Μετα-ανάλυση μελετών κλινικής και γενετικής επιδημιολογίας και διαγνωστικών δοκιμασιών

Abstract

Epidemiology is the study and analysis of the distribution and determinants of health and disease conditions in defined populations. Clinical epidemiology is the application of the principles of epidemiology in clinical medicine and is the basic compound of evidence based medicine. In clinical epidemiology, research focuses on diagnosis, prognosis, treatment and etiology. Genetic epidemiology is the combination of classical epidemiology with genetic. In this area, classical epidemiological methods are used to elucidate the possible effect of genetic diversity on the etiology of the disease. The ever-increasing number of published genetic correlation studies makes it imperative to collect and combine available information through a statistical process known as meta-analysis. This PhD thesis deals with the different applications of meta-analysis at both clinical and genetic level. All studies were joint and aimed at combining results from multiple studies in an effort to increase potency (relative to individual studies), assessing the overall effect and trying to solve the uncertainty of the findings between published studies. This was accomplished by the methods of systematic review and meta-analysis. In particular, this thesis dealt with univariate meta-analysis with continuous data, exploring the effect of the pneumatic tube system on clinical laboratory parameters, on the quality of these samples. Afterwards, we conducted a bivariate meta-analysis to compare two methods, the 2nd and 3rd generation method of measuring parathyroid hormone in healthy and hyperparathyroid patients. Subsequently, meta-analysis of diagnostic accuracy studies was performed involving five different biomarkers. Two of them were related to patients with chronic renal disease undergoing dialysis and three were potential biomarkers for diabetic nephropathy in type 1 or 2 diabetic patients. Finally, we dealt with meta-analysis of data from genetic polymorphisms and their correlation with diseases such as diabetic nephropathy and IgA nephropathy.

Επιδημιολογία είναι η μελέτη της κατανομής της νόσου σε ένα πληθυσμό καθώς και των χαρακτηριστικών της αλλά και των παραγόντων ή γεγονότων που σχετίζονται με την έκβαση της νόσου. Η κλινική επιδημιολογία είναι η εφαρμογή των αρχών της επιδημιολογίας στην κλινική ιατρική και είναι η βασική συνιστώσα της Ιατρικής βασισμένης σε ενδείξεις (evidence based medicine). Στην κλινική επιδημιολογία, η έρευνα επικεντρώνεται σε θέματα διάγνωσης, πρόγνωσης, θεραπείας και αιτιολογίας. Η γενετική επιδημιολογία αποτελεί τη συνένωση της κλασικής επιδημιολογίας με τη γενετική. Σε αυτό το χώρο εφαρμόζονται οι κλασσικές επιδημιολογικές μέθοδοι έτσι ώστε να διαλευκανθεί η πιθανή επίδραση της γενετικής ποικιλομορφίας στην αιτιολογία της νόσου. Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός δημοσιευμένων μελετών γενετικής συσχέτισης καθιστά επιτακτική τη συλλογή και το συνδυασμό της διαθέσιμης πληροφορίας μέσω μια στατιστικής διαδικασίας γνωστής ως μετα-ανάλυση. Η παρούσα διατριβή ασχολήθηκε με τις διαφορετικές εφαρμογές της μετα-ανάλυσης τόσο σε κλινικό όσο και σε γενετικό επίπεδο. Όλες οι μελέτες κοινό στόχο είχαν να συνδυάσουν τα αποτελέσματα από πολλαπλές έρευνες σε μια προσπάθεια να αυξήσουν την ισχύ (σε σχέση με τις μεμονωμένες μελέτες), εκτιμώντας το συγκεντρωτικό αποτέλεσμα και προσπαθώντας να επιλύσουν την αβεβαιότητα των συμπερασμάτων μεταξύ των δημοσιευμένων μελετών. Αυτό επιτεύχθηκε με τις μεθόδους της συστηματικής ανασκόπησης και της μετα-ανάλυσης. Ειδικότερα ασχοληθήκαμε με μονοδιάστατη μετα-ανάλυση με συνεχή δεδομένα διερευνώντας την επίδρασης του συστήματος μεταφοράς κλινικών εργαστηριακών δειγμάτων, γνωστό ως «σωληνωτό ταχυδρομείο», στην ποιότητα των δειγμάτων αυτών. Στη συνέχεια εφαρμόσαμε διμεταβλητή μετα-ανάλυση για τη σύγκριση δυο μεθόδων μέτρησης της παραθορμόνης (PTH) 2ης και 3ης γενιάς σε υγιείς και ασθενείς με υποπαραθυροειδισμό. Ακολούθως, παραγματοποιήθηκε μετα-ανάλυση μελετών διαγνωστικής ακρίβειας σε πέντε βιοδείκτες. Δυο αφορούν ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο που υποβάλλονται σε διάλυση και τρεις αφορούν διαβητικούς ασθενείς τύπου 1 ή 2 με διαβητική νεφροπάθεια. Τέλος, ασχολήθηκε με τη μετα-ανάλυση σε δεδομένα από γενετικούς πολυμορφισμούς και τη συσχέτιση τους με ασθένειες όπως η διαβητική νεφροπάθεια και η IgA νεφροπάθεια.