Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στο σύγχρονο Γυμνάσιο: λόγοι και πρακτικές

Abstract

This research is acceded to the field of language teaching and aims to investigate the linguistic and pedagogical Discourses that are articulated by teachers and students in order to construct the language course in contemporary junior high school. Deriving from social constructionism the basic admission of the research is the conception of the language course as a unique construction by teachers and students especially through their discourses and actual language. Moreover, this construction takes place through other semiotic codes of communication and meaning. In particular, under my research Ι recorded the elements of complexity and dialogicality that part the language course focusing on learning resources that are used by teachers and students, as the recontextualization of these resources in teaching practice. Some of them could refer as the knowledge about the aspects of social reality and the language/semiosis which they constructed, as the literacies they cultivated and the teaching practices they used and finally as the school discourse and the linguistic interactions they have reified after the activation of their identities during teaching. The dissertation is an ethnographic research of three cases, especially, three different classes in three different schools. The research material conducted by qualitative techniques and is following a diversified analysis with a model that combines school discourse, description, Discourse Analysis and Social Semiotics. The research highlights the complexity of constructing the language teaching and the high degree of dialogicality, where local and global approaches for language teaching and pedagogical Discourses were mixed by forming interesting mixtures of centripetal and centrifugal elements of the language course. Although teachers and students present some kind of mobility in their Discourses, identities and practices, this mobility did not entail any substantive changes, as they remained still in their Traditional and Structuralist Discourse, as a result of their chronic subjectification to these Discourses.

Η παρούσα έρευνα εντάσσεται στο πεδίο της διδασκαλίας της γλώσσας και είχε ως σκοπό της να ερευνήσει τους γλωσσοδιδακτικούς και παιδαγωγικούς Λόγους που αρθρώνουν οι εκπαιδευτικοί, οι μαθήτριες και οι μαθητές, για να κατασκευάσουν το γλωσσικό μάθημα στο σύγχρονο Γυμνάσιο. Αντλώντας από τον κοινωνικό κονστρουξιονισμό (social constructionism) βασική παραδοχή της έρευνας αποτελεί η θεώρηση του γλωσσικού μαθήματος ως μοναδικής κατασκευής των εκπαιδευτικών, των μαθητριών και των μαθητών κυρίως μέσω του λόγου τους, της γλώσσας σε χρήση, και δευτερευόντως και των άλλων σημειωτικών κωδίκων επικοινωνίας και νοηματοδότησης. Ειδικότερα, ερεύνησα και κατέγραψα την πολυπλοκότητα και τη διαλογικότητα του γλωσσικού μαθήματος εστιάζοντας ιδιαίτερα στους μαθησιακούς πόρους που αξιοποιούσαν οι εκπαιδευτικοί, οι μαθήτριες και οι μαθητές και στην αναπλαισίωσή τους κατά τη διδασκαλία· στις γνώσεις για τις πτυχές της κοινωνικής πραγματικότητας και τη γλώσσα/σημείωση που κατασκεύασαν, στους γραμματισμούς που καλλιέργησαν και στις διδακτικές πρακτικές που χρησιμοποίησαν· στον σχολικό λόγο και τις γλωσσικές αλληλεπιδράσεις που πραγμάτωσαν και τις ταυτότητες που ενεργοποίησαν οι εκπαιδευτικοί, οι μαθήτριες και οι μαθητές κατά τη διδασκαλία. Πρόκειται για την εθνογραφική έρευνα τριών περιπτώσεων, τριών διαφορετικών τάξεων και σχολείων. Το υλικό της έρευνας συγκροτήθηκε με την αξιοποίηση ποιοτικών τεχνικών συλλογής υλικού και αναλύθηκε με το μοντέλο ανάλυσης σχολικού λόγου, την περιγραφή, την Ανάλυση Λόγου και την Κοινωνική Σημειωτική. Η έρευνα ανέδειξε την πολυπλοκότητα της κατασκευής του γλωσσικού μαθήματος και την υψηλού βαθμού διαλογικότητα, όπου οι τοπικές και διεθνείς προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της γλώσσας και οι παιδαγωγικοί Λόγοι αναμειγνύονταν συγκροτώντας ενδιαφέρουσες μείξεις με κεντρομόλα και φυγόκεντρα στοιχεία για το γλωσσικό μάθημα. Παρότι οι εκπαιδευτικοί, οι μαθήτριες και οι μαθητές σημείωναν κάποια κινητικότητα στους Λόγους, στις ταυτότητές τους και στις πρακτικές τους, η κινητικότητα αυτή δεν επέφερε ουσιαστικές αλλαγές, καθώς παρέμεναν δέσμιες και δέσμιοι στον Παραδοσιακό και Δομιστικό Λόγο, που κατασκεύαζαν ως απόρροια της χρόνιας υποκειμενικοποίησής τους στους Λόγους αυτούς.