Η Εγελιανή φιλοσοφία του δικαίου

Abstract

In Hegel’s view, right is the systematic development of the totality of interactive relations between rational beings. This development takes place in the context of an objective normative and institutional framework, which is nothing but the actual reality of the free will. Free will, in turn, is a further and spiritual concretization of the idea of absolute self – determination as exposed in purely abstract terms in the Science of Logic.The question is, what grants normative validity and legitimacy to the relations of right? What constitutes right in and for itself, as Hegel himself puts it? Hegel’s answer is definite: freedom; on the one hand, in its negative dimension, and on the other hand, in its positive dimension. The idea of will’s self – determined realization, what Hegel calls «concrete» freedom, is tantamount to this two – dimensional texture of rational autonomy, which is identified as the unconditional legitimative factor of right.

Στην διδακτορική τούτη διατριβή επιχειρώ να παρουσιάσω: Τον ιδιαίτερο τρόπο κατά τον οποίο η εγελιανή φιλοσοφία του δικαίου προσγράφεται στην νεωτερική παράδοση της θεωρίας του δικαίου. Ο Hegel συμμερίζεται το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης, ήτοι την μετατόπιση του κυρίαρχου νομιμοποιητικού κριτηρίου του δικαίου από την αντικειμενική τελεολογία του φυσικού νόμου στην θέτουσα αυτονομία της υποκειμενικότητας. Αυτό όμως πραγματοποιείται στον ορίζοντα ενός κριτικού ελέγχου των όρων σύλληψης αυτής της μετατόπισης. Κριτικά ο Hegel επισημαίνει ότι η στηριζόμενη στο πρωτείο της αυτονομίας του λόγου φιλοσοφία του δικαίου δεν έχει κατορθώσει να αφιχθεί στην μεθοδολογική της αυτοσυνείδηση, καθώς το θεωρητικό της πρόγραμμα εξακολουθεί να ορίζεται από αξιωματικές και αναπόδεικτες οντολογικές και επιστημολογικές προϋποθέσεις. Αυτό έχει ως φυσικό επακόλουθο τον μεταφυσικό δογματισμό, τον οποίο συγχρόνως η ίδια, εν τούτοις, αντιμάχεται. Αυτό ισχύει ακόμη και για την πιο προωθημένη μορφή φιλοσοφικής αυτοσυνείδησης του νεωτερικού κόσμου, την κριτική και υπερβατολογική φιλοσοφία. Το βασικό χαρακτηριστικό της είναι η προσήλωση στην διαφορά ανάμεσα στην μορφή του κρίνοντος λόγου και στο αντικειμενικό περιεχόμενο. Η συνθήκη αυτή επιφέρει την δυσμενή επίπτωση η μορφή του κρίνοντος λόγου να μην υπόκειται και η ίδια στα κριτήρια μιας συγκρότησης του φιλοσοφικού περιεχομένου, τα οποία προδιαγράφει. Άρα η υπερβατολογική μορφή διατηρεί κατά τοσούτον έναν άμεσα δεδομένο, δογματικό μεταφυσικό χαρακτήρα. Για την άρση τούτου του κατάλοιπου ετερονομίας του θεωρητικού λόγου καθώς και των συνεπειών του για τον ίδιο πρακτικό λόγο ο Hegel επιστρατεύει την θεωρία της συγκεκριμένης αυτονομίας, η οποία εδράζεται στην θεωρησιακή φιλοσοφική έννοια.