Ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε γονείς και στα παιδιά τους

Abstract

The present study investigates the effects of financial hardship (both subjective and objective) due to the economic crisis on parents’ mental health, parental behaviour, parents’ perception of their children’s behaviour, and the degree to which perceived social support can explain the variation of the aforementioned variables. The participants were 807 parents of children aged 6-12 years that attend Public Primary Schools in urban and non-urban areas of the region of Thessaly (142 males, 665 females), and the questionnaires were exclusively completed by the parents. The following research instruments were used: (a) a self-designed questionnaire, measuring the degree to which the parents feel that the economic crisis has affected several parts of their life, for example their profession, their financial situation, their relationship with the other members of their family (subjective financial hardship), as well as the identification of difficult situations that they have experienced during the last 12 months (objective financial hardship), (b) the standardised on a Greek population “Hospital Anxiety & Depression Scale” (Zigmong & Snaith, 1983) measuring parental levels of anxiety and depression (parents’ mental health), (c) a self-designed questionnaire about parental behaviour, measuring the degree of quality time parents spend with their children, their discipline enforcement, and their justification regarding their children’s actions, (d) the Multidimensional Scale of Perceived Social Support (Zimet , Dahlem, Zimet, & Farley, 1998) measuring their perception of social support adequacy from three specific sources: family, friends and significant other, (f) and a self-designed questionnaire for demographic data. According to the findings, financial hardship is a direct and strong predictor of Parents’ Mental Health, while social support was found to affect to some degree the relationship between financial hardship and parents’ mental health. As far as Parental Behaviour is concerned, financial hardship was found to be a predictor of small effect, which is affected to some degree by both parents’ mental health and social support. In terms of Children’s Behaviour, financial hardship was found to be a significant predictor of small strength, which is affected by social support and parents’ mental health, while parental behaviour is the strongest predictor of children’s behaviour. The findings of the present study are in accordance with previous research supporting the negative effects of financial hardship on parents’ metal health, parental behaviour, and children’s behaviour, and the development of primary health services is suggested, which could provide psychological support to parents during the present economic crisis.

Η παρούσα μελέτη διερευνά την επίδραση της οικονομικής δυσχέρειας (υποκειμενικής και αντικειμενικής) ως αποτέλεσμα της παρούσας οικονομικής κρίσης στη γονεϊκή ψυχική υγεία, στη γονεϊκή συμπεριφορά, και στην αντιλαμβανόμενη από τους γονείς συμπεριφορά των παιδιών, καθώς και το κατά πόσο η αντιλαμβανόμενη κοινωνική υποστήριξη μπορεί να εξηγήσει τη διακύμανση των παραπάνω μεταβλητών. Μελετήθηκαν 807 γονείς παιδιών 6-12 ετών που φοιτούν σε Δημοτικά Σχολεία της Θεσσαλίας (142 άντρες, 665 γυναίκες) και τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν αποκλειστικά από τους γονείς. Χρησιμοποιήθηκαν τα εξής εργαλεία: (α) αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο που μετράει τoν βαθμό στον οποίο αισθάνονται οι γονείς ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει διάφορους τομείς της ζωής τους, όπως την εργασία τους, την οικονομική τους κατάσταση, την σχέση τους με τα άλλα μέλη της οικογένειας (υποκειμενική οικονομική δυσχέρεια), καθώς και αναγνώριση δυσμενών καταστάσεων που ενδεχομένως έχουν βιώσει τους τελευταίους δώδεκα μήνες (αντικειμενική οικονομική δυσχέρεια), (β) η σταθμισμένη σε ελληνικό πληθυσμό «Νοσοκομειακή Κλίμακα Άγχους και Κατάθλιψης» (HADS) (“The Hospital Anxiety & Depression Scale”; Zigmong & Snaith, 1983) για την μέτρηση των επιπέδων άγχους και κατάθλιψης (ψυχολογικής δυσχέρειας) των γονέων (γ) αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο που εξετάζει την γονεϊκή συμπεριφορά ως προς την ενασχόληση του γονέα με το παιδί, την επιχειρηματολογία του, και την επιβολή πειθαρχίας, (δ) η Κλίμακα Θετικής Συμπεριφοράς Παιδιών (“The Positive Behaviour Scale”; Quint, Bos, & Polit, 1997) που εξετάζει την αντιλαμβανόμενη από τους γονείς συμπεριφορά των παιδιών ως προς την κοινωνική ικανότητα, την αυτονομία, και την προσαρμοστικότητα, (ε) η Πολυδιάστατη Κλίμακα Αντιλαμβανόμενης Κοινωνικής Υποστήριξης (“The Multidimensional Scale of Perceived Social Support”; Zimet, Dahlem, Zimet, & Farley, 1988), που εξετάζει την αντιλαμβανόμενη κοινωνική υποστήριξη από τον/την σύντροφο, την οικογένεια, και τους φίλους, και (στ) αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η οικονομική δυσχέρεια αποτελεί έναν άμεσο και ισχυρό προβλεπτικό παράγοντα σε ό,τι αφορά την Ψυχολογική Δυσχέρεια των γονέων, ενώ η κοινωνική υποστήριξη βρέθηκε να επηρεάζει την σχέση μεταξύ της οικονομικής και της ψυχολογικής δυσχέρειας. Σε σχέση με τη Γονεϊκή Συμπεριφορά, η οικονομική δυσχέρεια αποτελεί έναν προβλεπτικό παράγοντα μικρού μεγέθους, ο οποίος επηρεάζεται τόσο από την ψυχολογική δυσχέρεια των γονέων όσο και από την κοινωνική υποστήριξη. Σε ό,τι αφορά την Συμπεριφορά των Παιδιών, η οικονομική δυσχέρεια αποτελεί σημαντικό προβλεπτικό παράγοντα μικρής ισχύος, η οποία επηρεάζεται από την κοινωνική υποστήριξη και την ψυχολογική δυσχέρεια των γονέων, ενώ η γονεϊκή συμπεριφορά αποτελεί τον πιο ισχυρό προβλεπτικό παράγοντα της συμπεριφοράς των παιδιών. Τα ευρήματα είναι σε συμφωνία με προηγούμενες έρευνες σχετικά με τις επιπτώσεις της οικονομικής δυσχέρειας στην ψυχική υγεία των γονέων, στη γονεϊκή συμπεριφορά, και στη συμπεριφορά των παιδιών, και προτείνεται η ανάπτυξη υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής στους γονείς κατά τη διάρκεια της παρούσας οικονομικής κρίσης.