θεωρητική διάσταση· 3. με αφετηρία το χομπσιανό έργο εγκαινιάζεται στη νεωτερική σκέψη η θεωρητική μεροληψία της θεμελιωτικής βαρύτητας της έννοιας ισχύς, η οποία, διαμεσολαβούμενη από την ιδιαίτερη και ανάλογα συγκροτητική χομπσιανή δομή αιτιότητας, συνιστά την ξεχωριστή συμβολή του Hobbes στην ανάγνωση του ανθρώπινου, του πολιτικού και του δικαίου. Με αφετηρία τη συγκεκριμένη «όραση» ερευνάται ο κριτικός και ταυτόχρονα αντινομικός χαρακτήρας του χομπσιανού έργου. Ανακατασκευάζονται σε δύο ενότητες: 1. Οι επιστημολογικές συντεταγμένες του χομπσιανού συστήματος, 2. Η χομπσιανή θεωρία της ανθρώπινης φύσης. Υποστηρίζονται τα εξής: α. Οι όροι και τα όρια της θεμελίωσης του φυσικού, του ανθρώπινου, του πολιτικού και του δικαίου υπάγονται στις προϋποθέτουσες αυτά χομπσιανή θεωρητική προ-απόφαση και προβληματική· β) το χομπσιανό έργο συνιστά πλήρη θεωρία της ανθρώπινης φύσης, η οποία, οντολογικά-ουσιολογικά συγκροτούμενη, διατρέχεται από την έννοια της ισχύος ως μέσο –κατά τον σκοπό της αυτοσυντήρησης και της κοινωνικής συνοχής- έτσι που να προοικονομεί τελεολογικά τα όρια της φυσικής κατάστασης ως “bellum omnia contra omnes”, τους όρους σύστασης του πολιτικού ως τύπου Λεβιάθαν-απολυταρχικού και το θετικό δίκαιο ως αυστηρή κανονιστική διευθέτηση· γ) σε όλη την έκταση του χομπσιανού φιλοσοφικού σχεδιασμού ενυπάρχει, ρητά και υπόρρητα, το συνεχές μιας θεωρίας Παιδείας η οποία προσδίδει σε αυτόν ριζοσπαστικό πολιτικο-κοινωνικό χαρακτήρα· δ) το χομπσιανό έργο είναι προνομιακό πεδίο θεμελίωσης μιας από τις κυριότερες αντινομίες της νεωτερικής πολιτικής σκέψης: της φυσικοποίησης της κυριαρχίας ως μέρους της φιλελεύθερης πολιτικής ηγεμονίας στο χώρο των ιδεών· ε) η ανάπτυξη του χομπσιανού επιχειρήματος οικοδομείται μεθοδικά ως διάλογος με το αριστοτελικό αρετολογικό επιχείρημα, με στοιχεία που φωτίζουν τον αντινομικό χαρακτήρα δύο ολόκληρων κόσμων. Με το σύνολο των συγκεκριμένων ευρημάτων καταδεικνύεται ένα μέρος της πολιτικότητας της θεωρητικής και πρακτικής συμβολής του Hobbes στον κοινωνικό και πολιτικό ανταγωνισμό κατά την ανάπτυξη αυτού σε όλες τις ιστορικές στιγμές της συνθήκης του νεωτερικού.