Έφηβοι και διαδίκτυο: ψυχική υγεία, υπερβολική χρήση και ο ρόλος της οικογένειας

Abstract

This research aims to highlight and appreciate the factors associated with excessive internet use. The population studied consisted of 904 students, aged 12 to 18 years and 825 parents, who came from areas of Larissa and Magnesia and in particular, from a large urban area, a prefecture's capital, a municipal unit of the prefecture's capital and an island. Students were provided with the following questionnaires: Internet Addiction Test (IAT), Brief Symptom Inventory (BSI), Self Efficacy Questionnaire for Children (SEQ-C) and Egna Minnen av Barndoms Uppfostran: “My Memories of Upbringing” for Children (EMBU-C). Students were also provided with questionnaires about socio-demographic characteristics and the use of online activities. Parents were given the Family Adaptability and Cohesion Evaluation Scale (FACES III). The findings indicated that 14.1% of students were excessive internet users and those living in the large urban area were more prone to excessive use compared to those living in the municipal unit of the prefecture's capital. The average level of internet use was higher at the age of 15 and at students who used the internet since they were in elementary school. Social media was the principal reason for using the internet, while excessive internet use was associated with social networks, online games, downloading of music, movies and other material, online gambling and pornographic websites. Additionally, gender differences in the type of online activities were identified. The average level of internet use was related to symptoms of psychopathology, academic, emotional and social self-efficacy, parental rearing practices, and family cohesion as perceived by parents. Excessive internet users had increased symptoms of psychopathology, control-overprotection, rejection and anxious rearing, and decreased academic, emotional, social self-efficacy and emotional warmth. Finally, the increased symptoms of psychopathology and the rejection by parents were the predictive factors in excessive internet use. In conclusion, adolescents in Greece are susceptible to the excessive internet use and the addictive behavior is related both to individual and social factors, such as psychological well-being and interpersonal and family relationships. Most importantly, rejection as a parental rearing practice and the psychopathology of adolescents seemed to impact upon the development of addictive behavior and should be taken into consideration by future research.

Η παρούσα έρευνα στοχεύει στην ανάδειξη και κατανόηση των παραγόντων που σχετίζονται με την υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Συμμετείχαν 904 μαθητές, ηλικίας 12 έως 18 ετών και 825 γονείς που προέρχονταν από περιοχές των νομών Λαρίσης και Μαγνησίας και ειδικότερα, από ένα μεγάλο αστικό κέντρο, μια πρωτεύουσα νομού, μια δημοτική ενότητα της πρωτεύουσας του νομού και μια νησιώτικη περιοχή. Τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους μαθητές ήταν τα εξής: το Τεστ Εξάρτησης στο Διαδίκτυο, η Συντομευμένη Κλίμακα Καταγραφής Συμπτωμάτων, το Ερωτηματολόγιο Αυτοαποτελεσματικότητας για Παιδιά και οι Αντιλήψεις για τις Πρακτικές Ανατροφής των Παιδιών. Επίσης δόθηκαν ερωτηματολόγια σχετικά με τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά και τη χρήση διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Στους γονείς δόθηκε η Κλίμακα Εκτίμησης Προσαρμοστικότητας και Συνοχής της Οικογένειας. Τα ευρήματα έδειξαν ότι το 14.1% των μαθητών έκανε υπερβολική χρήση του διαδικτύου, ενώ οι μαθητές που κατοικούσαν στο μεγάλο αστικό κέντρο ήταν πιο επιρρεπείς στην υπερβολική χρήση έναντι σε αυτούς που κατοικούσαν στη δημοτική ενότητα της πρωτεύουσας του νομού. Το μέσο επίπεδο χρήσης του διαδικτύου ήταν υψηλότερο στην ηλικία των 15 και σε όσους μαθητές χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο από όταν ήταν στο δημοτικό σχολείο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούσαν τον κυριότερο λόγο χρήσης του διαδικτύου για τους μαθητές, ενώ η υπερβολική διαδικτυακή χρήση σχετίστηκε με τα κοινωνικά δίκτυα, τα διαδικτυακά παιχνίδια, τη λήψη μουσικής, ταινιών και άλλου υλικού, τον διαδικτυακό τζόγο και τις πορνογραφικές ιστοσελίδες. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν διαφορές φύλου αναφορικά με το είδος των διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Εν συνεχεία, το μέσο επίπεδο χρήσης του διαδικτύου σχετίστηκε με τα συμπτώματα ψυχοπαθολογίας, με την ακαδημαϊκή, συναισθηματική και κοινωνική αυτοαποτελεσματικότητα των εφήβων, με τις πρακτικές ανατροφής από τους γονείς και με την αντιλαμβανόμενη οικογενειακή συνοχή των γονέων. Οι υπερβολικοί χρήστες του διαδικτύου είχαν αυξημένα τα συμπτώματα ψυχοπαθολογίας, τον έλεγχο-υπερπροστασία, την απόρριψη και την αγχώδη ανατροφή, ενώ μειωμένη ήταν η ακαδημαϊκή, συναισθηματική και κοινωνική αυτοαποτελεσματικότητα και η συναισθηματική ζεστασιά από τους γονείς. Τέλος, οι προβλεπτικοί παράγοντες στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου ήταν τα αυξημένα συμπτώματα ψυχοπαθολογίας και η απόρριψη από τους γονείς. Συμπερασματικά, οι έφηβοι στην Ελλάδα φαίνεται να είναι επιρρεπείς στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου και η εθιστική συμπεριφορά σχετίζεται με παράγοντες που αφορούν τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, όπως είναι για παράδειγμα η ψυχική ευημερία και οι διαπροσωπικές και οικογενειακές σχέσεις. Ειδικότερα, η απόρριψη ως πρακτική ανατροφής από τους γονείς και τα συμπτώματα ψυχοπαθολογίας των εφήβων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από μελλοντικές έρευνες καθώς φάνηκε ότι ευνοούν την ανάπτυξη της εθιστικής συμπεριφοράς.