Aνάπτυξη μοντέλου σύγχρονης εξ αποστάσεως ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης για εκπαιδευτικούς που διδάσκουν μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες σε μη αστικά - απομακρυσμένα σχολεία

Abstract

The aim of this doctoral dissertation is to develop a psychoeducational support model for special educators of non-urban, rural schools. Τhis model is based on the processes of distance-modern education, and it adopts the principles of direct feedback and guidance, who are better described as coaching. On a broad perspective, the model will provide psychoeducational support to special educators, regardless of geographical constraints, oriented to their specific and unique needs. Emphasis is also given on the frequency of services offered as well as on continuous formative assessment in order to enhance the effectiveness of special educators, for the benefit of their students with learning or other difficulties. By combining findings on current needs with the findings of the international literature, the present study develops a model of psychoeducational support for special educators in non-urban, rural schools. Subsequently it applies a pilot version of the model and evaluates it by comparing it with the corresponding services that are currently offered. For the needs of the research, the "design-based research method" was chosen as the most appropriate method. The present study consists of three research stages in which different research tools, techniques and participants were used. In the first research phase, the participants sample consisted of executive members of the educational system and educators (general and special educators). Semi-structured interviews were used as a research tool to record teachers' psychoeducational needs. In the second research phase, ninety educators (general and special educators) from non-urban remote schools participated, while a questionnaire was created ad hoc as a research tool to detect and list the psychoeducational needs of teachers who teach or have taught students with special learning difficulties in non-urban, rural schools. Finally, in the third phase of the research, three special educators who support students with learning difficulties in inclusive classes in three non-urban, rural schools, participated. During this phase, Cisco Webex platform, check list, Atlas ti 8. and semi-structured interviews regarding teachers' sense of self-efficacy, were used as research tools. The findings of the research highlighted the current situation in non-urban, rural schools regarding the psychoeducational support services that are offered to special educators, according to executive members of the education system and teachers. Teachers' suggestions for alleviating the current difficulties of psychoeducational support, as well as the ways and procedures proposed by the international literature to support teachers in remote schools, were also documented. An important finding of the present study is the fact that the model of modern distance psychoeducational support developed for the needs of the present research, was applied with success in real conditions and was able to improve the sense of self-efficacy of special educators in non-urban, rural schools. In addition, comparative advantages of the proposed model over the current situation in non-urban, rural schools were documented in terms of the psycho-educational support services that are offered in matters related to efficiency, ease of implementation, implementation costs and ecological extensions.

Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η ανάπτυξη ενός ψυχοεκπαιδευτικού μοντέλου υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου των ειδικών παιδαγωγών των απομακρυσμένων σχολείων (ΜΑΑΣ). Το μοντέλο αυτό βασίζεται αφενός στις διαδικασίες της εξ αποστάσεως-σύγχρονης εκπαίδευσης, αφετέρου δε, υιοθετεί τις αρχές της άμεσα ανατροφοδοτούμενης υποστήριξης και καθοδήγησης, που ορίζεται ως coaching. Με μια διασταλτική οπτική, στόχος της παρούσας έρευνας, είναι η ανάπτυξη ενός ψυχοεκπαιδευτικού μοντέλου υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου των ειδικών παιδαγωγών, ανεξάρτητα από γεωγραφικούς περιορισμούς, προσανατολισμένο στις ιδιαίτερες και μοναδικές ανάγκες καθενός από αυτούς, με έμφαση στη δυνατότητα επιλογής της συχνότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών και της συνεχούς διαμορφωτικής αξιολόγησής τους, με τελικό στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του ίδιου του ειδικού παιδαγωγού προς όφελος των μαθητών τους με μαθησιακές δυσκολίες. Η παρούσα έρευνα αξιοποιώντας τα ευρήματα από την καταγραφή των αναγκών, σε συνδυασμό με τα ευρήματα της διεθνούς βιβλιογραφίας, αναπτύσσει ένα μοντέλο ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης των ειδικών παιδαγωγών ΜΑΑΣ και στη συνέχεια εφαρμόζει πιλοτικά το μοντέλο αυτό και το αξιολογεί συγκρίνοντάς το με την παρούσα κατάσταση ως προς τις προσφερόμενες αντίστοιχες υπηρεσίες. Για τις ανάγκες της έρευνας επιλέχθηκε ως πιο κατάλληλη μέθοδος, η «μέθοδος της έρευνας που βασίζεται στο σχεδιασμό» (Design-Based Research). Η παρούσα έρευνα αποτελείται από τρία ερευνητικά στάδια στα οποία χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικά ερευνητικά εργαλεία, τεχνικές και συμμετέχοντες. Στην πρώτη ερευνητική φάση το δείγμα των συμμετεχόντων αποτελούσαν στελέχη της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικοί (γενικής εκπαίδευσης και ειδικοί παιδαγωγοί) της πράξης και το ερευνητικό εργαλείο ήταν η ημιδομημένη συνέντευξη για την καταγραφή των ψυχοεκπαιδευτικών αναγκών υποστήριξης των εκπαιδευτικών. Στη δεύτερη ερευνητική φάση συμμετείχαν 90 εκπαιδευτικοί (γενικής εκπαίδευσης και ειδικοί παιδαγωγοί) απομακρυσμένων σχολείων, ενώ ως ερευνητικό εργαλείο δομήθηκε το ερωτηματολόγιο ανίχνευσης και καταγραφής ψυχοεκπαιδευτικών αναγκών, εκπαιδευτικών που διδάσκουν ή έχουν διδάξει μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες σε μη αστικά-απομακρυσμένα σχολεία. Τέλος, στην τρίτη φάση της έρευνας συμμετείχαν τρεις ειδικοί παιδαγωγοί που υποστηρίζουν μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες σε τμήματα ένταξης σε τρία μη αστικά-απομακρυσμένα σχολεία, χρησιμοποιώντας ως ερευνητικά εργαλεία τη Cisco Webex platform, το check list, το Atlas ti 8. και την ημιδομημένη συνέντευξη για την αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών. Τα ευρήματα της έρευνας ανέδειξαν την παρούσα κατάσταση στα σχολεία ΜΑΑΣ σχετικά με τις προσφερόμενες υπηρεσίες ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης προς τους ειδικούς παιδαγωγούς, σύμφωνα με στελέχη της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικούς της πράξης. Καταγράφηκαν επίσης οι προτάσεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τη άρση/άμβλυνση των δυσκολιών για ψυχοεκπαιδευτική υποστήριξη, που αντιμετωπίζουν στην παρούσα κατάσταση, καθώς και ποιοι τρόποι και διαδικασίες προτείνονται από τη διεθνή βιβλιογραφία για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών που υποστηρίζουν μαθητές με ΜΔ σε απομακρυσμένα σχολεία. Σημαντικό εύρημα αποτελεί το γεγονός ότι το μοντέλο της σύγχρονης εξ αποστάσεως ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης που αναπτύχθηκε για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας, κατάφερε να εφαρμοστεί σε πραγματικές συνθήκες και να βελτιώσει την αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας των ειδικών παιδαγωγών ΜΑΑΣ. Επιπροσθέτως, καταγράφηκαν συγκριτικά πλεονεκτήματα του προτεινόμενου μοντέλου έναντι της παρούσας κατάστασης στα σχολεία ΜΑΑΣ ως προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες ψυχοεκπαιδευτικής υποστήριξης σε θέματα που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα, την ευκολία εφαρμογής, το κόστος εφαρμογής και τις οικολογικές προεκτάσεις.