Το φυσικό περιβάλλον ως μοχλός ανάπτυξης των ελληνικών επιχειρήσεων σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Abstract

The relationship between economic growth and the environment is and will remain controversial. The question of how economic activity affects the environment became particularly popular in the 1960s, although historical evidence suggests that environmental disasters related to human activity have not been rare in the short history of the human species. Some people consider the emergence of new types of environmental pollution, as well as the failure to deal with global warming and the ever-growing population of the Third World as clear signs of the complete lack of human foresight and prudence towards the environment. Yet, others focus on the tremendous progress made in hygiene, sanitary conditions and air quality in major cities and, in general, on the steady improvement of the living standards made possible by technological advancements.Natural environment is a critical component of business life. For companies, the ability to manage their environmental performance is a strategic issue and can help to improve their competitiveness. Environmental actions are the most rational business behaviors in terms of increasing efficiency and protecting nature, ensuring the future and sustainability. Even though numerous studies in current literature examine the impact of the natural environment on business financial performance, most of them deal with particular aspects of the link between these two elements. These studies have not addressed aspects of the impact of the natural environment on business performance as an integrated framework. Moreover, most studies address the correlation between natural environment and financial performance over periods of economic growth, without considering the type of financial constraints that exist in Greece since 2008 due to the long-term recession.The purpose of this study is to examine the impact of environmental strategy to the growth of medium and large Greek firms in times of economic crisis. A prerequisite is to clarify the concept of the natural environment, sustainable development, environmental strategies and their relationship to the macroeconomic and microeconomic economic environment. Additionally, it is necessary to identify the variables that may affect business strategy. Current literature formed the basis for the development of the conceptual framework which depicts the basic variables and their correlations, while the research cases examine the specific impact of each factor.Regarding the main findings of the doctoral dissertation, was found that the natural environment effects on the financial performance of Greek companies in a period of economic crisis. More specifically, the findings of the study show that in a period of economic crisis, the common vision and management capacity of all business stakeholders positively influence the development of environmental strategies. Environmental strategies, ecological practices and innovative practices, lead to the creation of a competitive advantage and thus an improvement in the economic performance of businesses.

Η σχέση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και του περιβάλλοντος είναι και θα παραμείνει αμφιλεγόμενη. Το ερώτημα πώς η οικονομική δραστηριότητα επιδρά στο φυσικό περιβάλλον έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές τη δεκαετία του 1960, αν και τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι περιβαλλοντικές καταστροφές που σχετίζονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα δεν αποτελούν σπάνιο γεγονός. Ορισμένοι θεωρούν την εμφάνιση νέων προβλημάτων ρύπανσης, την αποτυχία αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού στον Τρίτο Κόσμο ενδείξεις ότι οι άνθρωποι δρουν δίχως διορατικότητα και σύνεση σε ό,τι αφορά στη βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος. Άλλοι όμως βλέπουν την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά στη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, της ποιότητας του αέρα στις μεγάλες πόλεις και γενικά στη συνεχή βελτίωση του ανθρώπινου βιοτικού επιπέδου που κατέστη δυνατή εξαιτίας της τεχνολογικής προόδου.Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της επιχειρηματικής ζωής. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι ευαίσθητες στο περιβάλλον, να το προστατεύουν και να το χρησιμοποιούν παραγωγικά. Οι περιβαλλοντικές δράσεις αποτελούν τις πιο ορθολογικές επιχειρηματικές συμπεριφορές, σε ό,τι αφορά στην αύξηση της αποδοτικότητας και στην προστασία της φύσης, εξασφαλίζοντας το μέλλον και την αειφορία. Στη μέχρι τώρα βιβλιογραφία που ασχολείται με την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος στις οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων, παρόλο που υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες, στη συντριπτική τους πλειονότητα προσπαθούν να συνδέσουν αποσπασματικά τα επιμέρους στοιχεία που αφορούν στη σχέση φυσικού περιβάλλοντος και οικονομικής απόδοσης. Οι εν λόγω μελέτες δεν έχουν εξετάσει τις πτυχές της επίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος στην οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων ως ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο. Επιπρόσθετα, οι περισσότερες μελέτες εξετάζουν τη σχέση φυσικού περιβάλλοντος και οικονομικής απόδοσης σε χρονικές περιόδους κατά τις οποίες καταγράφεται οικονομική ανάπτυξη ενώ απουσιάζουν οι χρηματοοικονομικοί περιορισμοί που υφίστανται από το 2008 έως σήμερα στην Ελλάδα εξαιτίας της μακροχρόνιας ύφεσης.Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος ως μοχλού ανάπτυξης των ελληνικών επιχειρήσεων σε περίοδο κρίσης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποσαφήνιση της έννοιας του φυσικού περιβάλλοντος, της βιώσιμης ανάπτυξης, των περιβαλλοντικών στρατηγικών και της σχέσης τους με το μακροοικονομικό και μικροοικονομικό οικονομικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα, είναι απαραίτητος ο εντοπισμός των μεταβλητών που δύνανται να επηρεάζουν τη στρατηγική των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφική ανασκόπηση διαμορφώθηκε το εννοιολογικό πλαίσιο της έρευνας στο οποίο απεικονίζονται οι βασικές μεταβλητές και οι μεταξύ τους σχέσεις, ενώ στη συνέχεια αναπτύχθηκαν οι ερευνητικές υποθέσεις, οι οποίες εξετάζουν την επίδραση κάθε μίας διάστασης.Αναφορικά με τα κύρια ευρήματα της διδακτορικής διατριβής, διαπιστώθηκε ότι υφίσταται επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος στις οικονομικές επιδόσεις των ελληνικών εταιρειών σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Πιο αναλυτικά, τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης το κοινό όραμα και η ικανότητα διαχείρισης όλων των ενδιαφερομένων της επιχείρησης επηρεάζουν θετικά στη ανάπτυξη περιβαλλοντικών στρατηγικών από αυτήν. Ακολούθως οι περιβαλλοντικές στρατηγικές, τόσο οι οικολογικές πρακτικές όσο και οι καινοτόμες πρακτικές, οδηγούν στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και κατ΄ επέκταση σε βελτίωση της οικονομικής απόδοσης των επιχειρήσεων.